SAĞLIK EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 5

Sağlık hizmetlerinin uygulanmasında alternatif tercihleri belirlemede kullanılan yöntemler basitten karmaşığa doğru bir sıralama ile maliyet-minimizasyonu, maliyet-fayda, maliyet-yararlanım, maliyet-etkililik analizleridir. En karmaşığı maliyet-etkililik analizleridir. Dolayısıyla bu cevap yanlıştır.

Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan Türkiye Hastalık Yükü araştırmasında temel hastalık gruplarına göre ölümcül olmayan hastalık yükünün (YLD) dağılımı ortaya konulmuştur. Buna göre, en fazla YLD’ye neden olan temel hastalık gruplarında ilk sırayı nöropsikiyatrik hastalıklar, ikinci ve üçüncü sırayı ise yaralanmalar ve kas-iskelet sistemi hastalıkları almaktadır.

TÜİK tarafından gerçekleştirilen Türkiye Özürlüler Araştırmasına (2002) göre
Türkiye’de nüfusun %12,29’u engelli olup bu oran kadınlar için %13,45, erkekler için %11,10’dur. TÜİK-2010 “Özürlülerin Sorun ve Beklentileri Araştrıması”na göre ise engellilerin %42,4’ünde özür oranı %70 ve üzerindedir.

Engelliliğe Ayarlanmış Yaşam Yılları (DALY)'nın esas amacı, hastalık ve yaralanmaların hastalık sınıflamalarına göre ülkelerin sağlığına olumsuz yüklerini açığa çıkarmaktır.

Bu yaklaşımın dayandığı varsayımlar; i)sağlık müdahaleleri maliyet etkililik rasyolarına göre sıralanmalıdır ii) maliyet yararlanım analizinde maliyetler için indirim oranı,
maliyet-fayda analizinde kullanılanla eşit olmalıdır iii) maliyet fayda analizi indirim oranı, "uzun" vadeli devlet bonoları piyasa faiz oranı olmalıdır iv) the Keeler-Cretin paradoksu sağlık müdahalalerinin maliyet yararlanım analizine uygundur, onun için maliyet yararlanım analizindeki faydaların indirim oranı maliyetlerin indirim oranına eşit olmalıdır.

Sağlık hakkı, diğer bütün insan hakları gibi devletlere üç tür ve kademede sorumluluk yüklemektedir. Doğru cevap C'dir.

Sağlık hakkı, diğer bütün insan hakları gibi devletlere üç tür ve kademede sorumluluk yüklemektedir. Bunlar, saygı, koruma ve gereğini yerine getirme yükümlülüğüdür. Doğru cevap A'dır.

Sosyal ve siyasi alanda olduğu gibi, ekonomi alanında da hukukun meşrulaştırıcı bir etkisi vardır. Doğru cevap D'dir.

Ölümün kaçınılmaz olduğu ve tıp biliminin verilerine göre iyileştirilmesi olanağı
olmayan veya dayanılmaz acılar içinde olan kişinin, tıbbi yöntemlerle yaşamının
sonlandırılmasına ötenazi (aktif) adı verilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Hukuk çok genel olarak toplum yaşamını düzenleyen ve devlet yaptırımlarıyla güçlendirilmiş bulunan kurallar bütünü olarak tanımlanmakla birlikte; sosyal görünümler içinde kavranabilen, insan iradesinin yarattığı, sosyal, ekonomik etkileri ve yansımaları olan bir alandır. Ekonomi alanında meşrulaştırıcı etkisi vardır. Ekonomik bir sistemin sağlıklı işleyebilmesini sağlar. Ekonomik sisteme hakkaniyeti getirir. Ekonomik sistemin denetimini sağlar. Doğru cevap B’dir.

Türkiye’de 1998 tarihli Hasta Hakları Yönetmeliği (R.G. 23420/01.08.1998) gibi doğrudan doğruya sağlık ile ilgili yasal düzenlemeler olduğu gibi, başta Anayasa olmak üzere çeşitli yasal düzenlemeler kapsamında doğrudan doğruya ya da dolaylı olarak sağlık alanı ile ilgili hükümler yer almaktadır.

