SAĞLIK EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 12

Literatür ülkelerin sağlık harcamalarında görülen artışlar birkaç etkenin birleşiminden doğmaktadır.

 Bunlar:
• Sağlığın fiyatının göreceli olarak artıyor olması
• Ülkelerin nüfuslarının artıyor olması
• Ülkelerin nüfuslarının yaşlanıyor olması
• Sağlık hizmeti harcamalarında özellikle demografik olmayan nedenlerle görülen  artışlar (kişi başına sağlık hizmeti kullanım oranlarının artması ve teknolojideki yeniliklerin getirdiği maliyet artışları)

Ekonomi biliminin psikoloji ile karışımından davranışsal ekonomi adı verilen bir ara disiplin doğmuştur. Davranışsal ekonomi, bireylerin ekonomik anlamda her zaman mantıklı yollara başvurmadığını ve ekonomik olarak yanlış tercih denilecek seçeneklere kendi gönülleriyle razı olduklarını ortaya koymaktadır.

Hastalar karmaşık bilgilerle yüz yüze bırakılınca ve tedavi seçenekleriyle ilgili kararlar alınırken onamları istenince yetersiz kalabilmektedir. Bunun önüne geçmek için:
• Kendisine verilen malumatın inandırıcılığını ve geçerliliğini değerlendirebilmeli
• Risk ve yararları analiz edebilmeli
• Dozajları hesaplayabilmeli
• Test sonuçlarını yorumlayabilmeli
• Sağlık bilgilerini zihninde yerleştirebilmelidir

Sağlık ekonomistlerinin sağlığa ve sağlık hizmetlerine olan talebi incelemesinin nedenleri sağlık hizmetini kullananların ve sunucuların davranışlarını tahmin etmeye çalışmak ve maliyetler ile faydaları ölçmektir. Talep teorisi temelde bir mal veya hizmeti  kaç kişinin talep edeceğiyle ilgilenir. Bir toplumda belirli bir ürüne talebi etkileyen temel faktörler şu şekilde sıralanabilir:
• Mal veya hizmetin fiyatı,
• Tamamlayıcı mal veya hizmetlerin fiyatları,
• Alternatif mal veya hizmetlerin fiyatı,
• Gelir düzeyi
• Zevkler ve tercihler

Bir toplumda bireylerin yaşam sürelerindeki artışın sosyal değeri aşağıdaki şartlarda daha da yüksek hâle gelmektedir. Bu şartlar:
• Toplumun nüfusu ne kadar çoksa
• Toplumda kişi başına yıllık gelir ne kadar yüksekse
• Toplumun mevcut sağlık düzeyi ne kadar iyiyse
• İncelenen hastalık başlangıç yaşları çoğunlukta olan yaş grubuna ne kadar yakınsa.

İrrasyonel tutumun nedenleri arasında aşağıdaki temel anlayış ve davranış kusurları arasında şimdiki ana yoğunlaşma, Kayıptan kaçınma/loss aversion, mevcut durum biası, Kategorize etmekten doğan yanılgılar yer alır.

Ülkelerin sağlık harcamalarında görülen artışlar birkaç etkenin birleşiminden
doğmaktadır. Bunlar:
• Sağlığın fiyatının göreceli olarak artıyor olması
• Ülkelerin nüfuslarının artıyor olması
• Ülkelerin nüfuslarının yaşlanıyor olması
• Sağlık hizmeti harcamalarında özellikle demografik olmayan nedenlerle görülen
artışlar

Tüm şartları haiz bir pazarda birden fazla satıcının olması durumuna oligopol denir.

Bir toplumda belirli bir ürüne talebi etkileyen temel faktörler; zevkler ve tercihler, gelir düzeyi, alternatif mal veya hizmetlerin fiyatı, tamamlayıcı mal veya hizmetlerin fiyatlarıdır.

Genel ekonomide arzı etkileyen birçok etkeni aşağıdaki gibi sınıflandırmak mümkündür:
• Malın fiyatındaki değişmeler,
• Piyasanın Özellikleri
• Geleceğe Yönelik Beklentiler
• Diğer malların fiyatlarındaki değişmeler,
• Üretim faktörleri fiyatlarındaki değişmeler,
• Piyasadaki Finansman Olanakları
• Vergi ve Sübvansiyonlar
• Devletin Kısıtlamaları
• Teknolojik değişmeler.

Sağlığın ve sağlık hizmetlerinin doğasından kaynaklanan maliyet türü sosyal maliyettir.

Sağlık hizmetlerinde en sık kullanılan ölçü, talebin fiyat esnekliğidir.

Pazarda sadece bir satıcının olmasını ifade eden monopoldür.

Bir toplumda bireylerin yaşam sürelerindeki artışın sosyal değeri aşağıdaki şartlarda daha da yüksek hâle gelmektedir. Bu şartlar:

• Toplumun nüfusu ne kadar çoksa

• Toplumda kişi başına yıllık gelir ne kadar yüksekse

• Toplumun mevcut sağlık düzeyi ne kadar iyiyse

• İncelenen hastalık başlangıç yaşları çoğunlukta olan yaş grubuna ne kadar yakınsa

İnsani Gelişmişlik Endeksi ile yapılan, yaşamın kalitesinin üç ana unsurunun (sağlık ve uzun ömür, bilgi ve gelir düzeyi) bütün toplum açısından tek bir skorla ifade edilmesidir. UNDP bu indeks ile elde ettiği skorları her yıl yayımlamaktadır. Ülkemiz ekonomik güç açısından dünyada ilk 20 ülke arasına giren ama insani gelişmişlik açısından ilk 85-90 arasında yer alan bir ülkedir.

Emtia (mal, varlık) grubuna giren değerlerin (commodities) GSYİH (Gayrisafi yurt içi hasıla) ile ölçülebileceğini, güçkabiliyet (capabilities) diye adlandırdığı diğerlerinin ise GSYİH ile ölçülemeyeceğini ileri süren ekonomist Amartya Sen'dir.

Toplumun nüfusu ne kadar çoksa bir toplumdaki bireylerin yaşam sürelerindeki artışın sosyal değerinin yüksek hale geldiği şartlardan biridir.

Yaşamın kalitesinin üç ana unsurunun (sağlık ve uzun ömür, bilgi ve gelir düzeyi) bütün toplum açısından tek bir skorla ifade edilmesine insani gelişmişlik endeksi denir.

Grossman mevcut sağlık böylece sürdürülebilirse yarınlarda iyilik hâli korunmuş olacaktır ifadesini 1972 yılında ortaya atmıştır.

Cutler ve Glaeser’in 2005 yılında yayımladığı raporda insan grupları arasında sağlıkla ilgili davranışlarının korelasyonunun sıfır olduğu bildirilmektedir. Bunun anlamı, bir grup insanın çok önemli saydığı bir konu veya davranış başka bir insan grubunda hiç önemli olmayan bir şeymiş gibi ele alınabilmektedir. Bu çalışmada sağlık davranışlarının temelinde hayatın ekonomik değerinin yatmadığı ve asıl iki faktörün genetik yatkınlık ile davranışa özgü durumsal faktörler olduğu öne sürülmektedir. Bu iki faktör dışında bir de kişilerin sağlıkla ilgili bilgi düzeylerinin etkisi göz önünde tutulmalıdır.