RUSYA TARİHİ - Deneme Sınavı - 2

“Putin doktrini”nin  en önemli unsurları Rusya’nın ekonomik olarak büyümesinin unsurlarının yaratılması, etrafında dostane ilişkiler yaşayabileceği ülkeler grubu oluşturulması, yakın çevrede yaşayan Rus vatandaşlarının haklarının korunması ve Rusya dışında Rus dilinin ve Rus kültürünün desteklenmesiydi. Hal böyle olunca da eski Sovyet alanı ve BDT ülkeleriyle ilişkiler birinci öncelikli sıradaydı. Bu çerçevede Putin döneminde Rusya’nın bölgeye yönelik en önemli girişimleri arasında Kollektif Güvenlik Anlaşması Örgütü (KGAÖ)’nün oluşturulması, yeni askeri üslerin açılması (Kırgızistan-Kant gibi) ve bazı bölge ülkeleriyle (Özbekistan, Türkmenistan gibi) yapılan doğalgaz anlaşmaları önemlidir. Doğru yanıt E'dir.

NATO’nun Karadeniz’e inme çabalarını kontrol altında tutma konusunda da Türkiye ile Rusya’nın görüşleri uyuşmaktadır. Bu doğrultuda Türkiye Möntrö Anlaşması’nın değiştirilmesine karşı çıkarken, Rusya NATO güçlerinin Karadeniz’e yayılmasını istememektedir. Doğru yanıt E'dir.

Medvedev döneminde iç politikada ülkede demokrasinin geliştirilmesi, yolsuzluklarda mücadele, hammadde ihracatına dayalı ekonominin çeşitlendirilmesi ve özellikle inovasyonun ön plana çıkarılması yönünde vaatlerde bulunulmasına rağmen, Putin dönemine göre önemli bir değişikliğin meydana geldiği ileri sürülememektedir. Ancak Medvedev bir kısım bakanlıklar ve önemli bürokratik kadrolara yaptığı atamalarda, genelde -civiliki- sivil ve hukuk eğitimli kişileri tercih ederek, Putin’in siloviki uygulamalarından farklılık göstermiştir. Doğru yanıt C'dir.

Afganistan’da NATO harekatına ve uluslararası terör ile mücadeleye Rusya’nın olumlu yaklaşımışsa da Bush döneminde ABD’nin Irak’ı hukuksuz şekilde işgal etmesi, NATO’nun genişlemesi, Gürcistan ile 2008 yılı Ağustos ayında yaşanan Beş Gün Savaşı ve Avrupa’da kurulan füze kalkanı konularında karşı karşıya gelmiştir. Doğru yanıt D'dir.

Boris Yeltsin dönemi (1990-1999) daha çok Sovyet sonrası değişim ve dönüşümün tüm şiddetiyle yaşandığı, zorlu, karmaşık, inişli-çıkışlı bir “geçiş” dönemi olarak kabul edilmektedir.

Rusya, kendisini devre dışı bırakacak doğal gaz hattı projelerine geçmişte olduğu gibi günümüzde de karşı çıkmaktadır. Nabucco Türkmen gazını Türkiye üzerinden AB ülkelerine ulaştırmayı hedefleyen bir projedir ve Rusya'nın çıkarları ile ters düşmektedir. Doğru yanıt A'dır.

11 Haziran 1991’de Rusya Federasyonu Cumhuriyeti’nin kendi Anayasası’nı Birlik Anayasası’ndan üstün gördüğünü belirterek bağımsızlığını ilan etmiştir.

Rusya, “yakın çevre” olarak gördüğü SSCB’nin dağılmasının ardından ortaya çıkan yeni devletlerle ilişkilerine özel önem vermektedir. BDT, Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü ve Avrasya Gümrük Birliği gibi oluşumlar kurması, bu ülkelerle Rusya arasındaki güvenlik ve ekonomi alanlarındaki karşılıklı bağımlılığın sürmesini sağlamaktadır. Şangay İşbirliği Örgütü içerisinde yer alan Çin, Rusya'nın yakın çevresi olarak değerlendirilemez. Doğru yanıt D'dir.

