SAĞLIK ALANINDA İSTATİSTİK

Sınıflayıcı ölçek, birimlerin araştırma konusu değişkenlere ilişkin olarak belli sınıflara ayrılmasında kullanılan ölçek türüdür. Bu ölçekte yalnızca birimlerin eşit olup olmaması ya da hangi sınıfta yer aldığı ile ilgilenilir. Çalışanların evli olup olmamasına göre ayrılması, “evli olması” ve “evli olmaması” diye iki sınıfa ayrılmasını gerektirir. Bu iki durumun önem veya değer derecesi belirtilmemiştir; herhangi bir ölçüm de yapılmamıştır. Bu nedenlerle, soru kökünün ilk kısmında sıralayıcı, eşit aralıklı veya oransal ölçekler kullanılamaz; değişken, sınıflayıcı ölçekle ölçülür. Ölçüm sonuçları arasındaki aralık sabit bir ölçü birimiyle belirtilebiliyorsa ve iki ölçüm sonucunun birbirine oranı anlamlı ise incelenen değişkene ilişkin ölçeğe oransal ölçek adı verilir. Maaş tutarları sabit bir birim olan para birimiyle ölçülmektedir ve birbirlerine anlamlı bir şekilde oranlanabilir. Sözgelimi, bir müdürün bir uzmandan iki kat daha fazla maaş aldığı saptanabilir. Bu nedenle, işletme çalışanlarının aldıkları maaş tutarına göre listelenmesi oransal ölçekle ölçülür. Doğru cevap E'dir.

Verilerin toplanması, düzenlenmesi, sunulması, analiz edilmesi ile ilgili konuları içeren istatistik dalına tanımlayıcı istatistik denir. Doğru cevap C'dir.

Bilimsel bir araştırmada incelenecek olan tüm birimlerin oluşturduğu topluluğa ana kütle denir. Doğru cevap D'dir.

Kitlesel ölçek istatistikteki ölçek türlerinden biri değildir. Doğru cevap E'dir.

Oransal ölçekte sıfır değeri gibi sabit bir başlangıç noktası bulunur ve bu noktanın sabit bir değer olması, ölçümlerin oransal olarak karşılaştırılabilmesine olanak tanır. Örneğin 0 cm’lik bir uzunluk, ölçülen birimin herhangi bir uzunluğu olmadığı anlamına gelmektedir. Kullanılan sıfır değeri gerçek sıfırdır. Yani ölçülen özelliğin yokluğunu ifade etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Koşullara bağlı olarak farklı zamanlarda farklı değerler alabilen birimlerin herhangi bir özelliğine ya da karakteristiğine değişken adı verilir. Doğru cevap B'dir.

Deney ve araştırma sonucunda elde edilen ve ilgilenilen değişkenin herhangi bir özelliğine göre sıralanmış veri kümesine basit seri adı verilir. Büyüklük sırasına konmuş birimlerin birden fazla kullanılması durumunda, ilgilenilen değişkenin aldığı değerlerin tekrarlanma sayılarını da gösterecek şekilde elde edilen seriye frekans serisi denir. Frekans ya da gruplanmış frekans serilerinde her gruba ait frekans değerinin toplam frekans içerisindeki yüzdesini gösterecek şekilde düzenlenen seriye oransal frekans dağılımı veya oransal frekans serisi adı verilir. Bazı araştırmalarda araştırma sonuçları yorumlanırken, kaç adet gözlem sonucunun bir değerden daha yüksek veya daha düşük olduğu saptanmak istenebilir. Bu sorunun daha kolay cevaplanabilmesi için, kümülatif frekans serisi oluşturulur. Kümülatif frekans serileri küçükten büyüğe ya da büyükten küçüğe doğru oluşturulabilir. Küçükten büyüğe doğru oluşturulan kümülatif frekans serisinde -den az adı verilen yeni bir sütun bulunurken,   büyükten küçüğe doğru oluşturulan kümülatif frekans serileri için –den çok adı verilen sütun bulunur. Eğer incelenmesi gereken iki değişken bulunuyorsa, bu iki değişkenin birlikte değişiminin tek bir tabloda gösterilmesi amacıyla değişkenlerden birinin farklı düzeylerinin tablonun satırlarına, diğerininkilerin de tablonun sütunlarına yerleştirilmesi yoluyla oluşturulan tablo türüne kontenjans tablosu denir. Doğru yanıt C'dir.

