SAĞLIK EKONOMİSİ

İngiltere vaka başına ödeme yöntemi kullanan ülkelerden biri değildir.

Performansa dayalı ödeme  son dönemdeki  bireysel hizmet sunucular  için popüler ödeme yöntemlerindendir.

Sağlık harcamalarının finansmanı konusunda şıklarda verilen ifadelerden B şıkkı yanlış bir ifadedir. Yüksek gelirli ülkelerde sağlık hizmetleri temelde cepten ödemeler ile finanse edilmektedir. Düşük gelirli ülkeler sağlık hizmetlerini özel kaynaklara finanse etmektedir. Bu nedenle bu ülkelerde sağlık hizmetlerinin cepten ödemeler ile finanse edilmektedir.

Ülkelerin sağlık sistemine ayırdığı mali kaynağın boyutu; ülkelerin demografik yapısı (yaşlı nüfus yüzdesi), hastalık yapısı(kronik hastalıkların boyutu), hizmet sunum organizasyonu, sağlık hizmetlerini satın almada kullandıkları yöntemler ve milli gelirden etkilenmektedir. Bu nedenle sorunun doğru yanıtı II, IV ve V numaralı ifadelerdir.

Soruda boş bırakılan yerlere sırasıyla üçüncü, birinci ve ikinci taraf gelmelidir.. D ve E şıklarında verilen hizmet sunucu taraf ikinci taraf ile aynı anlamda kullanılmaktadır.

Soruda amaçları sıralanan yöntem B şıkkında ifade edilen performansa dayalı ödeme yöntemidir.

Soruda ifade edilen kavram ahlaki tehlikedir. Finansmanda Hakkaniyet, yoksul kişilerin zengin kişilere göre gelirlerinden sağlığa ayırdığı payın daha fazla olması demektir. Finansal Riske Karşı Koruma, kişilerin katastrofik sağlık harcaması yapmamasını ve yaptıkları sağlık harcaması nedeniyle yoksullaşmamasını veya yoksulluklarının daha da derinleşmemesini temin etmektir. Katastrofik sağlık harcaması, hanelerin gelirlerinden sağlık amaçlı yaptığı harcamalarının toplam gelirleri içindeki payının belirli bir yüzdeyi geçmesidir. Monopson güç ise tek satın alıcının sahip olduğu pazarlık gücüdür.

Sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır. Diğer şıklarda verilen ifadeler özel sağlık sigortası ile ilgili negatif yönleri ifade etmektedir.

Soruda özel sağlık sigortası sağlık hizmetlerini finanse etmede üstlendiği beş rolden tamamlayıcı rolü tanımlanmaktadır.

Sağlık hizmetleri, bir toplumun sağlık düzeyi, refah düzeyi ve sosyal iyilik hâli ile ilişkili olması sebebiyle temel yatırım alanlarından biridir. Global olarak bir yılda gerçekleşen toplam sağlık harcaması 5,3 trilyon dolara ulaşmıştır. Ülkelerin, millî gelirlerinden (gayrisafi yurt içi hasıla, GSYİH) sağlık hizmetlerine ayırdıkları pay, 2012 yılında %8,6 olarak gerçekleşmiştir. Bu payın büyüklüğü ülkelerin gelişmişlik düzeylerine göre farklılık göstermektedir. Düşük gelirli ülkeler millî gelirlerinin yaklaşık %5’ini sağlık için ayırırken, yüksek gelirli ülkeler yaklaşık %12’sini ayırmaktadır. Dünyada sağlığa en fazla pay ayıran ülke, yaklaşık %17 ile Amerika Birleşik Devletleri’dir (ABD).

Sağlık finansmanının birinci fonksiyonu, sağlık sisteminin işlevlerini yapabilmesi için gerekli mali kaynağın toplanmasıdır. Mali kaynak, dört finansman kaynağından gelmektedir:

1) devlet, 2) hanehalkları, 3) firmalar ve 4) dış yardımlar. Mali kaynağın buralardan toplanması ise belirli yöntemlerle gerçekleşmektedir.

Spesifik ülke örneklerine bakılacak olursa, örneğin Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütüne (OECD) üye ülkelerin bir yılda yaptıkları toplam sağlık harcamasının GSYİH içindeki payı 2012 yılında ortalama %9,3 olarak gerçekleşmiştir. Sağlığa millî gelirinden en fazla pay ayıran ülke %17 ile ABD’dir.

Spesifik ülke örneklerine bakılacak olursa, örneğin Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütüne (OECD) üye ülkelerin bir yılda yaptıkları toplam sağlık harcamasının GSYİH içindeki payı 2012 yılında ortalama %9,3 olarak gerçekleşmiştir. Sağlığa millî gelirinden en fazla pay ayıran ülke %17 ile ABD’dir. Türkiye ise %5,4 ile üye ülkeler arasında sağlığa en az pay ayıran ülke konumundadır. Bu tür karşılaştırmalar, ülkelerin sağlık harcamaları konusunda fikir vermekle birlikte yanıltıcı olabilir. Çünkü ülkelerin sağlık sistemine ayırdığı mali kaynağın boyutu, sadece ülkenin millî gelirinden etkilenmez. Ülkelerin demografik yapısı (yaşlı nüfus yüzdesi), hastalık yapısı (kronik hastalıkların boyutu), hizmet sunum organizasyonu, sağlık hizmetlerini satın almada kullandıkları yöntemler de bu payın boyutunu etkileyen faktörlerdir.

