SAĞLIK BİLİMLERİNDE VE YÖNETİMİNDE ETİK - Deneme Sınavı - 4

Birinci ve İkinci Dünya Savaşı, insanlığa hastalık, ölüm, yoksulluk ve kıtlık getirmiştir. Dahası esir ve masum insanlar, Alman Nazi hekimler tarafından kobay olarak kullanılarak insanlık dışı tıp deneylerine maruz bırakılmışlardır. Hasta hakları ile ilgili ilk resmî bildirge 1947 yılında Nuremberg mahkemelerinde ortaya çıkmış ve hekimlere tıbbi işlemleri uygulamadan önce hastanın bilgilendirilmiş onamının alınması yükümlülüğü getirilmiştir. Doğru cevap A' dır.

Tedavi amaçlı klonlamada, oluşturulan embriyolardan elde edilen kök hücreler yardımı ile yeni organ ve doku üretimi sağlanmaktadır. Üretilen doku ve organlar, hastalıklı organ ve dokuların tamiri veya değiştirilmesinde kullanılmaktadır. Etik tartışmaların merkezinde, hastalık sonucu kaybedilmiş doku ve organların yerine klonlama ile yenilerinin üretilmesi amacı ile yapılan tedavi amaçlı klonlama bulunmaktadır. Diğer yandan klonlama çalışmaları sonucunda meydana gelebilecek insan kopyaları endişe yaratmıştır. Bu durum gerçekleştiği takdirde varolan “genetik çeşitliliğin” yok olacağı ve böylelikle “doğal dengenin bozulacağı” konusundaki endişeler giderilene kadar etik kuralların konulması, hukuksal düzenlemelerin yapılması kaçınılmaz olmuştur.

SAĞLIK BİLİMLERİ, KLİNİK VE HALK SAĞLIĞI ALANIDA
SORUNLAR
• Yüz Nakli, Organ klonlama,
• Biyonik Organlar, Makine Bedenler, Uzuvlar, 3-Boyutlu Yazıcılar,
gibi alt başlıklar daha çok gelecekte etik bağlamda ve toplumsal boyutta maddi -
manevi anlamda büyük sorunlar oluşturacağı öngörülmektedir.
• Sağlık Bilişimi, Sağlık Yönetim Bilişimi, Tele-Tıp, Tele Sağlık,
• Kronik Hastalıklar, Tıbbi-Toplumsal Tutum ve Damgalama,
• Yaşlılık Algısı, Nörodejeneratif Hastalıklar, Yaşlı Bakım Evleri,
• Hafıza Çalışmaları, Hipnoz, Alternatif Tedavi Söylemi,
• Psikiyatrik Hastalıklar, Psikotrop İlaçlar ve Bağımlılık,
gibi başlıkların bir kısmı aşağıda detaylı olarak günümüzde başlayan problemler
olarak sıralanabilir

Hastane Bilgi Yönetim Sistemi (HBYS, Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi (ÇKYS) ve Medula sağlık yönetiminde bilişim hizmetlerindendir.

Sağlık Bilgisi Paylaşımı (HIE- Health Information Exchange): Sağlık çalışanları ve hastaların hastalara ait tıbbi bilgileri elektronik ortamda doğru ve güvenli bir şekilde paylaşmasını sağlayan standartlar ve referans teknolojiler sistemidir.

İnsan gibi görmeme, insansızlaştırma, insanlıktan uzaklaştırma, canavarlaştırma insandışılaştırma gibi terimlerle tanımlanmaya çalışılan “dehumanization” terimi bazı bilimsel yayınlarda kullanılmıştır.

Modernizmin ve bilim devrimlerinin bir ürünü olan medikalizasyon, modern insanın herşeyi materyalist bir yaklaşımla tıbbi ve bilimsel olarak açıklama gereksinimi şeklinde özetlenebilir.

Mecburiyetten ziyade keyfi olarak uygulamaların artması, ikiz çocuk sahibi olmak için tüp bebek yöntemini seçen çiftlerde üremeye olan müdahale, yine eşlerin ve çiftlerin erkek çocuk sahibi olmak için tüp bebek yöntemini kullanarak üremenin doğasına müdahil olması, patolojik durumların haricinde, son zamanlarda cinsiyet kromozomlarının haricinde genetik manipülasyonlarda embriyo ve fetüste yapılması etik bir ihlal olarak konuşulabilir.

