SAĞLIK HİZMETLERİNDE ARAŞTIRMA VE DEĞERLENDİRME

Araştırma sonuçlarının ilgilendirdiği tüm kişilere “evren”, araştırmanın yapıldığıküçük gruba “örnek”, örneğe girecek kişilerin seçilme şekline ise “örnekleme” denir. Doğru yanıt D'dir.

Özet olarak örnekleme süreci altı aşamadan oluşur:
• Evrenin tanımlanması
• Evrenin listelenmesi
• Örnekleme yönteminin belirlenmesi
• Örnek büyüklüğünün hesaplanması
• Örneklem birimlerinin seçilmesi
• Seçilen birimlerden veri toplanması

Doğru yanıt E'dir.

D seçeneği örneklemenin sakıncalı yönleri arasında sayılmaktadır.Doğru yanıt D'dir.

Sağlık sektöründe sık kullanılan olasılıksız örnekleme yöntemleri şunlardır:
• Amaçlı örnekleme
• Kolaycı örnekleme
• Kota örnekleme
• Kartopu örnekleme

Doğru yanıt C'dir.

Sağlık bilimlerinde sık kullanılan başlıca beş tip olasılıklı örnekleme yöntemi vardır:
• Basit tesadüfi örnekleme
• Sistematik örnekleme
• Tabakalı örnekleme
• Küme örnekleme
• ±ok aşamalı örnekleme

Doğru yanıt B'dir.

Bir değişkenin “Ortalama”sının incelendiği araştırmalarda örnek büyüklüğü
hesabı için formül:

Evren büyüklüğü (N) bilinmiyorsa : n = (1.96)² s²/ d²
Evren büyüklüğü (N) biliniyorsa : n = (1.96)² s²/ (d² + (1.96)² s²/ N)

Doğru yanıt A'dır.

Evrenin tümünden veri toplanmadığı sürece seçilecek örneklerden elde edilecek sonuçlar her zaman belirli bir güven düzeyinde ve belirli bir hata payı ile geçerli olacaktır. Bu hata payına “örnekleme hatası” adı verilir. Doğru yanıt C'dir.

Evren, incelenen konunun, yapılan araştırmanın ilişkili olduğu tüm kişi ya da nesneleri tanımlamak için kullanılan ve İngilizce “population” sözcüğünün karşılığı olan bir terimdir. Kota örnekleme, örnekleme yöntemlerinden birisidir. Nicelik sayısal büyüklüğü ifade eder. Doğru yanıt E'dir.

Bazı durumlarda evrendeki tabakaların örnekte farklı oranlarda temsil edilmesi gerekebilir. Örneğin, kızamık görülme sıklığına ilişkin bir çalışma yapılıyor ise, kızamık hastalığının küçük yaşlarda daha sık, ileri yaşlarda daha az görülmesi gerçeğinden hareketle örneğe küçük yaştaki kişilerden az sayıda alınması yeterli olabilecek, ileri yaştaki kişilerin ise daha fazla oranda alınması gerekecektir. Doğru yanıt A'dır.

Sistematik örneklemede evrendeki birim sayısı göre listelenerek her birime bir sıra numarası verilir. Daha sonra evrendeki birim sayısı örnekte yer alacak birim sayısına bölünerek örneklem aralığı bulunur. Tesadüfi bir başlangıç numarası saptandıktan sonra her k'inci  birim (k=Örneklem aralığı) örneğe alınır.

Örnekleme süreci altı aşamadan oluşur: Evrenin tanımlanması, Evrenin listelenmesi, Örnekleme yönteminin belirlenmesi, Örnek büyüklüğünün hesaplanması, Örneklem birimlerinin seçilmesi, Seçilen birimlerden veri toplanması. Doğru cevap B'dir.

Sağlık sektöründe sık kullanılan olasılıksız örnekleme yöntemleri şunlardır:

Amaçlı örnekleme

Kolaycı örnekleme

Kota örnekleme

Kartopu örnekleme

Sağlık bilimlerinde sık kullanılan başlıca beş tip olasılıklı örnekleme yöntemi vardır:

Basit tesadüfi örnekleme

Sistematik örnekleme

Tabakalı örnekleme

Küme örnekleme

Çok aşamalı örnekleme

Doğru cevap A'dır.

Küme Örnekleme: Daha çok epidemiyolojik saha araştırmalarında kullanılan küme örnekleme yönteminde örnekleme birimleri kişiler değil kümelerdir. Evren önce coğrafi durum, nüfus yoğunluğu gibi herhangi bir özelliğine göre alt gruplara yani kümelere ayrılır. Daha sonra tesadüfi yöntemlerden birisi kullanılarak kümeler arasından örnek seçilir.

A ve D şıkkı basit tesadüfi örneklemenin zayıf yanları arasında sayılabilir. B şıkkı sistematik örneklemenin güçü yanları arasında sayılabilir. E şıkkı küme örneklemenin zayıf yanları arasında sayılabilir. Doğru cevap C'dir.

A şıkkı sistematik örneklemenin güçlü yanları arasında sayılabilirken D şıkkı zayıf yanlarından birisidir. C ve E şıkları küme örneklemenin zayıf yanlarıdır. Doğru cevap B'dir.

Örnek büyüklüğünün hesaplanması için bilinmesi ve göz önünde tutulması gereken başlıca önemli noktalar şunlardır:

Bu örnekte: s=4, d=0.5 olduğundan:

n = (1.96)² x (4)² / (0.5)² = 245.8'dir.

Araştırma sonuçlarının ilgilendirdiği tüm kişilere “evren”, araştırmanın yapıldığı küçük gruba ise “örnek” denilir.

Örnek büyüklüğü hesabı sırasında kullanılan formül ve yöntemler özünde olasılık hesaplarına dayanmakta olup, evrendeki her birimin örneğe girme olasılığının eşit olduğu basit tesadüfi örnekleme yöntemi için geçerlidir. Diğer örnekleme yöntemlerinin kullanılması halinde, örneğin küme örnekleme, tabakalı örnekleme yöntemi kullanılıyor ise, saptanan örnek büyüklüğünün bu yöntemlere göre istatistiksel olarak yeniden ayarlanması, hesaplanacak olan bir katsayı ile çarpılması gerekir. Doğru cevap C'dir.

Örnekleme süreci altı aşamadan oluşur: