SAĞLIK EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 12

Küreselleşmenin, sağlık çıktılarını farklı kanallardan nasıl etkilediğine dair birkaç örnek vermek gerekirse; bunların başında sosyoekonomik koşullar, devlet kaynakları ve politikaları, sağlık sektörüne ilişkin ticaret politikaları, global sağlık riskleri gibi faktörler gelmektedir

Küreselleşmenin etki yaptığı süreçlerden biri olarak görülen küresel iklim değişikliğinin de insan sağlığı üzerinde çeşitli değişimlere sebep olduğu düşünülmektedir. Buna bir örnek olarak da sıcaklığın hayatta kalabildikleri bir aralıkta artması ile sivrisineklerin ısırma olasılığını artırmakta, ayrıca taşıdıkları parazit ve virüslerin olgunlaşmasını da hızlandırmaktadır.

Sağlık turizmi, hastaların kendi yaşadıkları yerden başka bir yere sağlık amacı ile seyahat etmesidir.

Sağlık sistemleri, DSÖ tarafından; “sağlığı iyileştirmeye yönelik aksiyonlara adanmış kurum, kuruluş ve kaynaklar” olarak tanımlanmıştır.

Küreselleşme sağlık hizmetlerini İnsan kaynağı, Girdiler ve Teknoloji, Uluslararası Düzenlemeler ve Politikalar yoluyla etkilemektedir.

OECD (Ekonomik Kalkınma ve İsbirliği Örgütü) tarafından yapılan tanıma göre küreselleşme; mal ve hizmet piyasalarının, üretim araçlarının, finansal sistemlerin, rekabetin, kurumların, teknolojinin ve sektörlerin giderek daha uluslararası bir hale gelmesidir. Doğru cevap B' dir.

Küreselleşmenin sonuçlarını sağlıklı bir şekilde inceleyebilmek için, söz konusu trendin ortaya çıkmasında rol oynayan temel faktörleri anlamak önem arz etmektedir. Bu doğrultuda, yukarıda da bahsi geçen ilgili dinamikleri 3 ana kategoride sınıflandırmak faydalı olacaktır. IMF (Uluslararası Para Fonu) tarafından 2000 yılında yapılan bir sınıflandırmada, küreselleşmeyi tetikleyen olgular açısından benzer bir çerçeve çizmektedir. Buna göre, küreselleşmenin 3 ayağı aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

Küresel ihracatın dünya Gayrisafi Yurt İçi Hasılası (GSYH) içindeki payının, 1963 yılında %1,2 iken 30 yıl içinde %9,1 seviyesine, sonraki 20 senelik dönemde ise %21’e yükseldiği görülmüştür. Doğru cevap C' dir.

Küreselleşmenin ekonomiler üzerindeki etkisi, bir yandan sağladığı ivme
ile artması beklenen gelir, diğer yandan da bunun dağılımıyla doğrudan ilişkilidir. Bu kombinasyonun ideal olması hâlinde ise yükselen gelirin sağlık üzerinde pozitif bir etki yapması kaçınılmazdır. Nitekim kişi başına millî gelirin artmasıyla birlikte, insanların daha iyi şartlarda yaşamlarını sürdürme imkânı bulmaları, sağlıkları üzerinde pozitif etki yapmaktadır. Doğru cevap E' dir.

Küreselleşmenin ulaşım ve iletişim yoluyla insan sağlığına etki yapma
kanallarından birinin de sınır ötesi tedavi olanaklarına başvurmak olduğunu eklemek gerekir.
Özellikle 2000’li yıllarda ciddi bir tırmanış sergileyen sağlık turizmi, bu etkinin bir
ispatı niteliğindedir. Küreselleşme dalgasının yarattığı son trendlerden olan sağlık turizmi, hastaların uluslararası dolaşımı giderek daha cazip bulmasıyla birlikte önemini artırmaktadır.
Aynı ya da benzer bir tedaviyi farklı bir ülkede çok daha uygun şartlarda bulan
hastalar, bu hizmeti yurtdışında almayı seçebilmektedir. Hastaların seçiminde turizm
amaçları nispeten küçük bir rol oynayabilirken, kendi ülkelerindeki yüksek maliyetler,
uzun bekleme süreleri ya da daha düşük kaliteli hizmetler, sağlık turizmini tetikleyen ana faktörler olarak öne çıkmaktadır. Bu faktörler, gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkelerdeki hastalar için farklı boyutlarda geçerlidir. Doğru cevap C' dir.

Sağlık sistemleri, DSÖ tarafından; “sağlığı iyileştirmeye yönelik aksiyonlara adanmış
kurum, kuruluş ve kaynaklar” olarak tanımlanmıştır. Bu bağlamda, sağlık sistemlerinin
amaçları, bir yandan toplum genelinde optimal bir sağlık düzeyini hakkaniyetli bir biçimde sağlamak, diğer yandan da risklere karşı yeterli korumayı temin etmek olarak ifade edilebilir. Doğru cevap D' dir.

