SAĞLIK BİLİMLERİNDE VE YÖNETİMİNDE ETİK

Meslek etiği tüm dünyada öncelikle hekimlik mesleğinde daha sonra diğer mesleklerde gelişmiştir. Bu Türkiye’de benzer bir gelişim göstermiştir. Ayrıca, sağlık alanında Türkiye’nin küresel düzeyde önemli bir pazar olduğu, sadece sağlık için özellikle İstanbul’a birçok Avrupa ülkesinden tedavi için gelindiği bilinmektedir. Doğru cevap C' dir.

Mesleki birliklerin ya da grupların mesleki etik kurallarını belirleyen odaları, dernekleri, birlikleri, baroları, vakıfları gibi ortak mesleki örgütleri vardır. Örneğin; Tabipler Odası tıp alanında, Barolar Birliği adalet alanında, Türkiye Sanayici ve İş Adamları Derneği (TÜSİAD) meslek etiğiyle ilgili işletmelerde, Türkiye Mühendisler ve Mimarlar Odası (TMMOB) mühendislik alanlarındaki etik ilkeleri, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) bilim etiği alanıyla ilgili mesleki etik ilkelerini belirlemekte ve bu ilkelere üyeleri tarafından uyulup uyulmadığını denetleyerek gerekli yaptırımları uygular. Doğru cevap A' dır.

Deontoloji çoğunlukla görev bilinci, görevle ilgili zorlukları, yükümlülükleri, sorumlulukları ve bunların gerçekleştirilmesinde yer alan ahlaki kural ve ilkeleri inceleyen bir çalışma alanı olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap B' dir.

Deontoloji terim olarak, 19. yüzyılda Jeremy Bentham tarafından önerilmiş ve “yükümlülükler” karşılığı olarak kullanılmıştır. Bu anlamda deontoloji “ne yapmalı?” ya da “ne yapmamalı?” sorularına toplumun belirlediği ve ayrıca yaptırımlarla donattığı ve cevapladığı kuralların bilgisidir. Doğru cevap D' dir.

Kusur, uygun bulunmayan veya onaylanmayan hareket ve davranışlardır. Yasaya uygun davranabilecek durumda olduğu halde uygun davranmama, yükümlülüklere aykırı hareket etme davranışı hukuki bir kusurdur. Örneğin hastaya kaba davranan bir sağlık çalışanı ahlaki kusur işlemiş olur. Steril araçgereç kullanması gerektiğini bildiği halde steril olmayan araç-gereç kullanan sağlık personeli hukuki kusur işlemiş sayılır ve bu yükümlülüğünü yerine getirmemiş olur. Doğru cevap E' dir.

Görev ve yetkilerin menfaat sağlamak amacıyla kullanılmaması. Kamu görevlileri; görev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendileri, yakınları veya üçüncü kişiler lehine menfaat sağlayamaz ve aracılıkta bulunamazlar, akraba, eş, dost ve hemşeri kayırmacılığı, siyasal kayırmacılık veya herhangi bir nedenle ayrımcılık veya kayırmacılık yapamazlar. Doğru cevap E' dir.

Aşağıda belirtilenler hediye alma yasağı kapsamı dışındadır:
a. Görev yapılan kuruma katkı anlamına gelen, kurum hizmetlerinin hukuka uygun yürütülmesini etkilemeyecek olan ve kamu hizmetine tahsis edilmek, kurumun demirbaş listesine kaydedilmek ve kamuoyuna açıklanmak koşuluyla alınanlar (makam aracı ve belli bir kamu görevlisinin hizmetine tahsis edilmek üzere alınan diğer hediyeler hariç) ile kurum ve kuruluşlara yapılan bağışlar,
b. Kitap, dergi, makale, kaset, takvim, cd veya buna benzer nitelikte olanlar,
c. Halka açık yarışmalarda, kampanyalarda veya etkinliklerde kazanılan ödül veya hediyeler,
d. Herkese açık konferans, sempozyum, forum, panel, yemek, resepsiyon veya buna benzer etkinliklerde verilen hatıra niteliğindeki hediyeler,
e. Tanıtım amacına yönelik, herkese dağıtılan ve sembolik değeri bulunan reklam
ve el sanatları ürünleri,
f. Finans kurumlarından piyasa koşullarına göre alınan krediler. Doğru cevap A' dır.

