SAĞLIK EKONOMİSİ

Sağlık sisteminin ana fonksiyonlardan birincisi denetleme, planlama, politika üretme gibi anlamlar verebileceğimiz liderlik (vekilharçlık) ve yönetişim görevi, ikincisi altyapı ve insan kaynaklarını esas alan kaynak geliştirilmesi, üçüncüsü bireysel ve toplumsal alandaki bütün hizmetleri kapsayacak şekilde
sağlık hizmetinin sunumu ve dördüncüsü de sağlık sisteminin finansmanıdır.

Burada liderlik olarak ifade etmeyi tercih ettiğimiz bu fonksiyonu her ülkede bir kamu otoritesi üstlenmek durumundadır; bu da genellikle ülkenin Sağlık Bakanlığı olmaktadır.

Bütün seçenekler sağlık sektörüne kaynak geliştirmede etkili olan unsurlardandır.

Günümüz gelişmiş sağlık hizmet anlayışı içinde takım elemanları ne kadar çeşitli ve yetişmiş olursa, görev o denli paylaşılmakta ve doktorun yükü azalmaktadır. Bu yüzden sağlık insan kaynağı politikalarında sadece doktora değil, diğer sağlık personellerine de odaklanmak gerekir.

Sağlık alanında sorumluluk üstlenen mesleklerin, başlıca dört grup altında ele alınmaktadır. Bunların başında doktorlar gelmektedir. İkincisi farklı mesleki unvanları kapsayan hemşirelik, üçüncüsü diş hekimliğidir. Dördüncü grupta çok sayıda sağlık çalışanını kapsayan sağlık meslekleri ele alınmaktadır.

OECD 2013 verilerine OECD ülkelerinde ortalama kişi başı yılda sağlık sisteminden yararlanma, diğer bir deyişle ortalama kişi başı doktora başvuru sayısı 6,7’dir. Türkiye’de ise bu veri 8,2 dir. Türkiye’den daha fazla doktora başvuruya sahip olan ülkeler ise Rusya (9,4), Almanya (9,7), Slovakya (11), Çek Cumhuriyeti (11,1), Macaristan (11,8), Japonya (13,1) ve Kore’dir (13,2). Başvuru sayısının en düşük olduğu ülkelerin arasında İsveç (3), Meksika (2,7), Brezilya (2,7) ve Güney Afrika’nın (2,5) olduğu görülmektedir.

Ülkemiz hükûmet tabipliğinden sağlık ocağı tabipliğine, oradan da aile hekimliğine dönüşen birinci basamak örgütlenmesi tecrübesine sahip oldu. Bugün ülkemizde kurgulanan “aile hekimliği” modelinde doktorla birlikte yeterince sağlık personelinden (aile sağlığı elemanı) müteşekkil birtakım öngörülmektedir.

Kamu sağlık politikalarının tasarlanmasında önemli olan bu değişimde rol alan hususların
başlıcaları aşağıda verilmiştir;

Yaşlılar engelliliği nedeniyle kendi başlarına bütün ihtiyaçlarını görememektedir. Günlük hayatlarında gerek insan kaynağı, gerek teknolojik araçlarla özel olarak desteklenmeleri ve bu yolla hayat kalitelerini korumaları sağlanmaya çalışılır. Bu duruma destekli yaşama denmektedir.

Sağlık sisteminde bütüncül hesap verme ile finansal açıdan, performans açısından ve politik açıdan hesap verme kast edilmektedir. Finansal hesap verme finans kaynaklarının takip ve gözetimiyle, performans açısından hesap verme önceden belirlenen ve üzerinde uzlaşılan sistem hedeflerine ulaşmayla, politik hesap verme ise daha çok yönetenlerin benimsenirliğinin vatandaşlar nezdinde artmasıyla ilgilidir.

Temel amacı sağlığı geliştirmek olan organizasyon yapısı ile bütün örgütlerin, kuruluşların ve kaynakların toplamına sağlık sistemi denir. Doğru cevap B'dir.

Strateji geliştirebilmek,hızlı karar verebilmek, risk alabilmek ve sonuca odaklı adanmış bir ekibi motive etmek dönüşüm liderliği kapsamına girer. Doğru cevap B'dir.

Sağlık alanında sorumluluk üstlenen farklı meslek dallarına sağlık meslekleri adı verilir. Doğru cevap C'dir.

OECD 2013 verilerine OECD ülkelerinde ortalama kişi başı yılda sağlık sisteminden yararlanma, diğer bir deyişle ortalama kişi başı doktora başvuru sayısı 6.7'dir. Doğru cevap A'dır.

Türkiye'de doktora başvuran sayısı 8,2'dir. Doğru cevap C'dir.

Şehirleşme, toplu ulaşım, randevu sistemleri, hizmet arzının artmış olması gibi
gelişmeler hastaların başvurusunu daha hızlı ve kolay yapmalarına yol açmış ve
şiddeti daha düşük şikâyetler başvuru nedeni hâline gelmesi Toplumsal Algı ve Anlayış Değişikliği maddesi kapsamına girer. Doğru cevap D'dir.

Yaşlı nüfus oranı gittikçe artmakta ve kronik hastalıklar nedeniyle bunların sağlık
sistemiyle müteaddit defalar temas ihtiyacı hızla artması Yaşlanma ve Kronik Hastalıklar kapsamına girer. Doğru cevap B'dir.

Koruyucu, tanı koyucu, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini kapsayan,
kişilerin sağlık sisteminden ilk hizmeti alış noktasına Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri adı verilir. Doğru cevap E'dir.

İhtiyacı olana ihtiyacı kadar sağlık hizmeti verilmesi, finans yükünün kişilerin gücü oranında dağıtılmasına hakkaniyet adı verilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Sistemin hedeflerinden sapmaksızın bütçe dengelerinin korunabilmesine Finansal Sürdürülebilirlik adı verilmektedir. Doğru cevap C'dir.