SAĞLIK EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 17

Ekonomik performansı yüksek olan ülkelerde kişilerin gelirleri de yüksek
olur. Kişiler sağlık hizmetlerinden ve ürünlerinden daha çok yararlanırlar ve daha sağlıklı olurlar. Ekonomik gelişmişlikle birlikte değişen yaşam tarzının getirdiği şişmanlık ve hareketsiz yaşam gibi sağlık açısından olumsuz sonuçlar da vardır. Ancak her hâlükârda olumlu sonuçlar ağır basmaktadır.

Bu üç amaca ulaşma yolunda ara amaçlar olarak tanımlanmış dört kavram vardır:
1. Etkililik
2. Verimlilik
3. Hakkaniyet
4. Seçim

Homojenlik,alışverişe konu ürün veya hizmetler birbirinin aynı olmasıdır.Alıcı yapacağı alışverişle, ürün veya hizmetle ilgili her türlü bilgiye sahip olması tam bilgiyle ilgilidir.Ne satıcı ne de alıcı tekel olmalıdır, bu tekelciliğin olmamasıdır.Bir ürün/hizmetin üretiminin ve tüketiminin satıcıları ve alıcıları dışındaki kişilere  bir maliyet yüklemesine veya bir yarar sağlamasına dışsallık denir. Belirlilik ise satıcı ve alıcı birbirinin beklenmedik olumsuz davranışlarına maruz kalmamalıdır.
Satıcı muhtemel alıcıların hangi ürünü/hizmeti, ne miktarda, ne fiyatla ve ne zaman
talep edeceğini kestirebilmelidir. Yanıt E seçeneğidir.

Sağlık ve ekonomi arasındaki ilişki iki yönlüdür. Önce sağlık hizmetlerinin çeşitli ekonomik sonuçlarını gözden geçirelim:
1. Üretkenliği ve ekonomik çıktıyı artırmak
Sağlıklı insanların üretim potansiyeli daha yüksektir. Ayrıca genel olarak sağlık çalışanlarının diğer çalışanlardan daha üretken oldukları, daha doğrusu insanların üretkenliğini artırdıkları söylenebilir.
2. Kişisel ve ulusal geliri artırmak
Sağlıklı çalışanlar işe devamsızlık yapmaz, iş gücü devir hızının düşmesine katkı yapar ve dolayısıyla daha çok kazanır.
3. Yurtiçi ve dışı yatırım hızını artırmak
Endemik ve epidemik hastalıkların az olduğu yerler daha çok yatırım çeker.
4. Tasarrufları artırmak
Sağlıklı insanlar daha çok kazanır ve tasarruf ederler. Bu da yatırım fonlarının artışına katkı yapar.
5. Beşerî sermayeyi geliştirmek
İnsanın ekonomik bakımdan üretken olmasını sağlayan doğuştan getirdiği özellik ve yetenekleri ile bilgi beceri ve deneyimlerine beşerî sermaye denilmektedir.  Sağlıklılık okula ve işe devamı artırır. Dolayısıyla eğitim süresini ve sürekliliğini artırarak beşerî sermayenin niteliğini yükseltir. Fakat beşerî sermaye unsurları olan eğitim ve becerilerden farklı olarak, sağlık biriktirilemez, yani üst üste konulamaz. Sağlık ayrıca travmalar, hastalıklar ve ölüm gibi ciddi risklere maruz kalabilir.
6. Yoksulluğu azaltmak
Sağlık harcamaları azalır; üretim ve gelir getirici işler artar.

I. Teknoloji

II. Fiyat beklentileri

III. Piyasadaki üretici sayısı

Hastalar karmaşık bilgilerle yüz yüze bırakılınca ve tedavi seçenekleriyle ilgili kararlar alınırken onamları istenince yetersiz kalabilmenin önüne geçilebilmesi için Sağlık bilgilerini zihninde yerleştirebilmeli, Dozajları hesaplayabilmeli, Test sonuçlarını yorumlayabilmeli, Risk ve yararları analiz edebilmelidir.

Her üç seçenekte araştırmacıların bireylerin davranışlarını çözümlerken dikkate aldıkları kişisel faktörler arasında yer almaktadır. Dolayısıyla doğru cevap E seçeneğidir.

Çalışanların iş cazibesine sahip olmaları, iyi düzenlenmiş pazarlara ait bir özelliktir. Diğer özellikler ise iyi düzenlenmemiş pazarlara ait özelliklerdir. Dolayısıyla doğru cevap D seçeneğidir.

