RUSYA TARİHİ

NEP, Sovyetler Birliği Komünist Partisi X. Kongresi’nde kararlaştırıldı ve resmi olarak 21 Mart 1921 tarihinde yürürlüğe girdi.

Lenin’in ölümünden sonra Sovyetler Birliğinde liderlik mücadelesinde Stalin
hakimiyeti kendi eline geçirmeyi başardı. O, Sovyetler Birliği tarihinde hakimiyette en fazla kalan şahıs oldu. İlk Sovyet lideri Lenin (1917-1922) dört yıldan
biraz fazla iktidarda kalmışken, Stalin 31 yıldan fazla (1922-1953) iktidarı elinde
tutan lider oldu. Ondan sonra Nikita Hruşçov (1953-1964) 11 yıl, Leonid Brejnev (1964-1982) 18 yıl, Yuri Andropov (1982-1984) iki yıl, Konstantin Çernenko
(1984-1985) bir yıl ve sonuncu Mihail Gorbaçov (1985-1991) altı yıldan biraz fazla SBKP Genel Sekreterliği görevinde kalan şahıslar oldular.

Lenin’in ölümünden sonra Genel Sekreterlik görevine getirilen Stalin, beş yıl
içinde parti ve devlet yönetiminde mutlak hakimiyetini kurdu. Toplam 30 yılı
aşan hakimiyeti döneminde bilhassa üç-dört özelliği ile dikkati çekti. İlki tarım
ülkesi olan Rusya’yı dünyanın etkili bir sanayi ülkesine çevirdi. Ülkeyi kolektifleştirdi, hemen her şeyi devletleştirerek, neredeyse özel mülkiyeti ortadan kaldırdı.
Bütün bunları yaparken milyonlarca insanı çalışma kamplarına koyarak, ulusları
top yekûn sürerek, insan haklarını çiğneyerek, hukuku ayaklar altına alarak örneği pek görülmemiş terör metotlarını kullandı. İkinci Dünya Savaşı’nın galipleri
arasında yer aldı. Diğer ifade ile Stalin çökmekte olan çarlık rejimini dünya gücü
olan Sovyetler Birliğine dönüştürdü.

Daha az gıda, daha az üretim demekti ki, bu ölümcül döngü açlıktan, gıdasızlıktan bir
deri bir kemiğe dönmeye ve sonunda Rusçadaki ‘dayanma gücü tükenmiş’ anlamına gelen “dohodit” yani “gidici” haline gelmeye işaret ediyordu.

NKVD belgelerine göre, 1929 ile 1953 yılları arasında Gulag Kampları’nda ve
kolonilerinden mahkumların sayısı 18 milyon olarak tahmin ediliyor. Stalin’in
şahıs kültünü ortaya çıkaran, yani onun cinayetlerini açıklayan KPSS Genel Sekreteri Hruşçov 1937 ile 1953 yılları arasında çalışma kamplarından 17 milyon kişi
geçti diye bahsetmiştir.

Sürgüne uğrayan halklar arasında suçları belli olmayanlar ise Gürcistan’da yaşıyorlardı. Onlara bir suç atfetmek zordu, çünkü Almanlar buraya girememişlerdi. Buna rağmen burada yaşayan 100 bin kadar Türk (Ahıska Türkü), Kürt ve
Hemşinli sürgün edildiler.

23 Ağustos 1939’da imzalanan Sovyet-Alman Saldırmazlık Paktı’nda yer alan gizli
ek protokole göre, Batı Belorusya, Batı Ukrayna, Letonya, Estonya ve Finlandiya Sovyetler Birliği’nin hakimiyet alanı içinde kabul ediliyordu. Ayrıca Almanya,
Sovyetler Birliği’nin Besarabya’daki haklarını tanıyordu. Bu gizli anlaşmadan sonra Almanya 1 Eylül 1939’da Polonya’yı işgal etti. Kızıl Ordu birlikleri de 17 Eylül
1939’da Polonya sınırından içeri girdi ve iki ülke arasında sınır olarak kabul edilen
Vistül Irmağı’nın batı akımı boyunca ilerledi. 28 Eylülde Alman-Sovyet sınırında
yeni bir anlaşma yapıldı. Buna göre, ilk anlaşmada bahsi edilmeyen Baltık ülkesi
Litvanya da Sovyet etki alanına bırakıldı. Buna karşılık Sovyetler iki ülke arasındaki yeni sınır olarak Vistül yerine Batı Bug Irmağını kabul ettiler.

22 Haziran 1941’de Hitler, Alman Ordularına Sovyetler Birliğine girme emri verdi. Alman taarruzu Sovyetleri şaşırtıp, onları uygun bir savunma hattı kurma fırsatı
vermeden mağlup etme stratejisi üzerine kurulu bir taktik ve belki de askerlik tarihinde eşi benzeri görülmemiş hareketti.

Diğer yandan Sovyetler Birliği, çevresinde kendine sadık sosyalist rejimler
oluşturmuş ve bunlardan da gelir elde eder duruma gelmişti. Savaş sonrasında
Sovyet orduları işgal ettikleri bölgelerde kalarak buralarda Komünist rejimlerin
oluşmasını sağladılar. Bunlar sırasıyla Doğu veya Alman Demokratik Cumhuriyeti, Çekoslovakya, Polonya, Macaristan, Romanya ve Bulgaristan idi.

Stalin’in ölümünden sonra SBKP Genel Sekreterliğine seçilen Nikita Hruşçov’un
ilk işlerinden biri rejimi biraz nefes alınacak duruma getirmesi oldu. Hruşçov
Stalin’in şahıs kültünü yıktı ve onun özel olarak azınlıklara karşı suçlarını ortaya
çıkardı. Milyonlarca azınlık haksız suçlamalarla sürüldüler diyerek Türki topluluklardan Kırım Tatar, Karaçay, Balkar, Ahıska Türkü ile Volga boyu Almanları,
Kalmuklar Kuzey Kafkasya halkları Çeçen ve İnguşların adlarını saydı. İktidarı
esnasında 1956’da Macaristan’da rejime karşı bir ayaklanma olunca, Sovyet tanklarını yolladı. Dört bin Macar’ın öldürülmesi ile isyan bastırıldı. Bu Sovyetler Birliğinin bir müttefikine ilk defa açıkça bir müdahalesi idi.