SAĞLIK EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 8

Kalite-ayarlanmış yaşam yılları (QALY) sağlığın iki ya da daha fazla yönünü (ağrı, özürlülük, ruh hâli, ya da öz bakım kapasitesi veya ücretli istihdam, evde çalışma gibi sosyal olarak faydalı aktiviteler gibi) değerlendirerek ölçülen yaşam kalitesinde değişikliklere ayarlanmış yaşam beklentisini ölçer. QALY hastanın mükemmel sağlık durumunda geçirilmiş yılını ve belirli bir tedaviden sonra kabul edilebilir bir kalitede olmak şartıyla ne kadar daha fazla ay ya da yıl yaşadığını gösterir.

Sağlık arz ve talebinin sağlık piyasasında nasıl ve hangi şartlarda karşılandığını ve değişimin nasıl gerçekleştiğini ortaya koyan mekanizmaya sağlık ekonomisi sistemi adı verilmektedir.

Toplam kaynaklardan sağlığa ayrılacak pay, kamu ve özele ayrılacak pay ve savunma ve eğitime ayrılacak pay toplumsal sistem düzeyinde kullanılan yöntemlerdendir.

Aynı etkideki alternatif seçeneklerin maliyetlerinin ölçümünü gerektiren ekonomik değerlendirmenin en basit biçimine Maliyet Minimizasyon Analizi (Cost Minimization Analysis-CMA) adı verilir.

Sağlık hizmeti maliyeti, hasta ve yakınlarına yansıyan maliyetler ve topluma yansıyan dışsal maliyetler göz önünde bulundurulması gereken maddelerdir.

1956 yılında sağlık ekonomisi alanında uzman olan Christopher Cundell ve Carlos McCartney tarafından tasarlanan analiz Maliyet Fayda Analizi (Cost Benefit Analysis-CBA)'dir.

Kıt kaynakların en etkili şekilde kullanımını tanımlayan tekniğe Maliyet Etkililik Analizi (Cost Effectiveness Analysis-CEA) adı verilmektedir. Doğru cevap A'dır.

TÜİK tarafından gerçekleştirilen Türkiye Özürlüler Araştırmasına (2002) göre
Türkiye’de nüfusun yüzde 12,9 engellidir. Doğru cevap B'dir.

TÜİK tarafından gerçekleştirilen Türkiye Özürlüler Araştırmasına (2002) göre
Türkiye’de kadın nüfusun yüzde 13,45'i engellidir. Doğru cevap C'dir.

Aşılama, DPT Polio Kızamık Hepatit B, okul sağlığı Programı, sağlık iletişimi beslenme aile planlaması kamu sağlık müdahaleleri kapsamına girer. Doğru cevap D'dir.

Gebe bakımı ve doğum klinik hizmetler kapsamına girmektedir. Doğru cevap A'dır.

Kalite-ayarlanmış yaşam yılları (QALY) sağlığın iki ya da daha fazla yönünü( ağrı, özürlülük, ruh hâli, ya da öz bakım kapasitesi veya ücretli istihdam, evde çalışma gibi sosyal olarak faydalı aktiviteler gibi) değerlendirerek ölçülen yaşam kalitesinde değişikliklere ayarlanmış yaşam beklentisini ölçer. QALY hastanın mükemmel sağlık durumunda geçirilmiş yılını ve belirli bir tedaviden sonra kabul edilebilir bir kalitede olmak şartıyla ne kadar daha fazla ay ya da yıl yaşadığını gösterir. Doğru cevap D'dir.

Hastanın yaşam uzunluğu ve kalitesi üzerine sağlık müdahalesinin
etkisinin ne olduğunu ifade eder. 0-1 skalası üzerinde değerlendirilir, 0 en kötü
olası durumu, 1 en iyi olası durumu belirtir. Doğru cevap E'dir.

Yaşam kalitesi ölçekleri başta yeni programların ve tedavilerin maliyet kullanım analizlerinde olmak üzere, tıbbi bakım ve tedavinin izlenmesi, zaman içindeki etkilerinin belirlenerek diğer yöntemlerle karşılaştırılması, doktor-hasta ilişkilerinin iyileştirilmesi, sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi ve sağlık politikalarının oluşturulması amacıyla kullanılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Engelli hayat beklentisi DALE ile gösterilir. Doğru cevap B'dir.

Aşılama, okul sağlığı programları, sağlık iletişimi, beslenme, aile planlaması, tütün ve alkol kontrol programları, hastalık izleme ve vektör kontrolü ve aids önleme programı kamu sağlık müdahalelerindendir. Doğru cevap D'dir.

Sağlık hizmetlerinde ekonomik değerlendirme süreci farklı basamaklardan oluşmaktadır.
Bunlar;
Amaç belirlenmesi

Alternatiflerin belirlenmesi

Alternatiflerin değerlendirilmesi

Maliyet ve sonuçların belirlenmesi

Maliyet ve sonuçların ölçülmesi ve indirgeme

Duyarlılık analizi

Değerlendirme ve seçim sürecidir.

Sağlık hizmetlerinin uygulanmasında alternatif tercihleri belirlemede kullanılan yöntemler:
basitten karmaşığa doğru bir sıralama ile maliyet-minimizasyonu, maliyet-fayda,
maliyet-yararlanım, maliyet-etkililik analizleridir.

İki farklı girirşim aynı tür  ölçüt ile farklı miktarda çıktı gösteriyorsa analiz tipi Maliyet Etkililik Analizidir.

Çıktının tek veya aynı olduğu durumlarda iki veya daha fazla teşhis, tedavi,
tıbbi teknoloji alternatiflerinin veya girişimlerinin maliyetler bakımından en az olanını
belirlemek için uygulanan yöntem Maliyet Minimizasyon Analizidir.