SAĞLIK HUKUKU - Deneme Sınavı - 10

“Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Yönetmeliği”  gereğince muayenehane bir tabip tarafından mesleğini serbest olarak icra etmek üzere müstakilen açılan, anılan Yönetmelikte belirlenen asgari şartları taşıyan ve Yönetmelik ile tanımlanan tıbbi işlemlerin yapılabildiği sağlık kuruluşudur.

Hekimlik sözleşmesi olmaksızın tam hastaneye kabul sözleşmelerinde hastaya karşı tek sorumlu hastane işletmesi olup hem hastane bakım hizmetlerinden, hem ifa yardımcısı olarak çalıştırdığı hekimin tıbbi müdahalelerinden hem de diğer personelin verdiği zararlardan doğrudan sorumludur. Bu sözleşmede hekimle hasta arasında doğrudan herhangi bir sözleşme ilişkisi bulunmamaktadır. Dolayısıyla hekimin hastaya karşı sözleşmeden kaynaklanan herhangi bir sorumluluğu yoktur.

Bu edimlere karşılık hasta yalnızca bedel ödemekle yükümlüdür. Bu nedenle doktrinde çoğunluğun kabul ettiği görüşe ve bize göre hastaneye kabul sözleşmesi karma sözleşme türlerinden “kombine sözleşme” olarak nitelenir. Kombine sözleşmede taraflardan birisi çeşitli tiplere özgü birden fazla edimde bulunma, diğeri ise tek bir edimi yerine getirme, çoğunlukla bir miktar para ödeme borcu altına girer.

Özel sağlık kuruluşlarının yerine getirmesi gereken en büyük yükümlülük, kendisine başvuran hastaları, tıp biliminin gerektirdiği en üst seviyede kabul etmek, tanı, teşhis ve tedavisini gerçekleştirmektedir. Bu ana yükümlülük yanında özel sağlık kuruluşları hastaya en iyi şekilde hastane bakımı sunmayı, hastayı en üst seviyede aydınlatmayı, hastanın aydınlatılmış onamının alınmasını, hastasına azami özen ve sadakat gösterme borcu olduğunu, sır saklama ve kayıt tutma yan yükümlülüklerinin bulunduğu ifade edilmektedir.

Vekâlet sözleşmesi serbest çalışan hekim ile hasta arasındaki hukuki ilişkinin temelidir.

TKHK md. 3'e göre vekalet durumunda bir tüketici işlemi söz konusudur. Hekim ve hasta arasında ise bir vekalet ilişkisi vardır.

Hastanın özel sağlık kuruluşuna karşı yükümlülükleri bedel ödemek ve kendisine yöneltilen sorulara dürüstçe cevap vermektir.

Haksız fiil kavramı içinde yer alan “haksız” ifadesi, kuşkusuz hukuka aykırılığı ifade etmekte ve TBK m.49’da buna işaret etmektedir. Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiil, hak- sız fiil olarak tanımlanmaktadır.

Kusura dayanan haksız fiil sorumluluğunda, kişinin hukuka aykırı ve kusurlu bir fiilî se- bebiyle başkasına zarar vermesi gerekmektedir. Haksız fiil sorumluluğunun beş ana kuru- cu unsuru bulunmaktadır ve sorumluluğun gerçekleşmesi için bu beş şartın gerçekleşmesi beklenmektedir. Fiil, hukuka aykırılık, zarar, kusur ve uygun illiyet bağı olarak ayrılan bu unsurlar aşağıda tek tek ele alınmıştır.

Meslek kusuru; tıp biliminin ve uygulamasının genellikle kabul edilen prensip ve ilkelerine dayalı tıbbi özen yükümlülüğünün hekim tarafından kusurlu olarak ihlali olarak nitelendirilmektedir.

Vekâletsiz iş görme hükümlerine hangi durumlarda başvurulacağı birkaç örnekle açıklanabilir. Buna örnek olarak, devlet hastanesinde görev yapmakta olan bir hekim, has- tanın ya da yakınının hiçbir talebi veya başvurusu olmaksızın, hastanın sağlığını tehlikede gördüğü anda, hastanın durumunun daha da kötüleşmemesi için acil olarak tıbbi müda- halede bulunması verilebilir. Hekim bu hasta için vekâletsiz iş görme yükümlülüğü altına girmektedir. Vekâletsiz iş görme daha çok kişinin sağlığının zarar gördüğü ya da hayatının tehlikeye düştüğü durumlarda hekimin müdahelesinde yaşanmaktadır.

