RUSYA TARİHİ - Deneme Sınavı - 7

Bu savaşın sonucu, Rusların Baltık Denizi’ne çıkmalarını sağladı. İsveçlilerle ile birlikte Livonya savaşçıları da sık sık hücum ediyordu. 3 Nisan 1242’de Aleksandr bir bölümü Peipus Gölü’nün (Çud Gölü) donmuş yüzeyinde meydana gelen diğer bir savaşını verdi. Bunlar Germen kökenli tarikat güçleri olan Töton Şövalyeleri idi.

Dinselliğin üst düzeyde yoğunlaştığı genel hava XIV. Yüzyılda bütün Ortodoks dünyaya yayıldı.

Radonejli Aziz Sergius (1321-1391) ile başlar. Sergius tarafından Moskova’nın kuzeyinde kurulan ve Kutsal Üçlü-Aziz Sergius Manastırı olarak bilinen manastır ülkenin en büyük dini ve kültürel merkezlerinden biri oldu.

İstihbarat haberleri Mamay’ın Voronej’de müttefiki olan Litvanya Knezi Olgerd ile bileşmeyi düşündüğü yönündeydi. Knez Dmitriy düşman güçlerinin birleşmesine izin vermemek için Don Nehri’ne doğru hızla hareket etti. 8 Eylül 1380’de gece Rus ordusu Don Nehri’ni geçerek Kulikovo’da Mamay’ın ordusunu beklemeye başladı. Şunu da belirtmek gerekir ki, Dmitriy’nin askerleri arasında Brayansk, Suzdal, Vladimir ve diğer yerlerden gelen askerler de vardı. Savaşın ilk anlarında Moğollar üstün görünse de Rusların pusudaki alayları savaşın seyrini değiştirdi. Kulikovo Pole Savaşı Rusların galibiyetiyle sona erdi. Mamay ise Kafu’ya kaçtı ve orada yakalanarak öldürüldü. Bu tarihi başarı Rusların birlikte mücadelesinin her hangi bir güçlü düşmanı yok etmesinin mümkün olabileceğini gösterdi. Kronikler dini figürleri de dahil ederek Dmirtiy Donskoy’u Ortodoksluğun savunucusu olarak tanımlamış Altın Orda ile Dmitriy arasındaki mücadeleye de kutsal bir nitelik vermeye çalışmışlardır. Bu durum Dmitriy Donskoy’un (bu savaştan sonra Donskoy ismini aldı) kuvvetlerini seferber edememesine yol açtı.

Dmitriy Donskoy öldüğünde oğlu I. Vasiliy (1389-1425) “Büyük Knez” olarak tahta çıktı.

II. Vasiliy döneminde Moskova artık Altın Orda’ya bağlı bir devlet değil, kuzey doğu Rusya’nın lideri konumuna gelmiştir.

Novgorod’un zengin kesiminden binlerce kişi 1480’lerde zorla Rusya’nın diğer bölgelerine sürüldü. III. İvan 1490’da Hansa Birliği tüccarlarını ülkeden çıkartarak batıya açılan pencereleri kapattı.

Gerek yapısı gerekse bilinçli tercihleriyle Aleksey gerçek anlamda Bizanslı bir düşünce yapısına sahip Avrupalı son hükümdardır.

Sibirya’nın hakimiyet altına alınması çalışmaları da XVII. Yüzyılda artmaya başladı. Buraya göç edenler arasında Kozaklar ilk sırada yer alıyordu. Büyük zorluklarla XVII. Yüzyılın başlarından itibaren sanayicilerle birlikte Kozaklar Urallar’ın ötesindeki topraklara hareket ettiler. XVII. Yüzyılın ikinci yarısında küçük yelkenli gemilerle Obi Nehri’nden başlayarak Kuzey Buz Denizini geçip Baykal’a geldiler. 1648’de Semyon Dejnyov Asya ile Amerika arasındaki körfezi keşfetti. 1649-1653 yıllarında Habarov, Yakutsk’tan Amur’a kadar bir yol açtı ve Amur Nehri’nin haritasını çıkarttı.