Kapitalizm, kadın ve erkek kimliği yaratır ve bu kimlikler üzerinden oluşturulan modern güzellik algısı, dayatmacı bir tutum sergileyerek her bir kadını ve erkeği normatif, toplumsal olarak beğenilen ve öngörülen modaya adapte eder. Estetik ameliyatlar, bedensel müdahaleler, spor salonları, sağlıklı ve organik yaşam, beslenme, yaşlanma, gençlik, güzellik, yakışıklılık, renk, cinsiyet, cinsel tercihler gibi kavramlar etrafında normatif bir güzellik ve cinsiyet algısı varmış gibi davranan toplumsal yaşam ve bu durumdan hem faydalanarak hem de toplumsal algıları suistimal eden kurumlar toplumsal cinsiyetin etik anlamda zafiyet göstermektedirler.

Kürtaj, Embriyonun veya fetüsün uterus dışında hayatta kalabilmesinden dolayı alınması nedeniyle gebeliğin sona ermesidir, veya uzman endikasyonu ile 10. haftadan önce sona erdirilmesidir. Kendiliğinden olması düşük olarak tanımlanır.

Etik bir sorun olarak da özellikle de az gelişmiş ülkelerde, genelde sağlık profesyonelleri tıbbi veya cerrahi mühaleden önce aldıkları hastadan imzalı onamlarla malpraktis durumlarında bile dava sonucu cezadan muaf olurlar.

Bilgi asimetrisi: Bir tarafın diğerine göre daha iyi veya daha fazla bilgi sahibi olduğu
durumdur.

Biyomedikal; tıp, hukuk, felsefe, din bilimi, psikoloji, sosyoloji ve politika gibi değişik disiplinler arasında kalan konuları içerdiğinden, belirtilen disiplinlerin uzmanları tartışmalara katkı sağlamaktadır.

Dünya genelinde hem klinisyen hem de akademik etik araştırmaları yapan insanlar arasında “Beauchamp ve Childress” isimli iki Amerikalı biyoetikçinin önerdiği şema olan; özerk olma ve başkalarının özerkliğine saygı gösterme, zarar vermeme, yararlı olma ve adil olma, genel tıp etiği ilkelerini oluşturmaktadır.

Doğru seçenek A şıkkıdır. Tıp bilimindeki değer çatışmalarını araştıran tıp etiğinin biyoetiğin alt dallarından biri olduğu ve “tıp etiği”, “sağlık etiği”, “tıbbi biyoetik”, “klinik biyoetik” alt boyutlarının biyoetiğin kapsamına girdiği kabul edilmektedir.

Doğru seçenek C şıkkıdır. IV. ve V. noktalardan değinilenler yanlıştır. Sağlık etiğinin zorunluluğu, çoğunlukla hekim ile hasta, uzman ile uzman olmayan arasındaki asimetriden kaynaklanmaktadır ve sağlık profesyonellerinin hastaya karşı tutumu, hastanın tabip ve hemşireye olan itimadı ile etik beklentilerine dayanmaktadır.

Doğru seçenek E şıkkıdır. Genel tıp etiği ilkelerinin başında başkalarının özelliklerine hep saygı gösterilmelidir maddesi gelmektedir.

Doğru cevap B şıkkıdır. Bireylere karşı herzaman açık sözlü olunmalı, bireylerden gerçekler asla gizlenilmemeli tüm açıklığı ile söylenmelidir.

Doğru seçenek D şıkkıdır. Hasta Hakları konusunda uluslararası alandaki ilk girişim Dünya Tıp Birliği tarafından 1981’de Lizbon Bildirgesi’nin kabul edilmesi ile gerçekleştirilmiştir. Bu bildirge çok kısa olmasına rağmen dünyada hasta haklarının genel çerçevesini çizen ilk belge olması sebebiyle önemlidir.

Doğru seçenek C şıkkıdır. Hasta yasaların elverdiği oranda tedaviyi reddetme hakkına sahiptir. Bütün haklarını onuna kadar kullanabilir. Bu belgeyle hastaların bilgilendirilme, saygı görme, mahremiyet hakları ile sahip olduklarıhaklar konusunda aydınlatılmaları güvence altına alınmıştır