SAĞLIK ALANINDA İSTATİSTİK

İnsidans hızı inceleme süresi içinde saptanan yeni hastalık sayısının risk altındaki nüfusun sayısına oranı ile hesaplanmaktadır. Buna göre % 10’dur.

Risk faktörünün olduğu durumda hastalık görülme oranının, risk faktörü olmadığı durumdaki hastalık görülme oranına bölümü odds oranı olarak ifade edilmektedir. Bu durumda 14,30’dur

Atfedilen risk, belirli bir risk faktöründen etkilenerek hastalananların hızından bu faktörün etkisinde kalmadan hastalananların hızının çıkarılması ile hesaplanır.

Bir testin duyarlığı, tespit ettiği hasta sayısının gerçekteki hasta sayısına oranı alınarak hesaplanmaktadır. Buna göre % 93.54’tür.

Bir testin özgüllüğü, gerçekte hasta olmayanlar ile kendi sonuçlarına göre hasta olmayanların oranı alınarak hesaplanmaktadır. Buna göre %70’tir.

Hastalığa bağlı olarak gelişebilecek sakatlık ve kalıcı bozuklukların en aza indirilmesi, hastanın içinde bulunduğu yeni duruma uyumunun sağlanarak yaşam kalitesinin arttırılması için alınması gereken önlemler tersiyer koruma kapsamında değerlendirilmektedir.

Belirli bir süre içinde hastanede ölenlerin toplamının, taburcu edilen (ölenler dahil olmak üzere) toplam hasta sayısına bölünmesiyle elde edilir. Buna göre % 5’tir.

Yatak doluluk oranını, belirli bir dönemde, yatan hastalara verilen toplam hasta bakımı gün sayısının, maksimum hasta bakım gün sayısına bölünmesi ve sonucun 100 ile çarpılması ile bulunur.

Belli bir dönemde hastaneden taburcu olan hastaların (ölenler dâhil) toplam yattıkları gün sayısının, aynı dönemde hastaneden taburcu olan hastaların (ölenler dâhil) toplam sayısına bölümü ile elde edilir.

İyi nitelikli bir enformasyon ise aşağıdaki özelliklerin
tamamını taşımalıdır.
• Doğru
• Tam
• Güvenilir
• Kullanılabilir
• Ekonomik (Maliyetli değil. E şıkkı yanlış)
• Yararlı
• Basit
• Güncel
• Zamanında
• Denetlenebilir

Sağlık alanında kullanılan özel istatistiksel yöntemlerin temel amacı;
• Ülkenin ve bölgenin uzun, orta ve kısa vadede sağlık problemlerine ilişkin hizmet
planlamasını yapmak,
• Sağlık kurumlarındaki tedavi hizmetlerinin aksamadan yürümesini sağlamak,
doktor ve personel sayısını düzenlemek,
• Sağlık kurumlarındaki hastaların bakım ve tedavi hizmetlerinin sürekliliğini sağlamak,
toplum dinamiklerine göre yeniden düzenlemek ve değerlendirmek,
• Sağlık kurumlarında verilen hizmetin kalitesini arttırmak,
• Belirli aralıklarla doktor, yardımcı sağlık personeli, hasta ve hasta yakınlarının bilgi,
tutum ve davranışlarını araştırarak sağlık hizmetlerinin en iyi şekilde yürütülmesini
sağlamak,
• Yapılacak olan bilimsel çalışmalara en doğru veri ve enformasyonu sağlamak, bu
çalışmalara yol göstermek,
• Sağlık çalışanlarının, kendi alanlarında yayımlanan güncel bilimsel çalışmaları değerlendirebilmesini sağlamaktır.

Doktor ve personel sayısını azami seviyede tutmak söz konusu değildir.

