RUSYA TARİHİ

Büyük Han Ögedey'in ölümüyle Batu, ordularına geri dönme emrini vermek zorunda kalmıştır. Cuci'nin en büyük oğlu Orda'nın aile başkanı seçilmesi ve sonuç olarak bölgenin parçalanması bundan sonra yaşanan gelişmelerdir.

1380’de Moskova Büyük Knezi Dmitriy Donskoy Altın Orda ordusunu Kulikovo Savaşı’nda yenerek ilk Rus galibiyetini aldı. Bu yenilgiden sonra Altın Orda tekrar toparlanamadı.

Altın Orda'nın en yüksek sosyal sınıfını Oglanlar ile büyük, orta ve küçük beyler (Arapça 'Emirler') oluşturuyordu.

Altın Orda döneminde kadınlar kalım (başlık) karşılığında evlendirilirdi. Moğol hukukunun geçerli olduğu dönemde zina işleyen erkeğin cezası ölümdü. Kadınların toplumun hayatına hem ev ve el işçiliği alanında hem de ekonomik ve siyasi alanlarda etkin olarak katıldıkları bilinmektedir. Çocukları, özellikle onları açlıktan korumak amacıyla satın alınabiliyordu. Dolayısıyla sunulan seçeneklerin tamamı doğrudur.

1221 yılının başlarında Cengiz Han, en başarılı komutanları Cebe Noyan ile Sübütey Noyan’a kuzeydeki 11 halka karşı sefer düzenlemeleri emrini verdi. Bunlar Türk asıllı Kıpçaklar ile Bulgarlar, ayrıca Ruslar ile Macarlar, Kafkas halkları Alanlar, Çerkezler ve Gürcüler idi. Cebe ile Sübütey iki tümenle yola çıkmışlardı. Yollarının üzerinde ilk rakip Gürcü krallığı idi. Moğol orduları kasırga gibi gelmişler ve Tiflis’e ulaşmışlardı. Gürcü kuvvetleri İran içlerine kaçtılar. Sübütey ile Cebe onları takipten vazgeçtiler, kuzeye doğru ilerleyerek diğer bir Gürcü ordusunu darmadağın ettiler ve Gürcü kralı Giorgi’yi öldürdüler. Doğru cevap E'dir.

Harezm bölgesinin başkenti Ürgenç olup, 2.400 km. uzunluğundaki Amu Derya’nın (Türkçe Ceyhun, Batı dillerinde Oxus) Hazar denizine dökülen bölgedir. Ortaçağlarda kanalarla sulama yapıldığından zengin tarım ürünleri üreten, İpek Yolunun geçtiği zengin bir bölge idi. Cengiz Han’ın burayı ele geçirmesine kadar Harezmşah Devleti hakimiyetindeydi. Bugün Özbekistan’ın bir parçasıdır. Doğru cevap A'dır.

İdil Bulgar (topluluk, kabile): Proto (ön) Bulgarların devamı olan Türk soylu Bulgarlar IV. Yüzyılda Orta Asya’dan Karadeniz’in kuzeyine göçmüşlerdir. Kısa bir süre Büyük Bulgarya’yı kurmuşlardır. 681’de güneyde Tuna Bulgar Devleti ve aynı yıllarda kuzeyde İdil-Kama Bulgar Devleti, (bugünkü Rusya Federasyonunun İdil boyunda) kurulmuştur. 922 yılında bu Bulgar devletinin yöneticisi Almas resmen İslamiyet’i kabul etmiştir. Böylece bu dini kabul eden ilk Türk Devleti olmuştur. Altın Orda 1237’de bu devleti kendine bağlamıştır. Doğru cevap E'dir.

Metropolit, Slav (doğu) Ortodoks kilisesinde Patrik ile Başpiskopos arasında bulunan üst düzeydeki din adamıdır. Bölgesindeki dini faaliyetleri düzenler, denetler ve uygulatır. Patriğe karşı sorumludur. Rusya’da Ortodoks Kilisesi Hıristiyanlaştırma faaliyetlerinde çok aktif olmuştur. Çar tarafından kendilerine verilen malmülkleri, köleleri ve özek hakları bulunurdu. Altın Orda döneminde de kilise bağımsız hareket ederek, Rus milliyetçiliğini geliştirmede önemli rol oynamıştı. Doğru cevap D'dir.

1480’de III. İvan, Tatar hakimiyetine son vermiştir. Doğru cevap C'dir.

Altın Orda’ya gelen Moğolların buradaki yerli Türkler arasında erimesi, iki halkın kültürünün bir birine çok yakın olması sebebiyle de kolay olmuştu.

Altın Orda Hanları, değişik dinlere karşı çok toleranslı davrandıkları için ülkenin içlerine yerleşmek isteyen Rus halkına da hiç bir engel konulmamıştı. Bilhassa nehirlerin geçiş bölgelerinde gemi işletmelerinin bulunduğu bölgelerde, Rus yerleşim merkezleri teşekkül etmişti. Doğru cevap C'dir.

Cengiz Han İmparatorluğu’ndan çıkan bütün devletlerde olduğu gibi Altın Orda’da da eski yasa, hukukun temelini teşkil ediyordu. Bu yasa, yalnız hukuki ve cezai kaideleri içine almakla kalmayıp, yabancılarla münasebetleri, savaş düzeni, bir ordunun ve postanın sevk ve idaresini, nihayet vergi ve miras meselelerini de ihtiva ediyordu. Doğru cevap E'dir.

Kadınlar kalım (başlık) karşılığı evlendirilirlerdi. Kan akrabalığı olanlar evlenemezdi. Erkek, kardeşinin (ağabeyinin) veya babasının dul eşi (annesi olmamak şartı ile) evlenmek zorunda idi. Doğru cevap D'dir.

Tenke (para birimi): Bugün Rusçada para anlamında kullanılan Dengi adı Tenke sözünden üretilmiştir. Altın Orda döneminde tenke bir para birimi idi. Bugün dahi Tatarlar yerel konuşmalarında bu sözcüğü kullanırlar. Kazakistan’ın resmi para birimi de tenge’dir. Doğru cevap B'dir.

Tıp merkezi Harezm olmuştu. Bu şehirde bir şifahane mevcuttu. Doğru cevap C'dir.