SAĞLIK HUKUKU - Deneme Sınavı - 13

Hekimlik mesleğinin veya diğer sağlık mesleğinin faaliyetlerinin mesleğin öngördüğü şekilde gerçekleştirilmemiş olması durumunda tıp literatüründe “malpraktis”ten, ceza hukukunda ise “taksir”den bahsedilir. Hekimlik Meslek Etiği Kurallarının “Hekimliğin Kötüye Kullanılması (Malpractice)” başlığını taşıyan 13. maddesinde “tıbbi kötü uygulama” tarif edilmiştir. Buna göre, bilgisizlik, deneyimsizlik ya da ilgisizlik nedeniyle bir hastanın zarar görmesi “hekimliğin kötüye kullanılması” anlamına gelir.

Tıbbi müdahale sırasında özen yükümlülüğüne uygun davranılmış olmasına rağmen hasta iyileşmeyebilir. Bu duruma “komplikasyon” denir. Komplikasyon, tıbbi müdahalede, öngörülemeyen veya öngörülse bile önlenemeyen neticelerdir. Komplikasyon öngörülmesine rağmen iyileşme ihtimalinin yüksek görüldüğü veya başka çarenin kalmadığı durumlarda “izin verilen risk” kapsamındadır ve bu durumda hekimin cezai sorumluluğu bulunmayacaktır.

Kanun, hangi hareketlerin yaralama suçunun maddi unsurunu oluşturacağına ilişkin sınırlayıcı bir hüküm içermemesine karşılık, yaralama suçundan söz edilebilmesi için hangi sonuçların ortaya çıkması gerektiğini belirtmiştir. Buna göre bir fiilîn yaralama sayılması için kanunda öngörülen neticelerin meydana gelmesi gerekmektedir. Bu sonuçlar üç türlüdür: Vücuda acı verme, sağlığı bozma ve algılama yeteneğinin bozulması.

Kasten yaralama suçu da taksirli yaralamada aranan acı verme, sağlığı bozma, algılama yeteneğini bozma ile gerçekleşir. Bu suç bakımından da suçun doğrudan veya olası kastla işlenmesi mümkündür.
Hekimin hastanın rızasını almaksızın, hastayı aydınlatmaksızın veya endikasyon bulunmaksızın yaptığı her türlü tıbbi müdahale kasten yaralama suçunu oluşturur. Hekim ve yapılacak işlemle ilgili bir sağlık personeli olmayan bir kimsenin zorunluluk hâli olmadıkça tıbbi müdahalede bulunması da kasten yaralama teşkil eder.

Aktif ötanazi, ölümcül hastaların veya ölmek üzere olanların (sona ermek üzere olan hayatın), hastalığına ve ölüm sürecine aktif etkide bulunmak suretiyle kısaltılması olup yasaktır; hiçbir şekilde hukuka uygun kabul edilmemektedir. Aktif ötanazide hastanın veya hasta yakınlarının isteği üzerine, hastanın acılarını dindirmek amacıyla bile olsa hekim eylemli olarak bir davranışta bulunarak (hastaya zehir enjekte ederek veya hastanın bağlı olduğu yaşam ünitesinin fişini çekerek) onu öldürmesi söz konusudur. Hastanın iyileşmesi hususunda hiçbir ümit bulunmasa bile, hekim öldürmek suretiyle yardımda bulunmamalıdır. Çünkü kişinin, yaşamı üzerindeki tasarruf yetkisini başkasına devretmesi mümkün değildir. Bu durumda, hastayı öldüren hekimin kasten öldürme suçundan cezalandırılması gerekir. Hekimin hastaya acıyarak yardımda bulunması, takdiri indirim sebebi olarak cezanın indirilmesini sağlayabilir (TCK m.62).

İdarenin kamu hizmetlerinin kuruluşundaki, işleyişindeki ve ilgili kamu görevlisi üzerindeki gözetim ve denetim görevini yerine getirememesindeki nesnel ve anonim nitelikteki kusuruna genel olarak "hizmet kusuru" adı verilir. Doğru yanıt B'dir.

