RESTORASYON VE KORUMA İLKELERİ

Modern mimarlık kongreleri 20. Yüzyıl başında yaygınlaşan Modernizm felsefesiyle bağlantılı olarak; mimarlık hareketlerini, kentleri, kültürel mirası ve geleceği tartışmak üzere ilk kez 1928 yılında toplanmıştır (CIAM-Milletlerarası Modern Mimari Kongresi). 1933 yılında yine Atina’da toplanan kongrede değinilen içeriklerde alınan kararlar Atina Antlaşması olarak kitaplaştırılmıştır. Doğru cevap D'dir.

Yine başka bir bakışa göre tarihi kentin doku özelliklerini Papageorgiou şu biçimde tanımlamaktadır. “Tarihi kent, tarihi merkez, tarihi kentsel merkezlerin, ‘tarihi yerleşme’ler olarak adlandırılması için aşağıdaki özellikleri taşımaları gerekmektedir; Orijinal ve karakteristik bir kent strüktürü, Önemli mimari özellikler, Devam eden bir sosyal yaşam. Bu özelliklere göre, tarihi yerleşmelerin çok da eski olması gerekmemektedir. Doğru cevap C'dir.

Tarihi kent dokusunun korunması konusu 1960’lı yıllardan itibaren özellikle Avrupa kentlerinde baş edilmesi gerekli önemli bir sorun olarak ele alınmıştır. Fransa’da Kültür Bakanı Andre Malraux, “Malraux yasası” olarak bilinen 4 Ağustos 1962 tarihli yasayı çıkartmıştır. Bu yasa gözü kara inşaat firmalarına dur diyebilecek ve Fransa’nın özgün çehresini koruyabilir niteliktedir. Doğru cevap E'dir.

Niteliklerini daha önce tanımlandığı biçimde koruyan bölgelerde doğal afetler, yangınlar, yapının fiziksel ömrü veya insan eliyle yıkılan yapıların yerlerinde  ortaya çıkan boşluklarda mülkiyet zorunluğunun dışında; var olan kentsel siluetin devamlılığı için ve  var olan kentsel faaliyetlerin devamlılığı için,
kısacası yaşamın devamlılığı için yeni yapıların inşa edilmesi zorunluğu ortaya
çıkmaktadır. Fizik mekanın da, insanın da korunması yaşam devam ettirilebildiği
sürece olanaklıdır. Korumanın en önemli faktörü yaşatmaktır. Yaşatabilmek için
de değişimi ve dönüşümü kabul etmek gereklidir. Doğru cevap D'dir.

Bu araştırma süreci, tarihi dokuyu analiz etmenin başlıkları da şu biçimde içeriklendirilmelidir: Tarihi dokunun geçmişi, varoluş süreci ve günümüzdeki sosyal ve demografik göstergeleri, Tarihi dokudaki tescilli yapılar, anıt eserler,  Tarihi dokudaki mevcut işlevler, Tarihi dokudaki yapıların kat adetleri, Tarihi dokudaki parsel büyüklükleri, Tarihi dokudaki yapıların siluetleri, Tarihi dokudaki yapıların doluluk- boşluk (pencere) oranları, Tarihi dokudaki yapıların mimari özellikleri.

Özgün işlevlere göre biçimlenmiş ve zaman içinde tecrübenin süzgecinden geçerek incelmiş mimari çözümleri olan kültür varlıklarına salt form ve görsellik  olarak yaklaşılamaz. Doğru cevap D'dir.

Nötrlük/etkisizleştirme,tarihi dokuda yapılacak yapıyı yok etme, hissettirmeme, dokuda bir ayna gibi kullanma veya geçirgenlik sağlama biçiminde düşünülmelidir. Bu uygulamalar yapıyı bir duvar gibi tarihi dokunun devamı niteliğinde ele almak, yansıtıcı cam kullanarak tarihi dokuyu ve yapıları yansıtmak, şeffaf cam kullanarak geçirgen bir yüzey elde etmek veya yapıyı tarihi çevrede göze batmayacak biçimde zemin kotunun altında tasarlamaktır.Doğru cevap A'dır.

