RUSYA TARİHİ

Golitsin (1643-1714): XVII. Yüzyılın önemli devlet adamlarından biri. Çarlık Rusyası’nda ünlü Golitsin ailesine mensup. 1676’da Ukrayna’ya gönderildi. Daha sonra Çehrin seferine katıldı. 1682’de dış politikadaki fikirleri çok önemli oldu. 1687 ve 1689’daki Kırım Harekatını yönetti. Buradaki başarısızlığı saygınlığını kaybettirdi. 1689’da Sofya’nın naipliği döneminde onun yanında yer aldı. Dışişleri Bakanlığı ile eş konumdaki bir makamın sahibi olan Golitsin, Sofya’nın çok değer verdiği fiilen Başbakan konumuna sahipti. Sofya’nın düşüşünden sonra uzun süren yaşamının son bölümünü sürgünde tamamladı ve 1714’te öldü.

Hakimiyet tamamen Petro’nun eline geçti. Hakimiyet ortağı olan İvan ise fiili olarak hiçbir işe karışmadı ve 1696’da öldü. Böylece Rusya tarihinde I. Petro çağı (1682-1725) başlamış oldu.

Petro’nun dış gezileri büyük bir misyonun parçasıydı. Bu gezilere yaklaşık 250 kişilik bir kafileyle katılım söz konusuydu. Çar, bizzat bu gezilerde yer alsa da onun kimliği ölüm pahasına gizli tutulmakta olup kendisi “Petro Mihaylov” olarak bilinmekteydi. Çarın yokluğunun Moskova’da fark edilmemesi mümkün değildi. Bu durumda hakimiyet üç kişiden oluşan naipler kurulunun elinde toplanıyordu.

Avrupa Gezisi büyük dikkat çekti ve Petro’yu Rusya’dan daha iyi tanıyanların zaten fark etmiş olmaları gereken bir gerçeğin açıkça ortaya çıkmasını sağladı; işleri kendi başına yapmaya yönelik doyumsuz ve neredeyse delice coşku. Gezi sırasında Petro’nun en büyük çabası hiç kuşkusuz gemi yapımı ve denizcilik becerilerine yönelmişti. Hollanda ve İngiltede (Londra) bu konularda yoğunlaştı. Doğu Prusya’da Pillau Limanında kalış süresi uzayınca topçuluk kurslarına katıldı.

Petro, Rusya’ya döndükten sonraki ilk gününde kimseyi uyarmadan ve ani bir kararla çevresindeki boyarların sakallarını kör bir ustura ile kesmeye başladı. Artık bu öylesine bir hareket değildi. Çünkü sakal Ortodokslar için Tanrı vergisi saygınlığın simgesi olarak görülüyordu. Kısa sürede tüm hizmet sınıfı bu görüntüsel değişimi geçirdi. Köylüler ve ruhban sınıf bu zorunluluktan muaf tutulmuşlardı. Böylece alt ve üst sınıfların dış görünüşlerinde hemen anında fark edilecek bir ayırım doğmuş bulunuyordu. Petro, geleneksel Rus giysilerindeki uzun kolları kısaltmaya ve bu tür uzun kollu giysileri kendi hizmetindeki kişilere yasaklamaya başladığında dış görünüşlerdeki ayırım artmaya başladı. Sonuçta sakal bırakmak yüklü bir sakal vergisi karşılığında serbest bırakıldı ve bu “sakal tabelaları” ile belgelendi. Bu görece serbestiye rağmen sakal bırakma XIX. Yüzyıl ortalarına kadar büyük ölçüde terk edildi. Petro daha sonra streletsi ile hesaplaşma dönemine girecekti. Binlerce streletsi iki infaz dalgası ile yakalanarak öldürüldü. Ancak misillemeler bununla kalmadı. Genellikle 20 yaşın altındakiler olmak üzere hayatları bağışlananlardan bazıları sakat bırakılıp sürgüne, kurbanlarının eşleri ve çocukları da dilencilik yapmak üzere köylere gönderildiler. Streletsi birlikleri daha sonraki birkaç yılda dağıtıldılar ve ülkenin uzak bölgelerine yerleşmeye mecbur edildiler.

Savaş getirdiği sonuçlar açısından önemliydi. Yeni Polonya Kralı Stanislav Leszcynski Lehistan’dan ayrılmak zorunda kaldı, II. Augustus tekrar tahta geçti ve İsveç’e savaş ilan etti. Charles, Osmanlı Devleti’ne sığındı ve Osmanlı Devleti’nin Rusya’ya savaş açmasına çalıştı.

30 Ağustos 1721’de imzalanan Nystadt Antlaşması uyarınca İsveç, İngeriya, Letonya ve Estonya’yı Ruslara teslim etti. Bu antlaşma ile Rusya’nın Baltık’a sağlam bir şekilde yerleşmesi “Avrupa’ya açılan pencere” elde etmesi ve kıtanın kuzeyinde baskın bir güç olan İsveç’in yerini alması sağlandı.

