SAĞLIK EKONOMİSİ

Ekonomik olayları ve davranışları iyi veya kötü şeklinde değer yargılarıyla değerlendirilmesi normatif ekonomi kapsamına girer. Doğru cevap B'dir.

Üretkenliği ve ekonomik çıktıyı artırmak, Kişisel ve ulusal geliri artırmak ve yurtiçi ve dışı yatırım hızını artırmak  sağlık hizmetlerinin ekonomik sonucudur. Doğru cevap E'dir.

Tanı, tedavi ve izlemde uyulması gereken, yetkin kişi veya kuruluşlarca hazırlanan kuralları içeren metinlere protokol/ rehber adı verilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Ülkedeki mevcut iş gücünün ekonomik faaliyetler içerisinde sürekli biçimde çalıştırılmasına istihdam adı verilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Hedeflere ulaşma derecesine etkililik adı verilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Alışverişe konu ürün veya hizmetler birbirinin aynı olması homojenlik şartı kapsamına girer. Doğru cevap C'dir.

Bir pazarda belirli bir ürün için üretici ya da dağıtımcı olarak tek bir firmanın bulunması durumuna monopoli adı verilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Dünya Sağlık Örgütünün tanımı sağlığın ne kadar karmaşık bir durum ve kavram olduğuna dair ipuçları vermektedir. İnsanı, insan hayatını etkileyen faktörler doğal olarak sağlığı da etkilemektedir. Sağlığı etkileyen faktörlere sağlığın belirleyicileri denilmektedir.

Ekonominin çeşitli sınıflamaları yapılmıştır. Bunlardan biri ekonomiyi;
• Pozitif ekonomi
• Normatif ekonomi
olarak ikiye ayırır.

Ekonominin bir başka sınıflaması ise
• Mikroekonomi
• Makroekonomi
şeklindedir.

Sağlık ve ekonomi arasındaki ilişki iki yönlüdür. Önce sağlık hizmetlerinin çeşitli ekonomik sonuçlarını gözden geçirelim:
1. Üretkenliği ve ekonomik çıktıyı artırmak
Sağlıklı insanların üretim potansiyeli daha yüksektir. Ayrıca genel olarak sağlık çalışanlarının diğer çalışanlardan daha üretken oldukları, daha doğrusu insanların üretkenliğini artırdıkları söylenebilir.
2. Kişisel ve ulusal geliri artırmak
Sağlıklı çalışanlar işe devamsızlık yapmaz, iş gücü devir hızının düşmesine katkı yapar ve dolayısıyla daha çok kazanır.
3. Yurtiçi ve dışı yatırım hızını artırmak
Endemik ve epidemik hastalıkların az olduğu yerler daha çok yatırım çeker.
4. Tasarrufları artırmak
Sağlıklı insanlar daha çok kazanır ve tasarruf ederler. Bu da yatırım fonlarının artışına katkı yapar.
5. Beşerî sermayeyi geliştirmek
İnsanın ekonomik bakımdan üretken olmasını sağlayan doğuştan getirdiği özellik ve yetenekleri ile bilgi beceri ve deneyimlerine beşerî sermaye denilmektedir.  Sağlıklılık okula ve işe devamı artırır. Dolayısıyla eğitim süresini ve sürekliliğini artırarak beşerî sermayenin niteliğini yükseltir. Fakat beşerî sermaye unsurları olan eğitim ve becerilerden farklı olarak, sağlık biriktirilemez, yani üst üste konulamaz. Sağlık ayrıca travmalar, hastalıklar ve ölüm gibi ciddi risklere maruz kalabilir.
6. Yoksulluğu azaltmak
Sağlık harcamaları azalır; üretim ve gelir getirici işler artar.

Erişilebilirlik: Herhangi bir ürünün, hizmetin, teknolojinin veya ortamın engelliler ve yaşlılar dâhil olmak üzere herkes tarafından ulaşılabilir ve kullanılabilir olmasını ifade etmektedir.

Sağlık ekonomisi;
• Çeşitli sağlık faaliyetlerine kaynak tahsisi
• Sağlık hizmetlerinde kullanılan kaynakların kalitesi
• Sağlık kuruluşlarının organizasyonu
• Sağlık için kaynakların tahsis ve kullanımının verimliliği
• Sağlık hizmetlerinin kişi ve toplum üzerindeki etkileri
• Hastalık maliyetleri
• Sağlık programlarının yararları
• Yatırımların geri dönüşleri / getirileri
vb. konular ile ilgilenmektedir.

