SAĞLIK HİZMETLERİNDE ARAŞTIRMA VE DEĞERLENDİRME

Olguların ortaya çıkış sıklığı veya ölçülerine dayanarak bilinmeyen durumlara ilişkin
daha isabetli tahminlerde bulunma yaklaşımından doğan bilim dalına istatistik denir.

Araştırmada ele alınan toplam birim sayısına örneklem büyüklüğü denmektedir. Veriler bu örneklemde yer alan birimler üzerinde ya kan basıncı gibi ölçüm yapılarak ya da sayım yapılarak yaş gibi yaşanan yılların sayılması ile elde edilir.

Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Araştırmaya alınan hastaların doğum yeri nitel bir değişkendir.

Nicel değişkenler ölçüm yapılarak incelenir.

Araştırmada ölçüm ile ya da sayım ile verisi elde edilen bu özelliklerin her birine değişken denir.

Tablolar tek bir değişkenin verilerini veya birden fazla değişkenin verilerini bir arada özetlemek üzere hazırlanabilir.

Tablonun hangi değişkenin ne verisini içerdiği başlıkta belirtilmelidir.

Sade ve gereksiz çizgilerden arındırılmış tablolar önerilir.

Metinde ifade edilmemiş hiçbir bilgi doğrudan tablo ile verilip geçilmemelidir.

Tablolarda mümkün olduğunca kısaltmalar veya simgeler kullanılmamalıdır.

Aritmetik ortalama hesaplaması;

Aritmetik Ortalama = Tüm Verilerin Toplamı / Veri Sayısı

Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Dağılımda en çok kişinin aldığı değere tepe değeri adı verilir.

Nicel ve nitel değerlerin ölçümsel, sayısal yargılamalarında kullanılan, parametrik testlerden yararlanılamayan veya bir parametrik değer göz önüne alınmaksızın varsayımların kurularak test edilmek istenmesinde yararlanılan testlere parametrik olmayan yöntem denir.

Plasebo etkisi, farmakolojikolarak etkisiz bir ilacın telkine dayalı bir etki ortaya çıkarma hâlidir. Bu etkiyi oluşturacak maddelere de plasebo denir. Aslında plasebonun fiziksel anlamda tedaviye yönelik bir gücü yoktur. Sahip olduğutedavigücünü tamamen hastanın verilen ilacın “işe yarayacak” ilaç olduğunu düşünmesinden alır.

Ortalama merkezî değerdir

Gözlemlerin kabaca % 70’i ortalamanın bir standart sapma mesafesi içinde sağ ve
solunda kalacak sınırların içine düşer.

Gözlemlerin kabaca % 95’i ortalamanın iki standart sapma mesafesi içinde sağ ve
solunda kalacak sınırların içine düşer

Bilim adamlarının ortaya koyduklarına göre bir dağılım normal dağılıma uyarsa aşağıdaki gerçekleri
üzerinde taşıyor demektir:

Nicel değişkenlerin dağılımıdır.

Simetriktir.

Teorik normal dağılımda aritmetik ortalama, ortanca ve tepe değeri birbirine eşittir.

Merkezi değerden sağa ve sola bir standart sapma mesafesinde gidilerek oluşturulan
sınırlar içine dağılımdaki toplam birim sayısının % 68’i düşer.

Merkezî değerden sağa ve sola 1,96 ile standart sapma çarpılarak bulunan değer
mesafesinde gidilerek oluşturulan sınırlar içine dağılımdaki toplam birim sayısının
% 95’i düşer.

Merkezî değerden sağa ve sola 2,58 ile standart sapma çarpılarak bulunan değer
mesafesinde gidilerek oluşturulan sınırlar içine dağılımdaki toplam birim sayısının
% 99’u düşer.

Varyansın hesaplanması da kolaydır. Aritmetik ortalama bulununca her bir kişinin değeri ile ortalama arasındaki fark alınıp bu farklar toplanır ve serbestlik derecesine (kişi sayısının bir eksiği) bölünür, yani varyans ortalamadan farkların averajıdır.

