SAĞLIK EKONOMİSİ

IMF (Uluslararası Para Fonu) tarafından 2000 yılında yapılan bir sınıflandırma da, küreselleşmeyi tetikleyen olgular açısından benzer bir çerçeve çizmektedir. I, II, III Küreselleşmenin temel dinamiklerini oluşturur.

Dünya genelindeki İnternet kullanıcılarının gelişimi ; 2000 yılında toplam dünya nüfusu içindeki payı %7 olan Internet kullanıcısı sayısı, ciddi bir hızla yükselmiş ve 2014 itibariyle %40 düzeyinde önemli bir orana ulaşmıştır .

Küresel bilgi devrimi olarak adlandırılabilecek bu sürece, pek çok buluş ve yenilik katkı vermekle birlikte, öne çıkan ilgili gelişmeler şu şekilde özetlenebilir:
• Kişisel bilgisayarlar ve modem kullanımındaki patlama
• 1991 yılında keşfedilen World Wide Web (www)
• Yüksek bant genişliğinde sinyal kapasitesi olan fiber optik kablo sistemlerinin uygulanması
• Dijital cihazların günlük hayatın bir parçası olması

Doğru cevap E' dir.

Ekonomiler, dünyanın daha da entegre hâle gelmesiyle birlikte, uluslararası ticaret, sermaye ve teknoloji akımları gibi temel dinamiklerden önemli ölçüde etkilenmiştir. Örnek olarak; ticaretin kolaylaştırılması, gelişen ekonomilerin dış ticaret kanalıyla gelir elde etmeleri anlamında dev bir fırsat sağlarken sermaye akımları da bu ülkelerin büyüme hikâyelerinde önemli bir destekleyici unsur olmuştur. Bu noktada, 1944 yılında GATT (General Agreement on Taris and Trade – Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması) ile başlatılan ticaret engellerinin kaldırılması girişiminin yerini 1995’te alan DTÖ’nün (Dünya Ticaret Örgütü), çok uluslu anlaşmaları yöneten bir platform olarak bu süreci tetiklemiştir.

Küreselleşmeyle birlikte yoğunluk kazanan uluslararası ekonomik ilişkilerde meydana gelen dönemsel dalgalanmaların özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki sağlık görünümünü negatif etkilediğine dair bulgular olduğunu da eklemek gerekmektedir. Buna örnek olarak, 1997 yılında Asya’da patlak veren ekonomik krizde Endonezya’nın böyle bir etkiye maruz kaldığı tespit edilmiştir. Ülkenin ulusal para biriminin ciddi ölçüde değer kaybına uğraması, işsizliğin artması, sosyal huzursuzluğun ve politik problemlerin patlak vermesi ile birlikte, bu dönemde toplumdaki bireylerin sağlığının olumsuz etkilendiği bilinmektedir.

Küreselleşmenin toplum ve insan sağlığı üzerindeki bir diğer etkisi ise göçler yoluyla gerçekleşmektedir. Gerek ekonomik nedenler gerekse savaş gibi gerekçelerle artan göçler, varılan ülkenin sağlık görünümünde kötüleşmelere sebep olabilmektedir. Bunun en belirgin göstergelerinden biri AIDS hastalığıdır. Nitekim araştırmalar, sınır ötesi işçi göçlerinin HIV virüsünün yaygınlaşması riskini artırdığını göstermektedir. Bu etki, özellikle düşük gelirli ülkelerden kaynaklana ekonomik göçlerde göze çarpmaktadır.

2009 yılında Meksika’da baş gösteren ve H1N1 olarak adlandırılan domuz gribi virüsü, kısa sürede 191 ülkeye ulaşarak 800,000 kişide görüldü ve 8000’in üzerinde kişinin hayatını yitirmesine sebep oldu.

Sağlık profesyonelleri göçünün arkasında ise gerek iten gerekse çeken unsurlar bulunmaktadır. İten unsurlara örnek olarak, mensup olunan ülkedeki kötü çalışma koşulları, işsizlik, altyapı yetersizliği ve toplumsal çatışmalar verilebilecekken, çeken faktörler için ise yabancı ülkedeki cazip çalışma şartları, refah ve istikrarlı ortam ile mesleki gelişim ve kariyer fırsatları gibi etmenler gösterilebilir.

SARS salgınının patlak vermesi ve ayrıca ölümcül kuş gribinin yayılması üzerine, DSÖ ciddi ölçüde revize edilen Uluslararası Sağlık Düzenlemeleri’ni (IHR- International Health Regulations) 2005 yılında kabul etmiştir.

