SAĞLIK HİZMETLERİNDE ARAŞTIRMA VE DEĞERLENDİRME

Araştırmanın bağımlı ve bağımsız değişkenleri tanımlanmalı, sınanması düşünülen hipotezler kurulmalıdır.
Bu aşamada öncelikli olarak şu sorular yanıtlanmalıdır:
• Araştırmanın türü nedir
• Bağımlı ve bağımsız değişkenler nelerdir
• Sınanması düşünülen hipotezler nelerdir
• Hangi tarihlerde yapılacak
• Nerede yapılacak
• Araştırma evreni nedir
• Örnek seçilecek ise hangi yöntemle kaç kişilik örnek seçilecek
•Ne tür veriler toplanacak
•Verileri kimler, nasıl toplayacak
•Hangi gözlem ve ölçümler yapılacak
• Gözlem ve ölçümler için ne tür araç-gereç kullanılacak
• Toplanan veriler kimler tarafından nasıl değerlendirilecek
• Ne tür analizler yapılacak?

Doğru cevap B'dir.

Değişken; Kişi ya da nesnelere ilişkin, ölçülebilen, gözlenerek tanımlanabilen her türlü özellik ya
da durumdur. Doğru cevap A'dır.

Değişkenleri tanımlamak ve ifade etmek için kullanılan başlıca ölçekler şunlardır:

Sözel Ölçekler

Likert Türü Ölçekler

Yüz İfadesi Ölçekleri

Juster Türü Ölçekler

Boyutlu Ölçekler

Boyutlu Benzeri Ölçekler

İkili Ölçekler

Karmaşık Ölçekler

Bileşik Ölçekler

Doğru cevap B'dir.

Veri; değişkenlerin durumunu, miktarını, boyutunu tanımlamak için yapılan her türlü gözlem ve ölçüm sonucu elde edilen değerlerin, tanımlamaların genel adıdır. Araştırmalarda, değişkenlerin farklı değerlerine ilişkin veri toplanır. Doğru cevap D'dir.

En sık kullanılan veri sınıflandırma yöntemleri şunlardır:
Sınıflandırma I: -Ham veri-Sınıflanmış veri
Sınıflandırma II: -Nicel (kantitatif) veri-Nitel (kalitatif) veri
Sınıflandırma III: Sürekli veri-Kesikli veri
Sınıflandırma IV: -Sıralı (ordinal) veri-Sırasız (nominal) veri

Doğru cevap B'dir.

Gözlem yöntemi, araştırıcının başta gözleri olmak üzere beş duyusunu kullanarak herhangi bir ortamdan veri toplamasıdır. Ağırlıklı olarak gözler kullanıldığı için bu adı taşır.Gözlem yöntemi ile görülebilen, hissedilebilen, işitilebilen ve ölçülebilen tüm değişkenlere ilişkin
veri toplanabilir. Her türlü değişkenlere ilişkin ölçümler de bu anlamda gözlem sayılır. Doğru cevap D'dir.

Görüşme yönteminin güçlü yanları şunlardır:
• Ayrıntılı veri toplanmasını sağlar.
• Gerektiğinde ek sorularla derinlemesine veri toplanmasını sağlar.
• Okuma yazması olmayan kişilerden de veri toplanmasına olanak sağlar.
• Gözlemlere yer verdiğinden sözle ifade edilemeyen verilerin toplanmasını da sağlar. Doğru cevap A'dır.

Telefonla görüşme yöntemi; veri toplayan ile araştırmaya katılan her kişinin telefonla iletişime geçerek görüş alışverişinde bulunması şeklinde gerçekleşir. Bu yöntemde de görüşmeci eğitimi yapılarak görüşmeler standardize edilmelidir. Bu yöntemin güçlü yanları şunlardır:
• Zaman ve her türlü maliyet açısından ucuzdur.
• Görüşmecinin beden dilinden kaynaklanabilecek iletişim hatalarını engeller.
• Okuma yazması olmayanlardan da veri toplanmasına olanak sağlar.
• Anlaşılmayan soruları açıklama olanağı sağlar. Doğru cevap C'dir.

Odak grup görüşmelerinin dezavantajlı olmalarına neden olan özellikler şunlardır: 

•Özel konuları sorgulamaya uygun değildir.
•Grupların kültürel veya demografik özellikler açısından dengeli olması zor olabilir.
•Baskın kişiliği olan birkaç katılımcı tarafından yönlendirilme olasılığı olabilir.
•Görüşmecinin bu konularda deneyimli ve eğitimli olma zorunluluğu vardır.
•Grubun toplanmasına elverişli rahat bir tartışma ortamı ve zaman gerektirirler.
•Gerek tartışmalar gerekse veri analizi zaman alıcı ve yüksek maliyetlidir.

Doğru cevap E'dir.

Seçilen konuya ilişkin kaynaklar ayrıntılı olarak incelendikten sonra amaç saptanır. Bu nedenle doğru cevap B'dir.