Yeltsin’in üçüncü dönemi ise 1996 Devlet Başkanlığı seçimlerini kazanması ile başlamış ve bu dönem tam anlamıyla devlet otoritesinin yitirildiği bir dönem olmuştur.

Yeltsin döneminde dağınık yürütme hiyerarşisinin ülke içinden gelebilecek baskılara karşı açık ve savunmasız olması da ülkede Sovyetler Birliği döneminde Komünist Parti’nin varlığı ile perçinlenen siyasi güç dengesini değiştirmiş ve bu dış politika karar alma sürecini daha karmaşık hale getirmişti.

Rus hükümeti bütün federe cumhuriyetlerde Kril alfabesi kullanılmasına dair karar alarak, Latin alfabesine geçişi de engellemeye çalışmıştır.

Vladimir Putin’in 2005’de ülke çapında bir sosyal reform paketi (doğum oranlarının artması için teşvikler, sağlık ve eğitim alanına bütçeden daha fazla pay ayrılması, hayat standartlarının yükselmesi vs.) başlatmasına sebep olmuştur.

Kitaba göre “Putin doktrini” olarak da adlandırılan yeni dış politika yaklaşımı daha önce Yevgeni Primakov tarafından da benimsenen yaklaşımın bazı özelliklerini taşımakta ve özellikle de çok kutuplu uluslararası ilişkiler sisteminin oluşturulmasını öncelikli hedef olarak açıklamaktaydı. Bu yeni yaklaşımın en önemli unsurları Rusya’nın ekonomik olarak büyümesinin unsurlarının yaratılması, etrafında dostane ilişkiler yaşayabileceği ülkeler grubu oluşturulması, yakın çevrede yaşayan Rus vatandaşlarının haklarının korunması ve Rusya dışında Rus dilinin ve Rus kültürünün desteklenmesiydi.

Kitaba göre Rusya’nın bu dönemde Türkiye ile olan ilişkileri ele alındığında ise kaydeğer birgelişmenin yaşandığını söylemek mümkün değildir. 1990’lı yıllarda Türkiye’nin(PKK terörü, koalisyon hükümetleri dönemi vs.) ve Rusya’nın (dönüşümün sancıları, ekonomik sorunlar, yeni kimlik arayışı, Çeçen sorunu vs.) kendilerine özgü iç hassasiyetleri arada karşılıklı olarak ciddi bir ilişki zemini kurulmasını engellemiş, bu dönemdeki ilişkiler bavul ticareti ve Mavi Akım projesi gibi bazı girişimlerin ötesine geçememiş, özellikle siyasi konularda bir uzlaşı sağlanması imkânı yakalanamamıştır.

Kitaba göre Medvedev döneminde iç politikada ülkede demokrasinin geliştirilmesi, yolsuzluklarda mücadele, hammadde ihracatına dayalı ekonominin çeşitlendirilmesi ve özellikle inovasyonun ön plana çıkarılması yönünde vaatlerde bulunulmasına rağmen, Putin dönemine göre önemli bir değişikliğin meydana geldiği ileri sürülememektedir. Ancak Medvedev bir kısım bakanlıklar ve önemli bürokratik kadrolara yaptığı atamalarda, genelde -civiliki- sivil ve hukuk eğitimli kişileri tercih ederek, Putin’in siloviki uygulamalarından farklılık göstermiştir.

Rusya’da iktidarın benimsediği merkeziyetçi, muhafazakar ve devletçi görüşe karşı; liberal-Atlantikçi, sosyal demokrat, aşırı milliyetçi siyasi görüşler ve komünizm geçmişe -Yeltsin dönemine- göre güç kaybetmiştir.