IMF ve DTÖ gibi etki gücü yüksek küresel kurumların global ölçekte yürütmeyi amaçladığı sağlık sektörü reformlarında belli başlı unsurlar öne çıkmaktadır. 2007 tarihli  Lister' in çalışmasında belirttiğine göre A, B, C, D şıklarının hepsi bu unsurlardan biridir.

Devam eden coğrafi keşifler olmadığı için küreselleşmenin ayakları olarak sayılamaz. Ticaret, sermaye ve yatırım akımları, göç ve insan mobilitesi ve teknolojik gelişim ve bilginin yayılması sözkonusu sınıflandırmaya göre sınıflandırmaya göre küreselleşmenin ayakları olarak tanımlanabilir.

Sermaye kontrollerinin artırılması dünya çapında serbest ticaretin yaygınlaşmasına imkan tanıyan faktörlerden değildir. Aksine sermaye kontrollerinin artırılması serbest ticareti kısıtlayan tedbirler arasında yer alır.

Dünya üzerinde yaşanan savaşlar uluslararası göçü artırmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerdeki ucuz iş gücü ihtiyacı mevcut değildir. Gün geçtikçe küreselleşmenin ekonomik etkisinin azalması yerine arttığı görülmektedir. Gelişmiş ülkelerdeki yüksek doğum oranı değil tam aksine düşük doğum oranı mevcuttur. Gelişmiş ülkelerdeki yaşlı nüfus azalmak yerine artmaktadır.

Göçmenlerin nüfus içindeki payları ele alındığında Kuzey Amerika diğer bölgelere göre oldukça yüksek bir dağılım gösterir. Bu oran BM verilerine göre 2013 yılında 14.9 olarak ölçülmüştür. Doğru cevap E seçeneğidir.

Küreselleşmenin yarattığı ekonomik dalgalanmalar sağlık hizmetlerini son derece etkilemektedir.  Buna örnek olarak, 1997 yılında Asya’da patlak veren ekonomik krizde Endonezya’nın böyle bir etkiye maruz kaldığı tespit edilmiştir.

İletişim ve ulaşım kanallarındaki dikkat çekici gelişmeler, çeşitli kanallardan fayda ettiği ifade edilebilir. Bunların
başında, gerek İnternet ve televizyon gerekse diğer modern iletişim araçları yoluyla bilgiye erişimin kolaylaşması ve yaygınlaşması gelmektedir. Nitekim böylelikle insanlar, hastalıklar ve sağlıkla ilgili bilgiler edinebilmekte ve bilinç seviyeleri artmakta, ayrıca çözüm odaklarına da daha kolay erişebilmektedir. İklim değişikliği özellikle enfeksiyon yayılımı üzerine etki ederken, beslenme dönüşümü ise karbonhidrat kaynaklı beslenme alışkanlığı açısından olumsuz etki yapar. Yine göçlerin de bir çok açıdan toplumsal insan sağlığına yönelik olumsuz etkisi olduğu söylenebilir.

Sağlık profesyonellerinin mobilitesi, küreselleşmenin sağlığa yaptığı etkiler açısından doğrudan insan kaynaklı olna bir etken olduğu aşikardır. Zira, ar-ge çalışmaları, teknoloji ve inovasyon transferleri ,ulusal aşı düzenleme ajanslarının kurulması ve aşı pazarlama stratejileri gibi etkenler her ne kadar insani yönleri de olsa doğrudan insan kaynaklı olduğu söylenemez.

Sağlık profesyonellerinin göç etme faktörlerinde itici ve çekici faktörler birlikte etkilidir. Gelişmiş ülkelerde artan yaşlı nüfusu dolayısıyla sağlık profesyonellerine duyulan ihtiyaç gün geçtikçe artmaktadır. Gerek ilaç ve gerekse aşılarda gerçekleştirilen inovasyonlar daha çok gelişmiş ülkelerde sağlandığı için, gelişmekte olan ülkelerdeki insanların bunlara ulaşmasını zorlaştıran fiyatlarda sunulmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre sağlık profesyonellerinin mobilitesi ele alındığında Avusturya bu sıralama içerisinde en alt sırada yer alır. Küreselleşmenin getirdiği göç dalgası daha çok ABD, Kanada, Yeni Zelanda gibi ülkeleri etkilemektedir.

Mal ve hizmet piyasalarının, üretim araçlarının, finansal sistemlerin, rekabetin, kurumların, teknolojinin ve sektörlerin giderek daha uluslararası bir hale gelmesine küreselleşme denir. Doğru cevap A'dır.