Katastrofik Sağlık Harcaması:
Hanelerin gelirlerinden sağlık amaçlı yaptığı harcamalarının toplam gelirleri içindeki payının belirli bir yüzdeyi geçmesidir.

Sosyal Sağlık Sigortası
Sosyal sağlık sigortası, 1883 yılında Almanya’da Bismarck tarafından geliştirilmiştir. Bu sebeple Bismarck Modeli olarak da bilinir. Bu yöntem, prim esasına dayalıdır. Prim ödemeleri şirketler ve çalışanları, kendi hesabına çalışanlar ve devlet tarafından yapılır. Şirketlerin ve çalışanlarının yaptıkları prim ödemeleri, çalışanın aldığı maaşın miktarına bağlıdır. Kendi hesabına çalışan kişilerin ödedikleri primler ise çoğunlukla tahmini gelir ya da sabit bir fiyat üzerinden belirlenir.

Sosyal sağlık sigortası yönteminin avantajları:
• Sağlık sektörüne sürekli ve tahmin edilebilir düzeyde bir ek mali kaynak sağlar.
• İyi uygulandığı taktirde, en az vergiler kadar hakkaniyetli bir yöntemdir.
Sosyal sağlık sigortası yönteminin dezavantajları:
• Bu yöntem, özellikle formal sektörde çalışanların yüzdesinin düşük, bir başka ifadeyle informal sektörde çalışanların yüzdesinin yüksek olduğu durumda, verimli bir yöntem değildir. Çünkü ne işverenden ne de çalışandan prim toplanamayacaktır.
• Prim miktarının yüksek olması durumunda, ciddi ekonomik etkileri olabilir

Özel Sağlık Sigortası
Özel sağlık sigortası, prim esaslı ve kâr amaçlı bir mali kaynak toplama yöntemidir. Dolayısıyla özel sağlık sigortası olan kişiler, ya kendileri ya da işverenleri tarafından özel sigorta şirketlerine belirli miktarda prim ödenmesiyle sigortalanırlar. Sigorta şirketi de topladığı prim gelirleri ile kendisine kayıtlı kişilerin ihtiyaç duyduğu sağlık hizmetlerini satın alır.
Kişilerin gelirleri nispetinde sağlık sisteminin finansmanına katkıda bulunduğu vergiler, sosyal sağlık sigortası ve genel sağlık sigortası yöntemlerinden farklı olarak, bu yöntemde kişinin sağlık düzeyi ile ödediği prim miktarı arasında doğrudan bir bağ kurulur.

Genel sağlık sigortası olan kişiler SGK ile sözleşmeli sağlık hizmet sunucularından sağlık hizmeti aldıklarında tamamlayıcı sigorta devreye girmektedir. Tamamlayıcı sağlık sigortası, SGK tarafından kapsama alınmayan ya da kapsama alındığı hâlde GSS’li kişi veya bakmakla yükümlü olduğu kişiler tarafından ilave ücret ödemesi gerektiren sağlık hizmetleri için satın alınmaktadır.
Katkı payları tamamlayıcı sağlık sigorta kapsamı dışında tutularak, aşağıdaki hizmetler kapsama alınmıştır:
• Kurumca finansmanı sağlanmayan sağlık hizmetleri (estetik girişimler, akupunktur vb.)
• İlave ücret tutarları
• Konaklama, otel ücreti gibi hastadan alınabilecek tutarlar
• Sağlık hizmet sunucusu ile sigorta şirketi arasında yapılabilecek anlaşmaya göre, SUT fiyatları üzerinde kalan tutarlar

Global Bütçe
Global bütçede, bir yılda harcanacak toplam miktar önceden belirlenen bir tavan ile sınırlandırılır.
Ödeme, tek kalemde yapılır. Geleneksel bütçe yönteminden farklı olarak, hizmet
sunucu bu bütçeyi uygun gördüğü şekilde harcama esnekliğine sahiptir. Prensip olarak, global bütçe sunulan hizmetlerin maliyetinin tamamını kapsar.

Global bütçe yönteminin avantajları:
• Önceden belirlenen sabit miktar ile çalışılmak zorunda kalındığı için gereksiz hizmet sunumunda ve maliyetlerde azalma sağlar.
• Sene başında o yıl boyunca alınacak toplam miktar belli olduğu için mali kaynak sağlamada belirsizlik ortadan kalkar.
• Geleneksel bütçe yöntemine göre yönetimi daha kolaydır ve daha düşük maliyetlidir.
• Yönetim, tek kalemde tahsis edilen global bütçenin nasıl harcanacağına kendisi
karar vereceği için hizmetleri daha iyi planlayabilir ve daha iyi koordine edebilir.

Sağlık finansmanının birinci fonksiyonu, sağlık sisteminin işlevlerini yapabilmesi için gerekli mali kaynağın toplanmasıdır. Mali kaynak, dört finansman kaynağından gelmektedir: 1) devlet, 2) hanehalkları, 3) firmalar ve 4) dış yardımlar. Mali kaynağın buralardan toplanması ise belirli yöntemlerle gerçekleşmektedir.