SAĞLIK HİZMETLERİNDE ARAŞTIRMA VE DEĞERLENDİRME - Deneme Sınavı - 9

Günümüzde veri elde etme açısından bilgi sistemlerinin, istatistik analiz yürütme açısından da yazılım programlarının yoğun olarak kullanılmaya başlaması nedeniyle sayısız yöntem ve teknik geliştirilmiştir ve her gün yenileri geliştirilmektedir. Bu durumda yalnızca analiz yöntemleriyle uğraşsa bile bir bilim insanı, kendi deneyimi dışında konu ve tekniklerle sık sık karşılaşabilmektedir. Böylece çalışmalar bireysel olmaktan çok takım oyunu hâlinde kurgulanmakta ve herkes üstlendiği kısmı en iyi yapmaya çalışmaktadır. Sağlık alanında yeni konuların, yeni tablo ve grafik tekniklerin, yeni analiz yöntemlerinin, yeni tür verilerin karşımıza çıkması çok doğaldır. Bu konu veya teknikle daha fazla uğraşmış bilim insanlarını bulup yardım almak, İnternet’ten bu yeni tekniği öğrenmek, gereğinde okuduğumuz yayının yazarına e-posta yazarak ondan daha fazla bilgi edinmek hep kullanılan yollardır.

Bir dağılım normal dağılıma uyarsa aşağıdaki gerçekleri üzerinde taşıyor demektir:

• Nicel değişkenlerin dağılımıdır.
• Simetriktir.
• Teorik normal dağılımda aritmetik ortalama, ortanca ve tepe değeri birbirine eşittir.   

• Merkezî değerden sağa ve sola bir standart sapma mesafesinde gidilerek oluşturulan sınırlar içine dağılımdaki toplam birim sayısının % 68’i düşer. Doğru cevap D'dir.

Tepe değeri dağılımda en çok kişinin aldığı değerdir. Sıklık inceleyen grafik (histogram) çizildiğinde grafiğin en tepe noktaya eriştiği yer olarak görünecektir. Doğru cevap A'dır.

Veriler bu örneklemde yer alan birimler üzerinde ya kan basıncı gibi ölçüm
yapılarak ya da sayım yapılarak yaş gibi yaşanan yılların sayılması ile elde edilir. Araştırmada ölçüm ile ya da sayım ile verisi elde edilen bu özelliklerin her birine değişken denir.

Dağılımın genel özelliklerine bakılarak bir karara ulaşmak için bu aşama önemli bir noktayı oluşturmaktadır. Genel olarak aşağıdaki üç koşulu yerine getiriyorsa bir dağılımın normal dağılıma uyduğu kanaatine varılır.
1. Gözlem sayısı 20’nin üzerine çıkan bir çoğunluğa ulaşmışsa,
2. Standart sapma aritmetik ortalamadan daha küçük bir matematiksel değerde kalmamışsa,
3. Aritmetik ortalama, ortanca ve tepe değeri birbirine eşit veya çok yakın değerlerde
ise

Aritmetik ortalama, dağılımın merkezî yani en fazla kişinin boy uzunluğunun hangi değerler civarında yığıldığı hakkında bize bilgi verir. Elde edilen bütün ölçüm sonuçları toplanarak kişi sayısına bölünürse aritmetik ortalama bulunmuş olur

Standart sapma varyansın kare köküdür.

Özetleri Yayımlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler:
• Özetin dayandığı gözlem sayısını (n) her zaman belirtiniz.
• İkili seçeneklerde (ya A şıkkı ya B şıkkı şeklindeki durumlarda) A’nın veya B’nin
yüzdesini yayımlayınız ama ikisini birden yayımlamayınız. Çünkü okuyucu kalan
kısmın diğer seçeneğe ait kısım olduğunu kolayca düşünebilir ve boş yere yazı fazlalığı ile uğraşmaya gerek yoktur.
• Eğer merkezî değeri vermede ortancayı kullanıyorsanız, aynı zamanda alt ve üst
çeyrekleri de vermeyi ihmal etmeyiniz.
• Eğer merkezî değeri vermede ortalamayı kullanıyorsanız, aynı zamanda standart
sapmayı da vermeyi ihmal etmeyiniz.
• Her zaman dağılımın en küçük ve en büyük değerlerini de yayımlayınız.

Çalışmalarda ideal olanı inceleme konusunu taşıyan bütün birimleri (örneğin, diyabet
hastalığını inceliyorsak bütün diyabet hastalarını) ele almaktır. Ancak evrendeki milyonlarca bazen milyarlarca birimi ele almaya zaman, emek ve finansal kaynak yetmez. Bu nedenle incelenmek istenen durumu taşıyan bir grup oluşturulur ve bu gruba örneklem denir

Evrenin bütün birimleri ölçüme alınmadığı için bir yanılma payımız oluşacaktır. Bu yanılma payını ölçmek üzere standart hata kullanılır.

Bilim adamlarının ortaya koyduklarına göre bir dağılım normal dağılıma uyarsa aşağıdaki gerçekleri
üzerinde taşıyor demektir:
• Nicel değişkenlerin dağılımıdır.
• Simetriktir.
• Teorik normal dağılımda aritmetik ortalama, ortanca ve tepe değeri birbirine eşittir.
• Merkezî değerden sağa ve sola bir standart sapma mesafesinde gidilerek oluşturulan sınırlar içine dağılımdaki toplam birim sayısının % 68’i düşer.

Merkezî değerden sağa ve sola 1,96 ile standart sapma çarpılarak bulunan değermesafesinde gidilerek oluşturulan sınırlar içine dağılımdaki toplam birim sayısının % 95’i düşer

cevap 4 dür.

İstatistiksel olarak anlamlı demek ortaya çıkan farkın şans eseri olması olasılığının % 5’ten az olması demektir. Bu kadar küçük bir olasılığa inanmayıp şans eseri ortaya çıkmama olasılığı olan % 95 veya daha üzeri olasılığa inanırız. Bu durumda araştırma gruplarını temsil eden örneklemden elde edilen gruplara göre farklar anlamlı bulundu demektir.

Paleso

Araştırma vakalarının doğum yeri nicel değil nitel bir değişkendir.

Yıllık ayran tüketiminin gösterildiği araştırma grafiklerinde çubukların yerine ayran şişelerin kullanılmasına piktogram denir.

değerler 25,28 de olduğu gibi virgül ile ayrılmalı ve virgül arkasında iki basamak olmalıdır.

doğru yanıt: Aritmetik ortalama+ standart sapma

Araştırmalarda dağılımın simetrik olduğu ve merkezde yığılan sıklığın yanlara doğru giderek azalacak şekildeki ayna görüntüsünü yansıtan çizgi çan eğrisi olarak bilinir.

Tepe eğrisi iki ayrı tepe oluşumu gösteriyorsa dağılım normal değildir, tek tepe oluşumu gerekir.

Standart hata ortalamaların dağılımının standart sapmasıdır.