Başvuru biçimleri: Etik kurula üç biçimde aşağıdaki yollarla başvuru yapılabilir. Başvurular;
a. Yazılı dilekçe,
b. Elektronik posta,
c. Tutanağa geçirilen sözlü başvuru yolları ile yapılır. Doğru cevap D' dir.

Posta ile gelen başvuru sayısı 86
E-posta ile gelen başvuru sayısı 79
Kargo ile gelen başvuru sayısı 29
Faks ile gelen başvuru sayısı 10
Elden yapılan başvuru sayısı 7
Re’sen yapılan başvuru sayısı 4
BİMER ile gelen beşvuru sayısı 3
Toplam 218 Doğru cevap C' dir.

Meslek kişinin salt kendi doyumu için değil aynı zamanda başkalarının yararı için
de yaptığı bir uğraştır. Örneğin; bir hekim mesleğini sadece hizmetinin karşılığında
aldığı para için değil, insanlara sağlıklarını kazandırmak için yapar.

Belli bir meslek grubunun, mesleğe ilişkin olarak oluşturup, koruduğu; meslek üyelerine emreden, onları belli bir biçimde davranmaya zorlayan; kişisel eğilimlerini sınırlayan; yetersiz ve ilkesiz üyeleri meslekten dışlayan; meslek içi rekabeti düzenleyen ve hizmet ideallerini korumayı amaçlayan mesleki ilkeler bütününe meslek etiği adı verilmektedir. Bazı kaynaklarda Meslek ahlakı kavramı etik yerine kullanılsa da tanımdaki ifadenin karşılığı net bir şekilde meslek etiğidir.

Tabipler Odası tıp alanında, Barolar Birliği adalet alanında, Türkiye Sanayici ve İş Adamları Derneği (TÜSİAD) meslek etiğiyle ilgili işletmelerde, Türkiye Mühendisler ve Mimarlar Odası (TMMOB) mühendislik alanlarındaki etik ilkeleri, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) bilim etiği alanıyla ilgili mesleki etik ilkelerini belirlemekte ve bu ilkelere üyeleri tarafından uyulup uyulmadığını denetleyerek gerekli yaptırımları uygular.

Deontoloji çoğunlukla görev bilinci, görevle ilgili zorlukları, yükümlülükleri, sorumlulukları ve bunların gerçekleştirilmesinde yer alan ahlaki kural ve ilkeleri inceleyen bir çalışma alanı olarak kabul edilmektedir.

Yükümlülük; bir kişinin yapmış olduğu iş veya davranışından dolayı, başka bir insana verdiği zararı ödemek zorunda olması. Yapılması gereken bir işin sorumluluğunun alınması. Örneğin, anne-babanın çocuğunu hastalanınca hekime götürmesi, askerlik yapma yükümlülüğü, vergi verme yükümlülüğü gibi.

Türk kamu yönetiminde etik konusunda iki temel örgütlenme bulunmaktadır. Birincisi tüm kamu görevlilerinin uyması gereken etik davranış ilkelerini belirleyen ve uygulamayı gözetleyen doğrudan Başbakanlığa bağlı Kamu Görevlileri Etik Kurulu’dur. İkincisi ise, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının kendi bünyelerinde oluşturdukları etik komisyonları ve yetkili disiplin kurullarıdır.

Görev yapılan kuruma katkı anlamına gelen, kurum hizmetlerinin hukuka uygun yürütülmesini etkilemeyecek olan ve kamu hizmetine tahsis edilmek, kurumun demirbaş listesine kaydedilmek ve kamuoyuna açıklanmak koşuluyla alınanlar ile kurum ve kuruluşlara yapılan bağışlar yasak dışındadır ancak makam aracı ve belli bir kamu görevlisinin hizmetine tahsis edilmek üzere alınan diğer hediyeler yasak kapsamındadır.

Etik komisyonu: Kurum ve kuruluşlarda, etik kültürünü yerleştirmek ve geliştirmek üzere üst yöneticisi tarafından kurum içinden en az üç kişilik oluşturulur.

Başvuruda bulunabilmek için başvuranın menfaatinin etkilenmesi koşulu aranmaz. Ancak, kamu görevlilerini karalama amacı güttüğü açıkça anlaşılan ve başvuranın kimliği tespit edilemeyen başvurular değerlendirmeye alınmaz.

Tıp

Yükümlülük