SAĞLIK EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 16

Kamu sağlık politikalarının tasarlanmasında önemli olan bu değişimde rol alan hususların
başlıcaları aşağıda verilmiştir;

Yaşlılar engelliliği nedeniyle kendi başlarına bütün ihtiyaçlarını görememektedir. Günlük hayatlarında gerek insan kaynağı, gerek teknolojik araçlarla özel olarak desteklenmeleri ve bu yolla hayat kalitelerini korumaları sağlanmaya çalışılır. Bu duruma destekli yaşama denmektedir.

Sağlık sisteminde bütüncül hesap verme ile finansal açıdan, performans açısından ve politik açıdan hesap verme kast edilmektedir. Finansal hesap verme finans kaynaklarının takip ve gözetimiyle, performans açısından hesap verme önceden belirlenen ve üzerinde uzlaşılan sistem hedeflerine ulaşmayla, politik hesap verme ise daha çok yönetenlerin benimsenirliğinin vatandaşlar nezdinde artmasıyla ilgilidir.

Temel amacı sağlığı geliştirmek olan organizasyon yapısı ile bütün örgütlerin, kuruluşların ve kaynakların toplamına sağlık sistemi denir. Doğru cevap B'dir.

Strateji geliştirebilmek,hızlı karar verebilmek, risk alabilmek ve sonuca odaklı adanmış bir ekibi motive etmek dönüşüm liderliği kapsamına girer. Doğru cevap B'dir.

Sağlık alanında sorumluluk üstlenen farklı meslek dallarına sağlık meslekleri adı verilir. Doğru cevap C'dir.

OECD 2013 verilerine OECD ülkelerinde ortalama kişi başı yılda sağlık sisteminden yararlanma, diğer bir deyişle ortalama kişi başı doktora başvuru sayısı 6.7'dir. Doğru cevap A'dır.

Türkiye'de doktora başvuran sayısı 8,2'dir. Doğru cevap C'dir.

Şehirleşme, toplu ulaşım, randevu sistemleri, hizmet arzının artmış olması gibi
gelişmeler hastaların başvurusunu daha hızlı ve kolay yapmalarına yol açmış ve
şiddeti daha düşük şikâyetler başvuru nedeni hâline gelmesi Toplumsal Algı ve Anlayış Değişikliği maddesi kapsamına girer. Doğru cevap D'dir.

Yaşlı nüfus oranı gittikçe artmakta ve kronik hastalıklar nedeniyle bunların sağlık
sistemiyle müteaddit defalar temas ihtiyacı hızla artması Yaşlanma ve Kronik Hastalıklar kapsamına girer. Doğru cevap B'dir.

Koruyucu, tanı koyucu, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini kapsayan,
kişilerin sağlık sisteminden ilk hizmeti alış noktasına Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri adı verilir. Doğru cevap E'dir.

İhtiyacı olana ihtiyacı kadar sağlık hizmeti verilmesi, finans yükünün kişilerin gücü oranında dağıtılmasına hakkaniyet adı verilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Sistemin hedeflerinden sapmaksızın bütçe dengelerinin korunabilmesine Finansal Sürdürülebilirlik adı verilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Sağlık Hizmetlerinde Ekonomik Değerlendirmenin Aşamaları

Sağlık hizmetlerinde ekonomik değerlendirme sürecinde aşağıdaki aşamalar takip edilmektedir (Tarım, 2015: 154-155; Çelik, 2019: 277):

• Amaç belirleme: Ekonomik değerlendirme yapılabilmesi için öncelikli olarak bir amacın belirlenmesi gerekmektedir.

• Alternatif sağlık hizmetlerinin belirlenmesi: Belirlenen amaca ulaşabilmek için belirli sayıda alternatif sağlık hizmeti belirlenmelidir.

• Belirlenen bu alternatif sağlık hizmetlerinin değerlendirilmesi: Belirlenen alternatif sağlık hizmetlerinden ekonomik olmayan ve uygulanacak olmayan seçenekler çıkarılmalıdır.

• Gerekli kaynakların ve her seçenekten beklenen faydaların belirlenmesi: Alternatif sağlık hizmetleri için gerekli kaynaklar ve her seçenekten beklenen faydalar belirlenmelidir.

• Belirlenen faydaların parasal olarak ölçülüp ölçülememesinin belirlenmesi: Eğer faydalar parasal olarak ölçülüyorsa ekonomik değerlendirme yöntemi olarak maliyet fayda analizi kullanılırken faydalar parasal olarak ölçülemiyorsa maliyet değer veya maliyet etkililik analizi kullanılmaktadır.