Hizmet kusuru bağımsız bir özellik içermektedir. Doğru yanıt A'dır.

Görevle hiçbir ilgisi olmayan faaliyet nedeniyle kamu görevlisinin kişisel sorumluluğunu doğuran kusura ise salt kişisel kusur denir.Doğru yanıt B'dir.

Anayasa, hizmet içinde kişisel kusurun var olduğu hâllerde idarenin sorumlu olduğunu düzenlemiştir. Doğru yanıt C'dir.

1982 Anayasası’nın 129.maddesinin 5.fıkrasına göre, “Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat davaları, kendilerine rucû edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdiği şekil ve şartlara uygun olarak, ancak idare aleyhine açılabilir”. Doğru yanıt D'dir.

Rucû: Bir ödemede bulunan kimsenin yaptığı ödemeyi, kısmen veya tamamen yapması gereken diğer kişiden istemesidir. Doğru yanıt A'dır.

Soruşturulan memurun savunma hakkı vardır ve bu hak Anayasa tarafından güvence altına alınmıştır. Savunması alınmadan disiplin cezası verilemez. Savunma yapma süresi 7 günden az olamaz. Doğru yanıt D'dir.

İdarenin, özellikle salgın hastalıkların söz konusu olduğu veya olabileceği durumlarda, gerekli olan aşıların yapılması, karantina, duyuru, yasaklama gibi önlemlerin alınması konusu, "Koruyucu Sağlık Hizmetleri" başlığı altında incelenebilir. Doğru yanıt B'dir.

Nedensellik bağı: Bir davranışın sebebi ile ortaya çıkan sonuç arasındaki bağlantıdır. Doğru yanıt B'dir.

Kamulaştırma: Devlet ve ya kamu tüzel kişilerinin kamu yararının gerektirdiği hâllerde, karşılıklarını ödemek koşulu ile, özel mülkiyete konu olan taşınmazın bir kısmına veya tamamına kanunda belirlenen şartlara uygun şekilde el koymasıdır.Doğru yanıt C'dir.

Suç, toplumda hakim olan hukuki değerlere tecavüz teşkil eden fiillerdir.

Ceza hukuku bakımından sadece sebep-sonuç ilişkisi yeterli değildir.  Suçun varlığından söz edilebilmesi için fiil kanunda tanımlanmalı, maddi unsur ve manevi unsur bulunmalıdır. Suç tipleri, kanun koyucunun cezaya layık olarak gördüğü davranış şekillerini belirler.  İnsan davranışı, çoğu zaman, suçun maddi unsurunu tek başına oluşturamaz.  İnsan davranışından kaynaklanan tüm neticeler değil, sadece bazıları hukuku ilgilendirir.

Kast, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 21. maddesinin ilk fıkrasında"suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir” şeklinde tanımlanmıştır.

Bir suç tipinin gerçekleştirilmesine yönelik hareket iradesidir.Kastın, suçun icra hareketlerinin gerçekleştirildiği sırada bulunması gerekir. Kastın, doğrudan kast ve olası kast şeklinde iki türü vardır. Olası kastta fail, suç tanımında yer alan somut bir tehlikenin varlığının bilincindedir. Kastın bilme ve isteme olmak üzere birlikte gerçekleşmesi gereken iki kurucu unsuru vardır.

Hakkın kullanılmasının hukuka uygunluk nedeni oluşturabilmesi için şu koşulların
bulunması gerekir:

Kişi tarafından doğrudan doğruya kullanılabilen subjektif bir hakkın bulunması

Kişinin bu hakkını tanınma sebebinin sınırları içinde kullanması

Hakkın kullanılması ile işlenen ve tipe uygun olan fiil arasında nedensellik bağının
bulunması

Bir hakkın kullanılmasında, başka bir merciden alınacak bir karar veya izin gerekli ise
burada hukuka uygunluk nedeninin söz konusu olmaması

Hakkın sınırlarının aşılması veya kötüye kullanılması hâlinde artık bir hukuka uygunluk nedeninin varlığından söz edilememesi