SAĞLIK EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 15

Dışsallıklar vardır, hatta pozitif dışsallıklar olmalıdır

Hastane borsa değeri, sağlık ekonomisinin ilgilendiği konular arasında yer almaz

Doğruluk, sağlık sisteminin amaçlarına ulaşmak için tanımladığı ara amaçlardan biri değildir

Etkililik: Hedefere ulaşma derecesidir. İstenen sonuca ulaşmış sağlık hizmeti etkili
olmuş demektir.

Hastalık profilinin değişmesi (Epidemiyolojik dönüşüm)

75-84 en yüksek paya sahiptir.

Kişinin bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam iyilik hâlidir.

Kalkınma

Yurtiçi ve dışı yatırım hızını azaltmak

Sağlık; sadece hastalık ve sakatlık durumunun olmayışı değil; kişinin bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam iyilik hali olarak tanımlayan kuruluş Dünya Sağlık Örgütüdür (DSÖ).

İskoç filozof Adam Smith ekonomi biliminin babası olarak kabul edilir. 18. Yüzyıl sonlarında yazdığı ve kısaca “Ulusların Zenginliği” olarak bilinen kitabında “Her birey kendi çıkarını gözeterek hareket ettiğinde toplumunun yararını gözettiğinde topluma yapacağı katkıdan fazlasını yapmış olacaktır.” demiştir.  Böylece her bireyin bencil olduğu bir toplumda dahi uyum veya toplum için en iyi durum “Görünmez bir el” tarafından sağlanmış olur. “Görünmez el” pazar koşullarını ifade etmektedir. Her şeyin kendi haline bırakılmasını ön gören bu teoriye (“Laissez-faire”) göre kişisel çıkarlar ekonominin itici göçüdür ve tam rekabet ortamında gerek bireyler gerekse de şirketler çıkarlarını maksimize ederken oluşan fiyatlar toplumun tamamının çıkarına hizmet eder. Üreticiler ve tüketiciler çıkar çatışması yaşamazlar, aksine çıkar paylaşımı gerçekleşir.

Sağlık hizmetlerinin çeşitli ekonomik sonuçları vardır. Bu sonuçları altı başlık altında toplanır. Bunlar sırasıyla;

Dünya Sağlık Örgütünün; toplumun tüm bireylerinin; ekonomik olarak zorlanmadan ihtiyaç duyduğu destekleyici, önleyici, tedavi edici, rehabilite edici, hafifletici (palyatif) tüm sağlık hizmetlerine ulaşımı olarak tanımladığı “Genel Kapsam” veya “Genel Sağlık Kapsamı” (Universal Health Coverange) kavramı sağlığın ekonomik boyutunu algılamak bakımından önemlidir. Genel kapsam toplumun tamamının kapsanmasıyla sınırlı değildir; mümkün olduğunca tüm sağlık hizmetlerinin vatandaştan para alınmaksızın verilmesini içermektedir.

Yirminci yüzyıla kadar bulaşıcı hastalıklar en önemli ölüm neden idi. Günümüzde ise artık bulaşıcı hastalıklar yerine bulaşıcı olmayan hastalıklar ölüm nedeni olarak ağırlık kazanıyor.

Sağlık ekonomisi, ekonomi biliminin; teori, kavram ve tekniklerinin sağlık sektörüne uygulanması biçiminde tanımlanmaktadır. Sağlık ekonomisinin bir başka tanımı ise; sağlık sektörüne tahsis edilen kaynakların en verimli şekilde kullanılarak olabilecek en yüksek düzeyde sağlık hizmeti üretmek ve bunu topluma en iyi dağıtmaktır.

Dünya Sağlık Örgütüne göre sağlık sisteminin üç ana amacı vardır. Bunlar; sağlık, cevap verilebilirlik ve finansal risklere karşı korumaktır. Bu üç amaca ulaşma yolunda ara amaçlar olarak tanımlanmış dört kavram vardır. Bunlar; etkinlik, verimlilik, hakkaniyet ve seçimdir.

Ekonominin dengeli şekilde gelişmesi için tam rekabet şartlarına ihtiyaç olduğu kabul edilir. Tam (mükemmel) rekabet pazarında çok sayıda oyuncu, yanı satıcı ve alıcı bulunur. Bu tür pazarlarda arz ve talebe göre göre fiyat kendiliğinden oluşur. Tam rekabet pazarının gerçekleşmesi için sekiz şartı vardır:

Tam rekabet piyasasında belirlilik şartı; satıcı ve alıcı birbirinin beklenmedik olumsuz davranışlarına maruz kalmamalıdır. Belirlilik şartı “tam bilgi”yle bağlantılı bir şarttır; talebe ilişkindir. Ekonominin dengeli şekilde gelişmesi için tam rekabet şartlarına ihtiyaç olduğu kabul edilir. Tam rekabet pazarının gerçekleşmesi için sekiz şart vardır: Homojenlik, tam bilgi, belirlilik, tekelciliğin olmaması, pazara girişte ve çıkışta kısıtlamaların olmaması, dışsallıkların olmaması, kamu malı olmaması ve devletin müdahale etmemesidir.

Devletin sağlık pazarına müdahalesi üç şekilde gerçekleşir:

Doğrudan hizmet sunumu: Devlet bazı temel hizmetleri ülkenin her yerinde bizzat sunar, sunmak zorundadır. Bazı yerlerde ise bütün hizmetlerde tekel olabilir.

Düzenleme:  Yatırım ve işletmenin bütün aşamalarıyla ilgili devletin düzenlemeleri vardır.

Destekleme: Devlet gerek vatandaşa sunulan bazı hizmetleri sübvanse edebilir, gerekse de yatırımcıları çeşitli şekillerde destekleyebilir.

Protokol ve rehberlik hizmetlerinin yeterli olması