Dünya Sağlık Örgütüne göre sağlık sisteminin üç amacı vardır:
1. Sağlık; yani bireylerin ve toplumun sağlık düzeyini yükseltme
2. Cevap verebilirlik; yani hizmetten yararlanma sürecinde kişilerin sağlık dışı beklentilerinin
karşılanması
3. Finansal riske karşı koruma; yani kişinin ağır sağlık harcamaları dolayısıyla yoksullaşmasını
engelleme
Bu üç amaca ulaşma yolunda ara amaçlar olarak tanımlanmış dört kavram vardır:
1. Etkililik
2. Verimlilik
3. Hakkaniyet
4. Seçim
Bunlardan ilk üçünü “sağlık sisteminin ekonomik amaçları” olarak tanımlayan yazarlar olduğu gibi “sağlık sisteminin ilkeleri” diye adlandıranlar da vardır. Şimdi bu kavramları açıklamaya çalışalım:
Etkililik: Hedeflere ulaşma derecesidir. İstenen sonuca ulaşmış sağlık hizmeti etkili olmuş demektir.
Verimlilik: Çıktı/girdi şeklinde formül edilir; en az girdi ile en çok çıktıyı elde etmek demektir. Bir faaliyet aynı sonucu ne kadar küçük bir kaynakla sağlayabiliyorsa o kadar verimli kabul edilir.
Hakkaniyet: Sağlık hizmetlere erişimde eşit hakka sahip olmaktır; fırsat eşitliği olarak da tarif edilebilir. “Eşitlik”ten farklıdır; zira çoğu sağlık hizmetleri eşit dağıtılamaz. Herkesin ihtiyacı az veya çok farklıdır. Dolayısıyla önemli olan, bireyin ihtiyacı olan hizmete erişmede fırsat eşitliğine sahip olmasıdır. Erişimin coğrafi, ekonomik vb. çeşitli boyutları vardır. Katkı payı, sadece İnternet üzerinden randevu alınabilmesi vb. pek çok erişim engeli olabilir.

Tam rekabet pazarının gerçekleşmesi için birtakım şartlar vardır:

Homojenlik
Alışverişe konu ürün veya hizmetler birbirinin aynı olmalıdır. Örneğin, ürün araba ise, alıcının almayı düşündüğü kategoride bütün satıcıların tektip ve markasız araba satıyor olması gerekir. Ürün/hizmet aynı olduğu gibi girdiler de aynı olmalıdır.

Tam bilgi
Alıcı yapacağı alışverişle, ürün veya hizmetle ilgili her türlü bilgiye sahip olmalıdır.

Tekelciliğin olmaması
Ne satıcı ne de alıcı tekel olmalıdır. Tekelciliğin olduğu pazarlarda rekabetten söz edilemez.

Belirlilik
Satıcı ve alıcı birbirinin beklenmedik olumsuz davranışlarına maruz kalmamalıdır. Satıcı muhtemel alıcıların hangi ürünü/hizmeti, ne miktarda, ne fiyatla ve ne zaman talep edeceğini kestirebilmelidir. Alıcı ise neyi talep edeceğini, fiyatı, miktarı, diğer özellikleri, rekabet olup olmayacağı, kimlerle yarışacağı, kendisi için uygun fiyat aralığı vb. konuları bilmelidir. Bu yukarıda açıklanan “tam bilgi”yle bağlantılı bir şarttır; talebe ilişkindir.

Monopoli: Bir pazarda belirli bir ürün için üretici ya da dağıtımcı olarak tek bir firmanın bulunması durumudur.Tekelcilik de denir.

1. Homojenlik yoktur

2. Tam bilgi mümkün değildir

3. Talep belirli değildir

4. Tekelcilik bazen kaçınılmazdır

5. Pazara girişte ve çıkışta kısıtlama gerekebilir

6. Dışsallıklar vardır, hatta pozitif dışsallıklar olmalıdır

7. Bazı hizmetler kamu tarafından sunulmalıdır

8. Devletin müdahalesi kaçınılmazdır

Sağlığı farklı perspektierden değerlendirmek mümkündür:
• Sağlık bir insan hakkıdır.
• Sağlık (hizmeti) tüketilen bir şeydir.
• Sağlık bir yatırımdır. 

Doğru cevap E seçeneğidir.

İskoç filozof Adam Smith ekonomi biliminin babası olarak kabul edilir. On sekizinci yüzyıl sonlarında yazdığı ve kısaca “Ulusların Zenginliği” olarak bilinen kitabında “Her birey kendi çıkarını gözeterek hareket ettiğinde toplumun yararını gözettiğinde topluma yapacağı katkıdan fazlasını yapmış olacaktır.” demiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Ekonominin dengeli şekilde gelişmesi için tam rekabet şartlarına ihtiyaç olduğu kabul
edilir. Tam (mükemmel) rekabet pazarında çok sayıda oyuncu, yani satıcı ve alıcı bulunur. Bu tür pazarlarda arz ve talebe göre fiyat kendiliğinden oluşur. Tam rekabet pazarının gerçekleşmesi için birtakım şartlar vardır: Bunlar piyasada çok sayıda alıcı ve satıcının olması, tarafların tam bilgiye sahip olması, piyasaya giriş ve çıkışta engellerin olmaması, dışsallıkların olmaması ve devletin piyasalara müdahale etmemesi gibi bir takım şartlar olmalıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

:Seçeneklerin hepsi sağlıkla ilgili doğru bilgilerdir.