Tıp hukukuna ilişkin hükümlerin büyük bir kısmı tıp etiğine uygun olmakla birlikte, tıp etiğinin tüm ilkelerinin hukuk kurallarına dönüşmesi söz konusu değildir. Daha açık bir ifade ile hukuk ve etik, temelde insan davranışlarını düzenleyen kurallar olmakla birlikte, iki kavram birbirinden farklıdır. Hukuk, toplumsal ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (yaptırıma) bağlanmış kurallar bütünüdür. Etik bakımından böyle bir yaptırım söz konusu değildir.

Tıp etiğinin temel ilkeleri; zarar vermeme ilkesi, yararlılık ilkesi, özerkliğe saygı ilkesi ve adalet ilkesidir.

Verilen tanımda görüldüğü gibi, kişinin yaşamına, sağlığına veya vücut bütünlüğüne yönelik bir müdahalenin tıbbi müdahale olarak kabul edilebilmesi ve hukuka uygun sayılabilmesi için aşağıda yer alan şartların var olması gerekir:

• yetkili kişiler tarafından gerçekleştirilmesi

• hukuken öngörülmüş amaçlara yönelik olması

• tıp bilimince genel kabul görmüş ilke ve esaslara uygun olması

• hastanın tıbbi müdahaleye rıza göstermesi (aydınlatılmış onamının bulunması)

Doğru cevap E'dir.

1982 Anayasası’nın 17. maddesinin 1. fıkrasında, herkesin, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahip olduğu açıkça düzenlenmiş, ikinci fıkrasında tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı hâller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz hükmüne yer verilmiştir. Kişiye bir müdahale için ilk şart kişinin rızasıdır. Doğru cevap C'dir.

Madde 5: “Sağlık hizmetlerinin sunulmasında;

Sağlık hizmetinin verilmesinde, hastaların, ırk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi
düşünce, felsefi inanç ve ekonomik ve sosyal durumları ile sair farklılıkları dikkate
alınamaz. Sağlık hizmetleri, herkesin kolayca ulaşabileceği şekilde planlanıp düzenlenir. Tıbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazılı hâller dışında, rızası olmaksızın kişinin vücut bütünlüğüne ve diğer kişilik haklarına dokunulamaz. Kişi, rızası ve Bakanlığın izni olmaksızın tıbbi araştırmalara tabi tutulamaz. Kanun ile müsaade edilen hâller ile tıbbi zorunluluklar dışında, hastanın özel hayatının ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.

Kişi sağlık hizmeti ihtiyacı olduğunun farkına vardıktan sonra, talep ettiği hizmetin
gerekli olup olmadığına ya da hangi tür hizmetin gerekli olduğuna karar verecek olan hasta değil, hekimdir. Doğru cevap D'dir.

Hekim ve diğer sağlık çalışanlarının iş yükündeki artış, hastaya ayrılan sürenin kısalması, hasta bakım kalitesinin düşmesi ve tıbbi hataların artması anlamına gelmektedir. Hekimin tedbirsizlik, dikkatsizlik, meslekte acemilik veya kurallara uymama sonucu tedavi ve bakım standartlarına uymayan davranışları ile hastasına zarar vermesi, tıbbi malpraktis olarak ifade edilir. Doğru cevap C'dir.

Sağlık hizmetlerinin sunumu ve finansmanında kaynakların etkin kullanılması ve verimlilikte kalitenin korunabilmesi için ekonomik analizlerin yapılması ve etkili çözümlerin üretilmesi gereklidir.

Ekonomi hukuku, devlet, özel teşebbüs ya da her ikisinin ortak faaliyetinden doğmuş olan, ekonomik gelişme ve organizasyonu düzenleyen, ekonomik yaşamın bütün yönleri ile düzenlenmesini konu alan bir hukuk dalıdır. Doğru cevap E'dir.