Yine sağlığın ve sağlık hizmetlerinin doğasından kaynaklanan bir başka maliyet türü de sosyal maliyettir. Bu da çocuklarını tedavi ettirirken anne - babanın karşılaştığı sosyal güçlükleri (izin istemenin verdiği eziklik, hastaneye ulaşım sırasında ve poliklinik veya laboratuvar önünde beklerken yaşanan sıkıntılar gibi) ve aynı şekilde teşhis ve tedavisi sırasında çocuğun kendisinin çektiği sıkıntıları ifade etmektedir. Sosyal maliyetlerin parasal değerini belirlemek oldukça güçtür ve subjektiftir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Ülkeden ülkeye değişmekle birlikte genel olarak aşağıdaki özellikler açısından oluşmuş
sosyal gruplara dikkat ederek hakkaniyet ilkesi gözetilmelidir. Bunlar arasında;
1. Coğrafi yerleşime göre
2. Ekonomik düzeyine göre
3. Eğitim düzeyine göre
4. Cinsiyete göre
5. Irk, din, kabile, aşiret vb. ayrımlar varsa bu özelliklerine göre
6. Toplumun savunmasız grupları arasında yer alma durumuna göre 

Doğru cevap  C seçeneğidir.

Hizmet başına ödeme, kişi başına ödeme ve vaka başına ödeme hem kurumsal hizmet sunucular için hem de bireysel hizmet sunucular için geçerli ödeme yöntemlerindendir. Doğru cevap B’dir.

Sağlık hizmetleri finansmanı ile sağlık hizmetleri sunumu arasında yakın bir illişki vardır. Bu ilişki, sağlık hizmetleri üçgeni ile açıklanır. Üçüncü taraf, kendisine aktarılan kaynağı bir havuzda toplar ve toplanan kaynak ile ikinci taraftan sağlık hizmetlerini satın alır. Üçüncü taraf, kamu veya özel sağlık sigortası sağlayan kuruluşları içerir. Üçüncü tarafın önemi, farklı özellikteki kişilerin finansal riski paylaşmasını sağlamasıdır.

Sağlık hizmetinde devletçi bir yaklaşım olduğunda aşırı hizmet sunumunun kontrol edildiği, risk altındaki grupların korunduğu, işletme giderlerinin kontrolü edildiği ve temel sağlık göstergelerindeki düzelmelerin hızlandığı ifade edilmektedir.

Sağlık sisteminin ana fonksiyonlardan birincisi denetleme, planlama, politika üretme gibi anlamlar verebileceğimiz liderlik (vekilharçlık) ve yönetişim görevi, ikincisi altyapı ve insan kaynaklarını esas alan kaynak geliştirilmesi, üçüncüsü bireysel ve toplumsal alandaki bütün hizmetleri kapsayacak şekilde
sağlık hizmetinin sunumu ve dördüncüsü de sağlık sisteminin finansmanıdır.

Burada liderlik olarak ifade etmeyi tercih ettiğimiz bu fonksiyonu her ülkede bir kamu otoritesi üstlenmek durumundadır; bu da genellikle ülkenin Sağlık Bakanlığı olmaktadır.

Bütün seçenekler sağlık sektörüne kaynak geliştirmede etkili olan unsurlardandır.

Günümüz gelişmiş sağlık hizmet anlayışı içinde takım elemanları ne kadar çeşitli ve yetişmiş olursa, görev o denli paylaşılmakta ve doktorun yükü azalmaktadır. Bu yüzden sağlık insan kaynağı politikalarında sadece doktora değil, diğer sağlık personellerine de odaklanmak gerekir.

Sağlık alanında sorumluluk üstlenen mesleklerin, başlıca dört grup altında ele alınmaktadır. Bunların başında doktorlar gelmektedir. İkincisi farklı mesleki unvanları kapsayan hemşirelik, üçüncüsü diş hekimliğidir. Dördüncü grupta çok sayıda sağlık çalışanını kapsayan sağlık meslekleri ele alınmaktadır.

OECD 2013 verilerine OECD ülkelerinde ortalama kişi başı yılda sağlık sisteminden yararlanma, diğer bir deyişle ortalama kişi başı doktora başvuru sayısı 6,7’dir. Türkiye’de ise bu veri 8,2 dir. Türkiye’den daha fazla doktora başvuruya sahip olan ülkeler ise Rusya (9,4), Almanya (9,7), Slovakya (11), Çek Cumhuriyeti (11,1), Macaristan (11,8), Japonya (13,1) ve Kore’dir (13,2). Başvuru sayısının en düşük olduğu ülkelerin arasında İsveç (3), Meksika (2,7), Brezilya (2,7) ve Güney Afrika’nın (2,5) olduğu görülmektedir.

Ülkemiz hükûmet tabipliğinden sağlık ocağı tabipliğine, oradan da aile hekimliğine dönüşen birinci basamak örgütlenmesi tecrübesine sahip oldu. Bugün ülkemizde kurgulanan “aile hekimliği” modelinde doktorla birlikte yeterince sağlık personelinden (aile sağlığı elemanı) müteşekkil birtakım öngörülmektedir.