Çarlığın Yıkılışı-Bolşevik Devrimi

Rus takvimi Bolşevik İhtilalinden sonra değiştirilmiştir.

Eski takvimle yenisi arasında 13 gün fark vardı. Dolaysıyla eski metinlerdeki günleri doğru tespit edebilmek için bu tarihlere 13 gün eklenmesi gerekiyor.

Meşhur Ekim İhtilali eski takvime göre 25 Ekim 1917’de gerçekleşti. Hâlbuki bugün bu Devrim 7 Kasım tarihlerinde kutlanır. 

Ohranka - Çeka

Rus ihtilalcisi.Tesirli bir şahsiyete sahip olan Neçayev 1870’lerde Rusya’da ihtilalci bir gurup hazırlamak istediyse de muvaffak olamadı. İsviçre’ye kaçarak, buradan Rusya’ya
ihtilali tahrik edici broşürler yolladı. Başta Bakunin ile işbirliği yaptıysa da sonradan
arası bozuldu. 1872’de İsviçre polisi tarafından tevkif edilerek Rusya’ya yollandı.
O, Karl Marks ve F. Engels’i de pek sert tenkit etmişti. Peter Paul Hapishanesi’nde on yıl
kaldıktan sonra orada öldü.

Narodniçestvo

Halkın iradesi

Plehanov tarafından 1883’te kurulan Rusya Sosyal Demokrat İşçiler Partisinin (RSDRP) fazla üyesi yoktu. Ancak sonraki Sovyet ihtilalinin en mühim siması Vladimir İlyiç Ulyanov (Lenin)’un bu partiye katılması ile ihtilal hareketi başka bir renk almış oldu. İlkokul müfettişi olan bir babadan 10 Nisan 1870’te Volga üzerindeki Simbirsk şehrinde doğan ve ağabeyi (Vladimir) ihtilalci harekete katıldığı için 1887’de idam edilen ve o tarihte henüz 17 yaşında olan Lenin’e bu olay çok tesir etmiş, onu da ihtilal hareketi içine itmişti.

Egemenlik kullanımında sınırlama ve denetimin olmadığı, iktidarın kendinden başka hesap vereceği muhatabının bulunmadığı, yönetimin kişi ya da grubun elinde toplandığı yönetim şekli.

1898 yılında Çin’in Port Arthur limanını ele geçiren Ruslar 1897 yılında başlattıkları “Trans-Sibirya” demiryolunu 1903’te tamamlayarak bu mühim limana dayanmışlar, tesirlerini buralara kadar genişletmişlerdi. Bundan tedirgin olan Japon
Hükümeti, Rusların Uzak Doğu’daki yayılışını durdurmaya karar verdi. Japonya
Rusya’ya savaş ilan etti. Bakanlarından Japonya’dan ciddi saldırı olamaz teyidi
alan II. Nikolay bu haberi şok ile karşıladı, fakat 1904 yılı Şubat ayında JaponRus Savaşı başlamış oldu. Karada ve denizde devam eden savaşlar Birinci Dünya
Savaş’ından önceki en büyük savaş olması ile de dikkati çekiyordu.

Çar Hükümeti halkı yatıştırmak maksadıyla “Zemskiy Syezd” (Zemstvo: Mahalli
idare mümessilleri toplantısı) yapılmasına izin verdi.

1904-1905 yılları arasında Rus halkının devrimci fikirleri birçok farklı şekilde
kendini gösterdi.
1904’te de papaz Gabon’a “Petersburg Fabrikaları İşçileri Derneği”
kurdurtulmuştu.

Çar, olaylar bir türlü yatışmayınca 6 Ağustos’ta çıkardığı fermanla bir danışma meclisi (DUMA) kuracağını bildirdi.

22 Ocak’ta sayısı 200 bini bulan kalabalık, Gabon’un liderliğinde Çar’ın sarayına doğru yürüyüşe geçti. Ellerinde haçlar, Çar’ın portreleri, Gabon’un elinde
de Çar’a sunulacak dilekçe (bu dilekçede çalışma saatinin sekiz saate indirilmesi,
fazla mesai yapılmaması, en düşük ücretin günde bir ruble olması isteniyordu)
olduğu halde ilahilerle karışık, “Tanrı Çar’ı korusun” diye bağırarak saraya yaklaştıkları zaman askerler tarafından ateş açıldı. Sıkılan kurşunlar ve çıkan panik
neticesinde 500 kadar ölü verildi ve binlerce kişi yaralandı. Bu olay Rusya tarihine
“Kanlı Pazar” olarak geçti.

Rusya Türkleri arasında ilk siyaset temsilcisi olarak Abdürreşid İbrahim (1853-
1944) görünmektedir.