Uygulamaların planlanması aşamasında araştırmanın türü, nerede, hangi zaman diliminde, kimler arasında, ne tür araç-gereç ve yöntemler kullanılarak yapılacağı ayrıntılı olarak tanımlanmalıdır. Araştırma evreninin kimlerden oluşacağı, örneklem seçilip seçilmeyeceği eğer seçilecek ise hangi yöntemle seçileceği, ne tür ve nasıl veri toplanacağı, bu verilerin kimler tarafından toplanacağı, gözlem ve ölçümlerin hangi araç-gereç ile nasıl yapılacağı ve nereye kaydedileceği, toplanan verilerin kimler tarafından nasıl analiz edileceği gibi ayrıntılar belirlenmelidir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Nitelikle ilgili değişkenler için sözel ölçekler kullanılır. Nitelikler ölçülebilen özellikler olmadığı için genellikle sayılar yerine sözcüklerle ifade edilirler. Örneğin; cinsiyet, saç rengi, kan grubu, hastalık tanısı, hastane türü, sağlık güvence durumu gibi değişkenleri ölçerek ifade etmek yerine kategorilere ayırarak nitelendirme yapmak daha doğru bir yoldur. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Değişkenlere ilişkin değerler ölçülmüş ve sayısal olarak ifade edilmiş ise nicel veri toplanmış olur. Nicel veriler miktar belirtirler, ölçme yoluyla toplanırlar ve sayısal olarak ifade edilirler. Sürekli veri ise değişkenlere ilişkin değerler arasında sürekliliğin olduğu ve birbirini izleyen iki değer arasındaki sınırın ölçüm cihazının yada ölçüm biriminin ölçebilme gücü ile tanımlandığı veri türüdür. Kan trigliserid düzeyi hem nicel hem sürekliliği olan veri türüdür. Bu nedenle doğru cevap E'dir.

II, Seçenekte verilen örnek  doğal ortamda yapılan bir gözlemdir ve çeldirici olarak verilmiştir.  Diğer seçeneklerde verilen ise yapay ortamlarda yapılan gözlemler ile toplanabilen verilerdir. Bu nedenle doğru yanıt D seçeneğidir.

Odak grup görüşmeleri veya grup tartışmalarının zayıf yanları şu şekilde sıralanabilir: a)Özel konuları sorgulamaya uygun değildir. b)Grupların kültürel veya demografik özellikler açısından dengeli olması zor olabilir c)Baskın kişiliği olan birkaç katılımcı tarafından yönlendirilme olasılığı olabilir. d)Görüşmecinin bu konularda deneyimli ve eğitimli olma zorunluluğu vardır e)Grubun toplanmasına elverişli rahat bir tartışma ortamı ve zaman gerektirirler f)Gerek tartışmalar gerekse veri analizi zaman alıcı ve yüksek maliyetlidir.C seçeneğinde verilen bilgi ise  grup görüşmesinin güçlü yanlarındandır. Bu nedenle doğru yanıt C seçeneğidir.

Açık uçlu soruların özellikleri şu şekilde sıralanır: a)Nitel veriler için uygundur b)Düşünce ve ifade özgürlüğüne imkan sağlar c)Yanıtlanması uzun sürebilir ve insanları zorlayarak anketi yarım bırakmalarına neden olabilir d)Yanıtların yanlış yorumlanma riski vardır ve analiz edilmeleri zordur. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Anket soruları hazırlanırken dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır: 1-Yönlendirici sorulardan kaçınılmalıdır 2-Kişileri suçlayıcı veya güç durumda bırakacak ifadeler kullanılmamalıdır 3-İmalı ifadelere, herkesin bilemeyeceği mecazi anlamlı sözcüklere, deyimlere yer verilmemelidir 4-Çifte olumsuz mesaj içeren sorulara yer verilmemelidir 5-Net ifadeler kullanılmalıdır 6-İki, üç veya daha fazla sorudan oluşan bileşik sorular sorulmamalıdır. Bu nedenle doğru cevap B'dir.

Kullanılan ölçeklerin teorik olarak ölçmesi gereken durumla uyumunun, yani teori ve pratiğin ne denli uyumlu olduğunun ifadesine yapısal geçerlilik denir. Yapısal geçerlilik teorik olarak var olduğu düşünülen bir ilişkinin pratikte ne ölçüde var olduğunun değerlendirilmesidir. Bu nedenle doğru cevap D'dir.

Aynı kişilere aynı soruların farklı zamanlarda sorulması halinde alınacak yanıtların ne ölçüde tutarlı olduğunu gösteren güvenilirlik ölçütüne test-yeniden test tutarlılığı denilir. Bu nedenle doğru cevap E'dir.

A, B, C, D şıklarının hepsi ağlıkla ilgili araştırmaların aşamalarından biridir. Doğru yanıt E'dir.