Töton Şövalyeleri, Avrupa’da sekiz yüzyıla yakın varlığını sürdüren bir şövalyeliktir. Töton Şövalyeleri (Teuton) devlete her zaman bağlı kalarak, korsanlıktan uzak Haçlı ruhuyla yaşamaktaydılar. Haçlı Seferlerinde büyük etkileri oldu. Genelde Alman şövalyelerinden oluşuyordu, ancak Lehistan üzerinde büyük nüfuzlar vardı.

İlerleyen yıllarda büyük saygı kazandılar ve güçleri arttı. Zamanla Avrupa’nın en güçlü şövalyeleri oldular. Türkler ve Avrupalılar kutsal toprakları feth etmeye başlayınca Haçlılar bu coğrafyayı terk etmeye mecbur kaldılar. Bu arada Lehistan, Litvanya’yı Katolikleştirmek istediği için Töton şövalyelerine yardım çağrısında bulundu. 1237’de Germen kökenli bir başka şövalye kurumu olan Livonya Tarikatı da Tötonlara katıldı. Nüfuzları Prusya’dan Estonya’ya kadar genişledi. 1809’dan sonra topraklarını ve güçlerini kaybetmeye başladılar. 

Doğru cevap C'dir.

Hesykhasm (dünyevi olaylara ilgisizlik ve kendini Tanrı düşüncesine adama) adı verilen dini bir hareketti. Büyük mücadelelerden sonra XIV. Yüzyıl ortalarında bu hareket kilise konseylerince Ortodoks doktrini olarak onaylandı. Hesykhasm hareketi geç dönem Ortaçağ sanatı ve edebiyatı üzerinde önemli etkiler yarattı. Kilise, Rusya ile dış dünya arasındaki bağlayıcı halka olarak önemliydi. Doğru cevap E'dir.

Ruslar kendi kiliselerinin kaderini 1448’de Floransa Konseyi Doğu ve Batı Kiliseleri arasında bir birlik ilan ettikten 10 yıl sonra (1458) ellerine alabildiler ve piskoposlarını Bizans’a danışmadan atamaya başladılar. Doğru cevap E'dir.

3 Nisan 1242’de Aleksandr bir bölümü Peipus Gölü’nün (Çud Gölü) donmuş yüzeyinde meydana gelen diğer bir savaşını verdi. Bunlar Germen kökenli tarikat güçleri olan Töton Şövalyeleri idi. Amaçları Ortodoksların yaşadıkları toprakları fethedip halkı Katolik yapmaktı.

Hesykhasm (dünyevi olaylara ilgisizlik ve kendini Tanrı düşüncesine adama) adı verilen dini bir hareketti. Büyük mücadelelerden sonra XIV. Yüzyıl ortalarında bu hareket kilise konseylerince Ortodoks doktrini olarak onaylandı. Hesykhasm hareketi geç dönem Ortaçağ sanatı ve edebiyatı üzerinde önemli etkiler yarattı. Kilise, Rusya ile dış dünya arasındaki bağlayıcı halka olarak önemliydi. XIV. Yüzyıl ile XV. Yüzyıl başlarında Rusya ile Akdeniz’in doğusundaki topraklar arasındaki ticaretin bir ölçüde canlanmasını da birlikte getiren ciddi bir hareketlilik vardı. Fakat kullanılan güzergâh Dnyepr değil, Don Nehri ve ordan da Kırım idi. Hacılar ve kilise heyetleri Konstantinopolis’e kadar gidiyorlardı. Ancak Ortodokslar için Ege’nin kuzeyinde Athos Dağı’ndaki dini bir merkez çok daha önemliydi. Burada bulunan Aziz Pantelemion Rus Manastırı kitapların çevrildiği, ikonaların yapıldığı ve din adamlarının görüş alış verişinde bulundukları bir yerdi.