Çoban (Çulpan) Yıldızı adlı broşürdür. Rus otokrasisine (müstebit çarlığa) şiddetle hücum ederek, Rusya Türklerine yapılan baskıyı ve haksızlığı dile getirmiştir.

1. Bugünkü hayat şartları umum Rusya Müslümanlarının siyasi, içtimai ve
kültürel işlerinde birleşmelerini gerektirmektedir.
2. Rusya Müslümanları bu maksatlarına erişmek hususunda Rus terakkiperverleriyle (ilericileri) aynı fikirde olup, halkın oyuyla seçilen vekillerin
devleti yönetme, kanunları hazırlama ile yetkili kılınması esasına dayanan
“hukuk” nizamını tesis etmek yolunda faaliyette bulunacaklardır.
3. Ruslara verilen haklar aynen Rusya Müslümanlarına da verilmezse, ikinci
maddede belirtilen maksatlara ulaşmak asla mümkün değildir. Rusya Müslümanları bu kanaatte olup, siyasi, içtimai ve dini haklarda Ruslarla (aynen)
tam manada eşit duruma gelmek, halen yürürlükte olan kanunları, hükümet kararnamelerini, yönetim şekillerini, Rusya Müslümanlarına konulan
tahditleri, istisnaları ortadan kaldırmak yolunda meşru maksatlarına ne
şekilde olursa olsun erişmeye çalışacaklardır.
4. Rusya Müslümanları faaliyetlerine devletin şimdiki ve gelecekteki ihtiyaçlarına göre istikamet vereceklerdir. Müslümanlar kendilerini devlette olacak değişikliklere, yeni şartlara, hayat tarzına uygun bir şekilde hazırlamak
için itina göstereceklerdir. Buna göre her yerde ve kendi ihtiyaçlarına uygun her çeşit okul kurarak; kitap, gazete, dergi neşrederek; kütüphane, kıraathane (okuma odası) açarak; halktan toplanan ianelerle halkı bugünkü
asrî şartlara göre yetiştirmeye çalışacaklardır.
5. Bu dört maddede zikredilen maksatlara ulaşmayı kolaylaştırmak için, Müslümanların belli zamanlarda toplanacak kongreleri tarafından verilecek talimata göre hareket edecek mahalli “meclisleri” teşkil edilecektir.

Rusya Müslümanlarının İkinci Toplantısı (13-23 Ocak 1906)

Kongrenin tartıştığı konular arasında en önemlisi eğitim meselesi idi. 

Bu kanuna göre Devlet Duması’na seçilecek mebusların % 43’ünü
köylülerin, % 34’ünü çiftlik sahiplerinin ve % 23’ünü burjuva’nın (tüccar, esnaf ve
işçi) temsilcileri teşkil edecekti. Askerler, ücretliler, kadınlar ve talebeler seçime katılamayacaktı. Seçmen yaş haddi 25 idi. Seçim kanununa göre her 90 bin işçiye, 30
bin köylüye, 7 bin şehirliye ve 2 bin çiftlik sahibine (pomeşçik) birer mebus seçilmesi gerekiyordu. “Müslüman İttifakı” partisi henüz teşkilatlanma durumunda
iken dahi I. ve II. Devlet Dumalarına yapılan seçimlerde hayli faaliyet göstermiş
ve faaliyetler neticesinde İdil-Ural, Kafkasya, Türkistan ile Bozkır eyaletleri ve
Kırım’dan birçok Türk mebusu Devlet Duması’na seçilmişti.

II. Duma, birincisine nispeten daha fazla sol eğilimli idi. I. Duma seçimlerini
birçok sol parti boykot etmişti; fakat ikincisine (Lenin’in de teşviki ile) sosyalistler
de katılmış ve 187 mebusu Duma’ya sokmaya muvaffak olmuşlardı. Sosyalistlerin
faaliyetleri ve Müslümanların kendi ağırlıklarını göstermeleri, tutucu Rusları ve hükümeti endişelendirmişti. Sosyalistler, Kadetler ve Müslümanlar birleştikleri takdirde hükümet müşkül duruma düşüp, tavizler vermek zorunda kalacaktı.
Bu durumu önlemek için, o sıralarda hükümet başına getirilen Stolıpin, Duma’yı
dağıtma kararını Çar’a tavsiye etti. Gerekçe de 55 sosyalist millet vekilinin Çar’a
düzenlenecek bir suikast ile bağlantılı bulunmaları idi. Neticede, Çar II. Nikolay
3 Haziran 1907 Fermanı ile Duma’yı dağıttı ve aynı gün Başbakan Stolıpin yeni
bir seçim kanunu ilan etti. 

25 Ekim 1917