• Alternatif sağlık hizmetlerinin maliyet ve sonuçlarının belirlenmesi: Seçeneklerin fırsat maliyeti de dahil olmak üzere maliyetleri belirlenmelidir.

• Belirlenen maliyet ve çıktıların ölçülmesi: Belirlenen maliyetler ve seçilen ekonomik değerleme yöntemine göre çıktılar ölçülmektedir.

• Duyarlılık analizi: Bir değişkenin değerindeki değişimin yapılan analizi nasıl etkilediğini ve analizin sağlıklı sonuç verip vermediğini ortaya koymak için yapılır.

• Değerlendirme ve seçim süreci: Ekonomik değerlendirme süreci politika yapıcılara karar vermede kullanılmak üzere çeşitli veriler sağlamaktadır. Politika yapıcı, yapılan değerlendirmeden sonra sağlık hizmetini uygun görürse uygular.

Liderlik fonksiyonunu her ülkede bir kamu otoritesi üstlenmek durumundadır; bu da genellikle ülkenin Sağlık Bakanlığı olmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü bu çerçevede kürek çeken değil, dümen tutan bir Sağlık Bakanlığı önermektedir.

Liderliğe en fazla ihtiyaç duyulan zaman dönüşüm anlarıdır. Dönüşüm liderliği strateji geliştirebilmeyi, hızlı karar verebilmeyi, risk alabilmeyi ve sonuca odaklı adanmış bir ekibi motive etmeyi gerektirmektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İzlenmesi gereken kronik hasta sayısındaki artışlar, sağlığın geliştirilmesi politikaları, sağlık harcamalarının gittikçe artıyor olması, hastane ve özellikle yoğun bakım yatış taleplerinin artması, evde bakım, hizmete uzaktan erişim ihtiyacının daha fazla olması, küresel vatandaşlık, risk yönetimi, toplum sağlığının korunmasında erken uyarı sistemlerine ihtiyaç duyulması, bilginin çok hızlı artıyor olması ve gelişen İnternet teknolojisi sayesinde ortaya çıkan sanal çalışma ortamları sağlık bilişimini geleceğin sağlık yönetiminin en temel vazgeçilmez unsuru hâline getirmiştir.

Doğrudan insan hayatını ilgilendiren sağlık hizmetlerinin amaca uygun olarak verilebilmesi, fedakârlıktan kaçınmayan, nitelikli, iyi yetişmiş sağlık çalışanları sayesinde mümkün olmaktadır. Sağlık insan kaynağı söz konusu olduğunda sıklıkla yapıldığı gibi doktor sayısına odaklanmak yanıltıcı olabilir. Günümüz gelişmiş sağlık hizmet anlayışı içinde farklı alanlarda uzmanlaşmış nitelikli ekip elemanlarının iş birliği sayesinde kaliteli hizmet sunmak mümkün olmaktadır. Dünyada başta hemşire ve doktorlar olmak üzere sağlık personelinin gelişmekte olan yoksul bölgelerden gelişmiş varlıklı bölgelere göçü önemli bir problem oluşturmaktadır.

Cumhuriyet tarihi boyunca zaman zaman gel-gitler olsa da, hekimlere zorunlu hizmet uygulaması hep olagelmiş ve yurt dışına göç sorununu çözme aracı olarak kullanılmıştır. Ne var ki, bu sorun sadece doktor istihdamında değil, gittikçe artan oranda hemşire ve diğer sağlık personeli istihdamında da kendini göstermektedir. 2000’li yılların başında sözleşmeli sağlık personeli istihdamıyla bu dengesizlik azaltılmaya çalışılmıştır. Hekimlere yurt dışı yasağı ya da herhangi bir zorlaştırma söz konusu değildir.

Diş hekimliği, çoğu ülkede tıbbın dışında ele alınmakta ve genellikle pratisyen diş hekimliğini kapsamaktadır. Türkiye gibi bazı ülkelerde uzman diş hekimliği de bulunmaktadır. Diğer sağlık meslekleri ise çok geniş bir yelpazede yer alan farklı uzmanlık alanlarını kapsar. Genelde sağlık profesyonelleri tabiri bu grup için kullanılır. Hemşirelik de doktorlardan sonra tüm dünyada en fazla bilinen ve standartları gelişmiş bir meslek grubudur. Hemşirelik, hasta bakımını ve bazı girişimleri üstlenen, ebe, hemşire ve uzman hemşire gibi farklı unvanlar altında da olsa az çok ülkeler arası kıyaslanabilir bir meslek grubunu oluşturmaktadır.