RUSYA TARİHİ - Deneme Sınavı - 11

1380 Kulikovo Pole yenilgisinden sonra Altın Orda pek toparlanamadı. 1391’de İdil Nehri civarında Kundurca’da ve 1395’te Kafkasya’daki Terek ırmağında Toktamış Han’ın Emir Timur tarafından mağlup edilmesi devleti ciddi olarak sarstı.

Saray şehri 1242’de Batu Han tarafından Volga (İdil) boyunda Aktübe şehri yakınında başkent olarak kuruldu. Astrahan’dan 120 km. uzaklıktadır. Saray Batu da denilen şehirde 600 bin kadar kişinin yaşadığı tahmin edilmektedir. 1282 yılında ise Berke Han başkenti nehrin daha yukarılarına taşıdı ve Yeni Saray veya Saray Berke diye anılmaya başlandı. Eski Saray ise 1395 yılında Emir Timur tarafından yıkıldı.

1253-1255 yıllarında bu bölgeleri gezen Wilhelm von Rubruk’un verdiği bilgiler, ölüm cezasına kimlerin çarptırıldığı hakkında bir fikir vermektedir. Hırsızlık esnasında yakalanan veya bunu itiraf eden idam edilirdi. Daha ufak hırsızlıklar, mesela koç ve koyun çalanlara yüz sopa vurulurdu. İntikam hırsının doğmaması için suçluya herkes birer sopa vururdu. Ufak hırsızlıkların tekrarında idam cezası kati idi.

Carpini, (Plano) Giovanni (1182-1252) (elçi). Papa Innocentius IV tarafından Moğollara elçi olarak yollanan bir keşiştir. 1245 yılında başkent Karakum’a gitmiş, burada Göyük Han’ın Büyük Han olarak seçilmesi merasimine katılmıştır. O yeni Han’a Papanın Hristiyanlığa davet eden mektubunu vermiştir. Bir yıl sonra dönünce Moğol Tarihi adlı eserini yazmıştır.

Tenke (para birimi). Bugün Rusçada para anlamında kullanılan Dengi adı Tenke sözünden üretilmiştir. Altın Orda döneminde tenke bir para birimi idi. Bugün dahi Tatarlar yerel konuşmalarında bu sözcüğü kullanırlar. Kazakistan’ın resmi para birimi de tenge’dir.

Altın Orda'da mühim vergiler olarak tüccar ve zanaatkarlardan alınan Tamga (gelir vergisi), köy halkından alınan Kılan ve Hubşir’i (Türkçe: Kobçur) görüyoruz.

Bahsedilen bölgenin adı Deşt-i Kıpçak'tır.

Bahsedilen kavram knezdir.

Cengiz Han'ın oğlu Cuci 1227 yılında öldü.

Bahsedilen dini unvan metropolittir.

Devletin çözülme döneminde beş Hanlık (Kazan, Kasım, Kırım, Astrahan ve Sibir) ortaya çıkmıştır

Altın Orda Devleti 1236 yılında kurulmuştur

Kırım Hanlığı bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde yer almaktaydı.

Bütün seçenekler doğrudur

Altın Orda Devleti'nde bir muharebede veya başka şekilde gösterdikleri yararlılıklar için vergilerden muaf tutulan, han’ın yanına serbestçe girip çıkabilen ve ancak işledikleri dokuzuncu suçtan sonra cezalandırılabilen şahıslara Tarhan (Darhan) denilmekteydi.

1237 yılının sonbaharında başkent Bulgar ele geçirildi, ardından da Kıpçak Beyi Baçman yakalandı. Muzaffer Moğol orduları hücumlarını doğuya kaydırdılar. Ryazan Knezi boyun eğmeyi reddetti, fakat büyük knezin yardımcı kuvvetlerine rağmen beş günlük kuşatmadan sonra mağlup edildi. Bundan sonra Kolumna, Moskova, Vladimir, Suzdal, Rostov, Yaroslav, Pereyaslav, Tver (Kalinin) gibi şehirler peş peşe düştü. Torjok şehrinin iki hafta direnmesi Novgorod’un Moğol işgalinden kurtulmasına yol açtı. Doğru cevap E şıkkıdır.

Rusya’nın Osmanlı Devleti ile ilk münasebeti de III. İvan zamanına rastlar. 1492’de Rus knezinin ilk mektubu Osmanlı padişahı II. Bayezid’e ulaştı ve 1497’de Mihail Pleşçeyev adlı ilk Rus elçisi İstanbul'a geldi. Doğru cevap D şıkkıdır.

Altın Orda’daki ceza hukuku hakkındaki bilgilerimiz çok kısıtlıdır. Hırsızlık esnasında
yakalanan veya bunu itiraf eden idam edilirdi. Daha ufak hırsızlıklar, mesela koç
ve koyun çalanlara yüz sopa vurulurdu. Cinayete, sihirbazlığa ve sahte elçiliklere de
ölüm cezası verilirdi. Halka, Han’a şikayetlerini bildirme veya bir karara itiraz hakkı verilmişti. Doğru cevap C şıkkıdır.

Devletin en mühim görevlerinden biri de vergi toplamak idi. Mühim vergiler olarak tüccar ve zanaatkarlardan alınan Tamga (gelir vergisi), köy halkından alınan Kılan ve Hubşir’i (Türkçe: Kobçur) görüyoruz. Toplanan miktar hakkında herhangi bir bilgi mevcut değildir. Tatarlar için diğer halklara nazaran düşük olan Salug adlı kafa vergisi
mevcuttu. Ancak bazı sınıflar vergiden muaftı. Doğru cevap B şıkkıdır.

Türkler ve Moğollardan alınan vergilerle yabancılardan alınan haraçlar arasında ayırım yapmak çok güçtür. Haraçlar genellikle Sabanluk (sapan vergisi) yom (posta masrafı) ve ulak (ulaştırma giderleri kulan (gider) adları altında tahsil edilirdi. Bunun dışında ülkede seyahat eden prensler, elçiler vb. gibi kimselerin masraflarını karşılamak üzere Susun adlı bir vergi de alınırdı. Bunun dışında devletin gelirini köprü geçişlerinden alınan köprülük ve gümrük resimleri teşkil ederdi. Ordunun masrafları için bazen (kadınlardan da) nimar (nemer) denilen özel vergilerin alındığı olurdu. Doğru cevap C şıkkıdır.