XVIII. Yüzyılın ilk yarısında ülkenin kültürel hayatında en önemli olaylardan biri de basının oluşmaya başlaması oldu. 1702’de Vedomosti adlı ilk Rus gazetesi planlı bir şekilde neşre başladı.

Bu süreçte Petro, Slav olmayan önemli milletleri örneğin bir kesim Yahudi ile Alman üst sınıf toplulukları olmak üzere Letonya ve Estonyalıları da sınırlarına katmıştı. Fin, Türk ve Kuzey Kutup bölgesi halkları, Kafkasyalılar da bunlara katılırsa Rusya’nın 1725’de çok uluslu bir imparatorluk haline geldiği görülür.

Petro’nun sürekli yaptığı savaşlar ülkeyi yoksullaştırmış ve gücünü tüketmişti. Ancak gene de bu savaşlar sayesinde XVIII. Yüzyılın geri kalan bölümünde uzun süreli barış dönemlerinin sağlanması mümkün oldu. Yabancı subayların görevlendirilmesine rağmen gerçekte Petro ordunun daha etkin bir hale getirilmesine olduğu kadar Ruslaştırılmasına da katkıda bulunmuştu.

II. Katerina (1762-1796), Pavel (1796-1801) ve I. Aleksandr (1801-1825) hükümdarlıklarına tanıklık eden 1762 ve 1825 yılları arasında Çarlık Rusyası, toprak açısından tarihinin hemen hemen en geniş dönemine ulaştı. Ülke uluslararası bir güç haline geldi. Refah ve eğitim düzeyleri de çarpıcı gelişmeler gösteriyor, sanat alanında ilerlemeler gerçekleşiyordu. Ancak bütün bunlara rağmen Rusya bir köylü toplumuydu. Nüfusun çoğu eğitimsizdi ve sistemli bir sanayileşme yoktu. Ekonomi ilkel yöntemlerle yönetiliyordu.

Puşkin kendini romantik olarak tanımlıyordu. Geleneklere ve topluma sorumluluk duygusuna sahipti. Puşkin 1820’lerde sürgünde olduğu için arkadaşlarının yer aldığı Dekabrist ayaklanmaya katılamadı. Sürgün döneminde Puşkin’in yanında çok az kimse vardı. Bu tarihler Puşkin’in edebiyat çalışmalarının en verimli olduğu dönemdir. Puşkin’e göre Rusya’nın Shakespeareci bir oyun yazımına gereksinimi vardı. Boris Godunov’u bu amaçla yazdı. Bütün edebiyat türlerini denedi. Dili kullanmadaki titizliği ve kapsamı eserlerindeki karakteristik özelliğidir. Maça Kızı, Bronz Atlı, Yevgeniy Onegin en önemli eserleridir.

Rusya'yı çok uluslu bir imparatorluğa dönüştüren ve sanatta mimaride Avrupa tarzını ülkesine getiren kişi Çar I. Petro'dur. Doğru yanıt: B'dir.

İsveç, "Nystadt" antlaşmasıyla Rusya'ya "İngeriya, Letonya ve Estonya"yı bırakmıştır. Doğru yanıt: B'dir.

Rusya, 1708-1709 yıllarında yapılan idari sistemdeki reform sonucunda 8 (sekiz) eyalete bölünmüştür. Doğru yanıt: E'dir.

Rusya, Osmanlı ordusuna 1710 tarihinde yapılan Prut Savaşı'nda yenilmiştir.Doğru yanıt: A'dır.

Katherina döneminde yazılan "St. Petersburg'dan Moskova'ya Seyehat" adlı romanın yazarı "Radişçev" dir. Doğru yanıt: E'dir.

II. Katherina döneminde Rusya'da;  eğitimde, sanatta, bilimde, edebiyatta gözle görülür ilerlemeler olmuştur. Ancak köleliğin kaldırılması bu dönemde olmamıştır. Doğru yanıt: C'dir.

Katherina, Batılı filozoflarından yararlanmak istemiştir. Onlardan biri de Diderot'tur. Diderot'un kütüphanesini satın alarak ona yardımda bulunmuştur. Sonradan kütüphanesini kendisine geri vermiş ve onu bu kütüphanenin müdürü yapmıştır. Doğru yanıt: D'dir.

II. Katherina, köleliği eleştirdiği "St. Petersburg’dan Moskova’ya Seyahat" romanı nedeniyle Aleksandr Radişçev adlı yazarı Sibirya'ya sürgüne göndermiştir. Doğru yanıt: A'dır.

İspanya, Çar Pavel döneminde, Fransa'ya karşı oluşturulan koalisyonda yer almayan devlettir.

Rusya'da Aleksandr Puşkin en büyük edebiyatçı olarak görülmektedir. Doğru yanıt: D'dir.