İncelenen süreden önce başlayan (çalışmanın başladığı tarihten önce) ve incelenen süre içerisinde yeni ortaya çıkan hastaların toplamını kullanan bir istatistiğe prevalans hızı denir. İnceleme süresi (period) içinde mevcut hasta sayısının (eski ve yeni olgular dahil olmak üzere) risk altındaki nüfusa bölünmesiyle elde edilen bir hastalık hızıdır.

İnsidans hızı; incelenen zaman aralığı içerisinde yeni gözlenen hasta sayısının risk altındaki nüfusa bölünmesiyle elde edilen, yeni olgu gözlenme hızıdır. Daha çok akut, sosyal ve bulaşıcı hastalıkların değerlendirilmesinde kullanılmaktadır.

Hastalıkların ortaya çıkmasında risk faktörleri önemli bir yer tutmaktadır. Bir hastalığın ortaya çıkmasında kesin etkisinin olup olmadığı bilinmeyen ancak hastalığın ortaya çıkmasında birçok faktör arasında yer alan ve varlığında ise hastalığın gözlenme oranını arttırdığı saptanan değişkenlere risk faktörü adı verilir.

T zaman diliminde toplumda gözlenen bir hastalığın gözlenme oranı P(H) ve gözlenmeme oranı Q(H) olarak tanımlanabilir. Hastalığın gözlenme oranının, gözlenmeme oranına bölünmesine ise odds adı verilir. Risk faktörünün olduğu durumda hastalık görülme oranının, risk faktörü olmadığı durumdaki hastalık görülme oranına bölümü odds oranı olarak ifade edilmektedir.

Tanı testi, bir hastalığın nedenini belirlemek amacı ile kullanılan laboratuvar tekniklerine, klinik gözlemler veya özgün gereç ölçümlerine bağlı olarak yapılan değerlendirme yöntemlerine verilen genel bir isimdir. Tanı testleri yardımıyla hasta ve sağlıklı bireylerin  ayrımlarının, çeşitli teşhis yöntemlerinden ve laboratuvar testlerinin sonuçlarından yararlanılarak yapılması amaçlanmaktadır.

Kesim noktası ile gerçek hastaların ne kadarının hasta olarak nitelendiğini belirten  orana Duyarlılık (P(D), Sensitivity), Kesim noktası ile Sağlam olanların ne kadarının sağlam olarak nitelendirildiğini belirten orana ise Özgüllük (P(Ö), Specificity) adı verilir.
Testin duyarlılığı, gerçekten hasta olan olguları hasta olarak tanımlayabilme yeteneğidir
ve aşağıdaki gibi hesaplanır.
Duyarlılık (Sensitivity) = P(D) = a / (a + c) = GP / (GP + YN)

Tersiyer Koruma: Hastalığa bağlı olarak gelişebilecek sakatlık ve kalıcı bozuklukların en aza indirilmesi, hastanın içinde bulunduğu yeni duruma uyumunun sağlanarak yaşam kalitesinin arttırılması için alınması gereken önlemlerdir. Bir anlamda rehabilite edici hizmetlerin alanına girmektedir.

İnsanlar, sahip oldukları sosyal, ekonomik ve sağlık koşullarından farklı şekillerde
etkilenmekte ve farklı yaş gruplarında değişik risklere maruz kalmaktadırlar. Belirli bir
yaş grubuna giren bireylerin sahip oldukları ölüm risklerini, ölüm istatistikleri aracılığı
ile değerlendiren ve bireylerin beklenen yaşam sürelerini belirlemeyi hedefleyen tablolar, yaşam tabloları olarak adlandırılmaktadır.

Kaba Ölüm hızı, Belirli bir süre içerisinde hastanede ölenlerin toplamının, taburcu edilen (ölenler dâhil olmak üzere) toplam hasta sayısına bölünmesiyle elde edilir.

Formülü= (Belirli bir süre içinde hastanedeki ölüm sayısı/Taburcu edilen (ölenler dâhil olmak üzere) toplam hasta sayısı).100 = (720/54.200).100= % 1.33