Hekim açısından hastanın rızası olmaksızın yapılan tıbbi müdahalelerin hukuka uygun- luğunu tıbbi zorunluluk kavramı ile açıklamak mümkündür. Bu gibi acil durumlarda hastanın rızasını almak mümkün olamamaktadır. Tıbbi müdahale aslında, hastanın rızası olmaksızın, onu yeniden sağlığına kavuşturmak maksadıyla gerçekleşmektedir.

Özel sağlık kurum ve kuruluşları Sosyal Güvenlik Kurumu veya özel sigorta şirketleri ile anlaşmalı, bir protokol sayesinde ücretin bir kısmını ya da tamamını bu kurumlardan almak kaydıyla hasta kabul eden ancak hiçbir sosyal güvencesi veya sağlık sigortası ol- mayan hastaların da ücreti karşılığında muayene ve tedavi olabilecekleri kuruluşlardır.

Muayenehane ise bir tabip arafından mesleğini serbest olarak icra etmek üzere müs- takilen açılan, anılan Yönetmelikte belirlenen asgari şartları taşıyan ve Yönetmelik ile ta- nımlanan tıbbi işlemlerin yapılabildiği sağlık kuruluşudur.

Özel sağlık kurum ve kuruluşları özel hastanelerin yanı sıra ayakta teşhis ve tedavi yapan kuruluşları da kapsamına alır. Bu kuruluşlar “Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan özel Sağlık Kuruluşları Yönetmeliği” gereğince tıp merkezi, poliklinik, laboratuar, müessese ve muayenehane olarak sınıflandırılmaktadır.

Özel sağlık kurum ve kuruluşları ile hasta arasında sözleşme özgürlüğü ilkesi çerçevesinde bir sözleşme kurulmakta olup, bu sözleşme doktrinde “hastaneye kabul sözleşmesi” olarak adlandırılmaktadır.

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un (TKHK) m.83/I gereğince; bu Kanun’da hüküm bulunmayan hallerde genel hükümlerin uygulanması gerektiği ifade edilmektedir. TKHK, Türk Borçlar Kanunu’na göre daha özel düzenlemeleri içinde barındıran bir kanundur. Bu durumda, TKHK ile hüküm tesis edilemeyen, TKHK’da düzenlenmeyen hu- suslara ilişkin TBK’nun ilgili maddelerine başvurulması imkânı tanınmıştır.

Suçların kanunda tarifinin yapılmış olması gerekir. Suç tipleri, kanun koyucunun cezaya layık olarak gördüğü davranış şekillerini belirler. Failin tipe uygun davranmasıyla kural olarak suç gerçekleşmiş olur. Netice aranmayan, sırf davranış suçlarında suçu oluşturan fiil, sadece davranıştan ibarettir. Suçun varlığından bahsedebilmek için ayrıca manevi unsura da ihtiyaç vardır. Failin suçtan dolayı sorumlu tutulabilmesi için kasten veya taksirle hareket ettiği belirlenmelidir. Suçlar kural olarak kast, istisnai olarak da taksir ile işlenir. Yani kast ve taksir manevi unsurun temel iki şeklini oluşturmaktadır. Failin işlediği suçun maddi unsurları hakkındaki bilgisinin derecesine göre kast, doğrudan kast ve olası kast şeklinde ikiye ayrılmaktadır.

Bir fiili özen yükümlülüğünün ihlali suretiyle gerçekleştiren ve bunu yükümlülüklerine aykırı bir şekilde öngörmeyen (bilinçsiz taksir) veya böyle bir fiilin gerçekleşmesini muhtemel görmekle beraber neticenin meydana gelmeyeceğine yükümlülüklerine aykırı olarak güven besleyen (bilinçli taksir) kişi ise taksirle hareket etmiştir.

Suçlar kural olarak kast, istisnai olarak da taksir ile işlenir. Kastın oluşumu bakımından suçun kanuni tanımında belirtilen tüm maddi (objektif) unsurların fail tarafından bilinmesi gerekir. Kanunda açıkça ancak doğrudan kastla işlenebileceği belirtilmedikçe suçlar hem doğrudan kastla hem de olası kastla işlenebilirler. Ayrıca belirtmek gerekir ki taksir, kastın hafifletilmiş bir şekli değildir.