Sağlık alanındaki çalışanların ülkelerinden ayrılmalarına bağlı olarak, gerek göç ettikleri ülkede, gerekse kendi ülkelerinde yaratmış oldukları etkiler olduğu söylenebilir. Zira sağlık insan gücünün düşüklük düzeyi, toplum sağlığını olumsuz etkilemektedir.
Sağlık profesyonelleri göçünün arkasında ise gerek iten gerekse çeken unsurlar bulunmaktadır. Doğru cevap B' dir.

Sağlık profesyonelleri göçünün arkasında ise gerek iten gerekse çeken unsurlar bulunmaktadır.
İten unsurlara örnek olarak, mensup olunan ülkedeki kötü çalışma koşulları,
işsizlik, altyapı yetersizliği ve toplumsal çatışmalar verilebilecekken, çeken faktörler için
ise yabancı ülkedeki cazip çalışma şartları, refah ve istikrarlı ortam ile mesleki gelişim ve kariyer fırsatları gibi etmenler gösterilebilir. Doğru cevap E' dir.

Aşı teknolojilerindeki gelişim ve yayılma, küreselleşme sürecinin global
sağlık hizmetleri üzerinde oynadığı rol açısından önemli bir boyutu teşkil etmektedir.
Bilindiği üzere, aşı yoluyla önlenebilen hastalıklara karşı aşılanma, her yıl dünya çapında milyonlarca potansiyel ölüm riskini ortadan kaldırmaktadır. Bu doğrultuda, çocuk felci yok etme girişiminin, 1998 yılında yılda 350.000 civarındaki vaka sayısını 4 yıl içinde 800’e kadar indirmesi, bu kapsamda yakın döneme ait oldukça anlamlı bir örnek olarak verilebilir. Doğru cevap D' dir.

TRIPS: 1995 yılında, ticaretle bağlantılı fikrî mülkiyet haklarını düzenleyen bir anlaşma olarak uluslararası ticaret sistemine eklenmiştir. Doğru cevap A' dır.

IMF (Uluslararası Para Fonu) tarafından 2000 yılında yapılan bir sınıflandırma da, küreselleşmeyi tetikleyen olgular açısından benzer bir çerçeve çizmektedir. I, II, III Küreselleşmenin temel dinamiklerini oluşturur.

Dünya genelindeki İnternet kullanıcılarının gelişimi ; 2000 yılında toplam dünya nüfusu içindeki payı %7 olan Internet kullanıcısı sayısı, ciddi bir hızla yükselmiş ve 2014 itibariyle %40 düzeyinde önemli bir orana ulaşmıştır .

Küresel bilgi devrimi olarak adlandırılabilecek bu sürece, pek çok buluş ve yenilik katkı vermekle birlikte, öne çıkan ilgili gelişmeler şu şekilde özetlenebilir:
• Kişisel bilgisayarlar ve modem kullanımındaki patlama
• 1991 yılında keşfedilen World Wide Web (www)
• Yüksek bant genişliğinde sinyal kapasitesi olan fiber optik kablo sistemlerinin uygulanması
• Dijital cihazların günlük hayatın bir parçası olması

Doğru cevap E' dir.

Ekonomiler, dünyanın daha da entegre hâle gelmesiyle birlikte, uluslararası ticaret, sermaye ve teknoloji akımları gibi temel dinamiklerden önemli ölçüde etkilenmiştir. Örnek olarak; ticaretin kolaylaştırılması, gelişen ekonomilerin dış ticaret kanalıyla gelir elde etmeleri anlamında dev bir fırsat sağlarken sermaye akımları da bu ülkelerin büyüme hikâyelerinde önemli bir destekleyici unsur olmuştur. Bu noktada, 1944 yılında GATT (General Agreement on Taris and Trade – Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması) ile başlatılan ticaret engellerinin kaldırılması girişiminin yerini 1995’te alan DTÖ’nün (Dünya Ticaret Örgütü), çok uluslu anlaşmaları yöneten bir platform olarak bu süreci tetiklemiştir.

Küreselleşmeyle birlikte yoğunluk kazanan uluslararası ekonomik ilişkilerde meydana gelen dönemsel dalgalanmaların özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki sağlık görünümünü negatif etkilediğine dair bulgular olduğunu da eklemek gerekmektedir. Buna örnek olarak, 1997 yılında Asya’da patlak veren ekonomik krizde Endonezya’nın böyle bir etkiye maruz kaldığı tespit edilmiştir. Ülkenin ulusal para biriminin ciddi ölçüde değer kaybına uğraması, işsizliğin artması, sosyal huzursuzluğun ve politik problemlerin patlak vermesi ile birlikte, bu dönemde toplumdaki bireylerin sağlığının olumsuz etkilendiği bilinmektedir.