Özetleri Yayımlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler:

Özetin dayandığı gözlem sayısını (n) her zaman belirtiniz.

İkili seçeneklerde (ya A şıkkı ya B şıkkı şeklindeki durumlarda) A’nın veya B’nin yüzdesini yayımlayınız ama ikisini birden yayımlamayınız. Çünkü okuyucu kalan kısmın diğer seçeneğe ait kısım olduğunu kolayca düşünebilir ve boş yere yazı fazlalığı ile uğraşmaya gerek yoktur.

Eğer merkezi değeri vermede ortancayı kullanıyorsanız, aynı zamanda alt ve üst çeyrekleri de vermeyi ihmal etmeyiniz.

Eğer merkezi değeri vermede ortalamayı kullanıyorsanız, aynı zamanda standart sapmayı da vermeyi ihmal etmeyiniz.

Her zaman dağılımın en küçük ve en büyük değerlerini de yayımlayınız.

Bu dağılımın normal dağılıma uyduğu yönünde görüşe ulaşmamız için nedenler şunlardır:

Araştırmada ele alınan kişi sayısı 20’den fazladır

Dağılım simetriktir.

Ortada yığılma vardır ve bu tepe eğrisi yalnızca bir kümeden oluşmaktadır, yani iki ayrı tepe oluşumu yoktur.

Standart sapması aritmetik ortalamasından küçüktür.

Aritmetik ortalama, ortanca ve tepe değeri birbirine yakın değerlerden oluşmaktadır.

Çan eğrisinin teorik izine yakın şekilde bir grafik elde edilmiştir.

Örneklem büyüklüğü arttıkça standart hata azalmaktadır. Eğer örneklem büyüklüğü evrenin tamamını kapsayacak hâle gelirse standart hata sıfır olur, yani hiç tahmin hatası yapmaksızın kesin değeri bulmuş oluruz.

Verilen rakamlarla ilgili hesaplamalar yapıldığında

erkeklerin dağılım aralığı 12 ortalaması 25 ortancası 25 olarak hesaplanmıştır.

Kızların dağılım aralığı 7 ortalaması 28 ortancası 28 olarak hesaplanmıştır.

Soruda verilen şekil pozitif yönde kuvvetli ilişkiyi gösterir.

Soruda verilen şekil pozitif yönde zayıf ilişkiyi gösterir.

Soruda verilen şekil pozitif yönde tam ilişkiyi göstermektedir.

Günümüzde veri elde etme açısından bilgi sistemlerinin, istatistik analiz yürütme açısından da yazılım programlarının yoğun olarak kullanılmaya başlaması nedeniyle sayısız yöntem ve teknik geliştirilmiştir ve her gün yenileri geliştirilmektedir. Bu durumda yalnızca analiz yöntemleriyle uğraşsa bile bir bilim insanı, kendi deneyimi dışında konu ve tekniklerle sık sık karşılaşabilmektedir. Böylece çalışmalar bireysel olmaktan çok takım oyunu hâlinde kurgulanmakta ve herkes üstlendiği kısmı en iyi yapmaya çalışmaktadır. Sağlık alanında yeni konuların, yeni tablo ve grafik tekniklerin, yeni analiz yöntemlerinin, yeni tür verilerin karşımıza çıkması çok doğaldır. Bu konu veya teknikle daha fazla uğraşmış bilim insanlarını bulup yardım almak, İnternet’ten bu yeni tekniği öğrenmek, gereğinde okuduğumuz yayının yazarına e-posta yazarak ondan daha fazla bilgi edinmek hep kullanılan yollardır.

Bir dağılım normal dağılıma uyarsa aşağıdaki gerçekleri üzerinde taşıyor demektir:

• Nicel değişkenlerin dağılımıdır.
• Simetriktir.
• Teorik normal dağılımda aritmetik ortalama, ortanca ve tepe değeri birbirine eşittir.   

• Merkezî değerden sağa ve sola bir standart sapma mesafesinde gidilerek oluşturulan sınırlar içine dağılımdaki toplam birim sayısının % 68’i düşer. Doğru cevap D'dir.