Bir ana kütlenin ölçülebilen herhangi bir özelliğinin almış olduğu sayısal değerlerin belirlenmesi, parametrenin belirlenmesiyle ilgilidir. Gruplanmış frekans serisi oluşturulurken sınıf sayısını belirlemek, Sturges kuralının işlevidir.  Ölçmeye konu olan özellikleri sınıflamak, sıralamak ve derecelendirmek ölçeklerin işlevidir. Araştırma sonucunda elde edilen verileri, değişkenin bir özelliğine göre sıralamak basit serinin işlevidir. Basit bir seride birimlerin aldığı değerlerin tekrarlanma sayılarını göstermek, frekans serisinin işlevidir. Doğru cevap B'dir.

Eğer incelenmesi gereken iki değişken bulunuyorsa, bu iki değişkenin birlikte değişiminin tek bir tabloda gösterilmesi amacıyla değişkenlerden birinin farklı düzeylerinin tablonun satırlarına, diğerininkilerin de tablonun sütunlarına yerleştirilmesi yoluyla oluşturulan tablo türüne kontenjans tablosu ya da ­iki­-yönlü frekans tablosu denir. Kontenjans tablosunda yer alacak değişkenlerin kategorik ya da kategorik değişkene dönüştürülebilir olması gerekir. Günümüzde bilgisayar paket programları yardımıyla sürekli değişkenler kolayca sınıflandırılabilmekte ve veri setleri frekans serisi ya da kontenjans tablosu hâline dönüştürülebilmektedir. Buna karşılık, frekans serileri dışında başka türde veriler de kontenjans tablosu biçiminde sunulabilir. Doğru cevap D'dir.

Sütun grafiği­, uygun frekans serisi oluşturulan verilerin görsel olarak da açıklanabilmesini sağlayan grafik türlerinden biridir. Sütun grafikleri en fazla isimsel veriler için kullanılır. Aynı zamanda sütun grafikleri sıralı ve sürekli veriler için de oluşturulabilir. Bu grafik türü sürekli veriler için kullanıldığında sütun grafiği yerine “hi­stogram” adını almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Simetrik grafikler ortadan ikiye katlandığında birbirinin yansıması olan grafiklerdir. Histogram ya da dal-yaprak grafikleri eldeki verilerin simetrik dağılıp dağılmadığını gösterir. Histogram grafikleri sütun grafiklerine benzer. Ancak, eşit aralıklı ya da oransal ölçekli değişkenler için kullanılan bir grafik türüdür. Grafikte, tüm sınıf aralıklarının üzerinde bitişik dikdörtgenler yer alır ve herhangi bir dikdörtgenin alanı, o sınıf aralığındaki gözlem sayısı ile orantılıdır. Dal-yaprak grafiğinin histogramdan farkı; sınıf aralığının frekansını belirten sütunların yerine veri değerlerini kullanmasıdır. Bununla birlikte, histogram genelde büyük veri setleri için kullanılırken, dal-yaprak grafiği nispeten küçük veri setleri için oluşturulur.

Bir ana kütlenin ölçülebilen herhangi bir özelliğinin almış olduğu sayısal değerlere parametre denir. Doğru cevap B'dir.

Bir hastanedeki yatak sayısı kesikli değişkendir. Doğru cevap D'dir.

Büyüklük sırasına konmuş birimlerin birden fazla kullanılması durumunda ilgilenilen değişkenin aldığı değerlerin tekrarlanma sayılarını da gösterecek şekilde elde edilen seriye frekans serisi denir. Doğru cevap C'dir.

1+(3,332)log n=1+(3,332)log(200)=8.667 Bu değer en yakın üst değere yuvarlanırsa 9 olur. Doğru cevap E'dir.

Türkiye İstatistik Kurumunun yayınlamış olduğu Sağlık Bakanlığı kaynaklı verilere göre, Türkiye’de 1971 yılından 2013 yılına kadar “Hekim Başına Düşen Kişi Sayısı” ve “Hemşire Başına Düşen Kişi Sayısı” değişkenleri arasındaki ilişki saçılım grafiği ile gösterilebilir. Doğru cevap A'dır.

Çıkarımsal istatistik, örnekten elde edilen bilgi kullanılarak topluluk değerinin en iyi tahminidir.

İstatistikte birim; canlı bir varlık, bir nesne, bir olay veya olgu olarak karşımıza çıkabilir.

Evren, bilimsel bir araştırmada incelenecek olan birimlerin oluşturduğu topluluğun tamamıdır.

İlgilenilen ana kütleyi en iyi şekilde yansıtan ve daha az sayıda birimden oluşan alt gruba örneklem adı verilir.