1425’de I. Vasiliy öldü ve oğlu II. Vasiliy’i halefi olarak bıraktı. II. Vasiliy dönemi Moskova’da veraset kavgasına yol açtı. II. Vasiliy ve amcası Galiçya Knezi Yuriy büyük knezlik için mücadele ediyorlardı. Üst sınıflar arasında meydana gelen mücadeleden en çok halk etkilenmekteydi. Taraflar çoğu zaman Altın Orda Devleti’ne müracaat ederek Büyük Knezi onun belirlemesini istiyorlardı. 1431’de Altın Orda Hanı Büyük Knez unvanını II. Vasiliy’e verdi. Bunun nedeni bu unvanın daha önce de I. Vasiliy’e verilmiş olmasıydı. Karar, mücadeleyi sona erdirmedi. 1433’de II. Vasiliy’e savaş açan Yuriy onu yenerek kendini Büyük Knez ilan etti. Fakat gereken desteği bulamayınca Moskova’yı terk etti. 1434’de Yuriy, Vasiliy’i bir kez daha yendi ve Moskova’yı ele geçirdi. Yuriy öldükten sonra problem bitmiş görünse de onun oğlu tarafından iddialar devam etti.

Moskova Knezi II. Vasiliy Tyomnıy (Kör Vasiliy) (1425-1462) öldükten sonra yerine yirmi iki yaşında olan oğlu III. İvan Vasilyeviç (1462-1505) geçti. II. Vasiliy öldüğü zaman Büyük Knez III. İvan babasının başyardımcısı ve knezliği onunla birlikte yönetiyor olması nedeniyle tahta geçmeye hazırdı. III. İvan ile Rusya’nın birleştirilmesi hızlandı. Rusya bağımsız bir devlet haline geldi. III. İvan sadece topraklarını genişletmekle kalmadı aynı zamanda Rusya’yı merkezi bir devlet haline getirecek bir takım kurumların da temellerini attı.

III. İvan 1490’da Hansa Birliği tüccarlarını ülkeden çıkartarak batıya açılan pencereleri kapattı. Bunların yerine sayıları daha az olmak üzere İvan’ın yakın çevresinden kişiler getirildi.

1547’de İvan on altı yaşındayken taç giyme zamanının geldiğine karar verdi ve bu görkemli bir törenle yapıldı. İvan’ın hükümdarlık dönemi resmen başlamıştı. Başpiskoposa ve boyarlara Çarlık tacını giymek istediğini bildirdi. İlk evliliğini köklü bir boyar ailesine mensup olan Anastasya Romanov ile yapan İvan, Rusya tarihinde ilk kez resmi hükümdarlık unvanı olarak Moskova Büyük Knezi “Çar” unvanını aldı ve tacını başpiskoposun elinden giydi. 14 yıl sonra Konstantinopolis Patriği İvan’ın unvanını onayladı. Bunun hemen akabinde de Moskova Çarı olarak hakimiyet sürmeye başladı.

İvan’ın eşi Anastasya’nın 1560’da ani ölümü dönemin seyrini değiştirdi. Karısının zehirlendiğini düşünen İvan, kurulla ilişkilerini kopardı ve büyük bir öfkeyle yakın çevresine yöneldi. A. Kurbskiy gibi İvan’a yakın olanlar dışarıya kaçtılar. 1564’de IV. İvan’ın hükümdarlık döneminin en çarpıcı olayı meydan geldi. İvan, kimseye haber vermeden Moskova’nın 100 km kuzeydoğusunda küçük Aleksandrov kasabasında bulunan bir manastıra çekildi. Sonra burada bir mektup kaleme aldı. Başpiskoposa yazılan bu mektupta aristokrasi yerilirken sıradan insanlar yüceltiliyordu. İvan aynı mektupta tahtı da bırakacağını yazıyordu. İnsanlar istediği her şartı getirerek yeniden tahta geçmesini istediler. İvan’ın eğer bu yaptığı blöf idiyse amacına ulaşmıştı. Artık kendi kuralları vardı ve ülke içinde sadece kendi takdiri ile yönetilecek ayrı bir egemenlik alanı oluşturabilecekti. Böylece opriçnina ortaya çıktı. Bu olağandışı kurumlaşma, malikaneler, kasabalar ve hatta Moskova’nın bazı bölümlerinden oluşan bir mozayiği andırıyordu. İvan, kendisine yakın kişilerden oluşan bir tür aristokratik ve bürokratik bir yapı oluşturmuştu.