Yeni yapılarda karşıtlık, yeni ve tarihi yapıların ayrı ayrı algılanmasına yardımcı olur, insanlara mimarinin tarih boyunca geçirdiği değişimi hissettirir. Karşıtlık fikrinin çıkış noktası, gerek malzeme, gerekse mimari yaklaşım olarak tarihi dokuda tamamen farklı form ve malzemede aykırı bir biçim olarak tasarım yapılmasıdır. Doğru cevap E'dir.

1970-80’li yıllar cam ve giydirme cephe teknolojisinin geliştiği yıllar olması nedeniyle; tarihi çevrede saydamlık ve yansıtma fikri ön plana çıkmış, cam, yansıtıcı yeni ve kurtarıcı bir çözüm olarak yaygın biçimde nötr bir bakış olarak kullanılmaya başlamıştır. Doğru cevap B'dir.

1960’lı yıllarda çıkartılan bir yasa ile; tüm binaların üzerlerine verilen ek kat yapabilme hakları da, eski yığma yapılardan oluşan tarihi dokuların ciddi anlamda deformasyonuna neden olmuştur. Doğru cevap d'dir

1933 yılında yine Atina’da toplanan kongrede değinilen içeriklerde alınan kararlar Atina Antlaşması olarak kitaplaştırılmıştır. Bu paralelde modernist dönemde tarihi kent dokusu ile ilgili ilk tanımlar ve çözümlerin altının çizilmesi de yine Atina Antlaşması ile olmuştur.

Ahunbay’da bir yapı veya yapılar grubunun tarihi belge niteliğinde olabilmesi
için;
1. Tarihi bir olayla veya kişiyle ilişkisi
2. Tarihi bir süreci yansıtması gerektiğini ifade etmektedir (Ahunbay,1996: 30).

Tarihi kent dokusunun korunması konusu 1960’lı yıllardan itibaren özellikle
Avrupa kentlerinde baş edilmesi gerekli önemli bir sorun olarak ele alınmıştır.
Fransa’da Kültür Bakanı Andre Malraux, “Malraux yasası” olarak bilinen 4 Ağustos 1962 tarihli yasayı çıkartmıştır. Bu yasa gözü kara inşaat firmalarına dur diyebilecek ve Fransa’nın özgün çehresini koruyabilir niteliktedir.
Yasa; bir yandan tarihi kent dokularında yaşam kalitesinin daha anlamlı olabileceği seçeneğini getirirken, diğer yandan II.dünya savaşı sonrası bir türlü üstesinden
gelinemeyen konut sıkıntısına da belli bir oranda çözüm getirmeyi amaçlamaktadır

Erder, tarihi çevrenin değerlendirilmesi ve korunması ile ilgili Thiry ve
Brandi’nin bakışlarını geçmişe yönelik olarak “Tarihi Çevre Kaygısı” kitabında şu
başlıklarla özetlemiştir:
“Paul Thiry zamanın sürekliliği içinde mimar, yaşamı ve çevreyi güzelleştirmeye çalışırken bunu geçmişe ve geleceğe bağlayan devamlılık içinde yapabilir, bunu
iyi bir şekilde yürütebilmesi için de “geçmişi ve şimdiki zamanı iyice anlamış olması gerekir” der. Özetle; tarihi çevrenin korunmasının, geçmişin iyi özümsenmesi ile bağlantılı olduğunu düşünür

Brandi’nin ileri sürdüğü gibi Rönesans, Barok ve hatta 19. yüzyıldaki tutumda,
dar anlamda da olsa, eklektik mimarideki perspektiv anlayışı ile ortam yaratmada
bir düzen ve ilişki kaygısı izlenmektedir. Modern mimaride ise kübizm ve abstrakt anlayışın perspektivi itişiyle geçmişle bağlantı tam olarak kopartılmış bulunmaktadır.

20. yüzyıl başında geçmişe karşı duyulan nefret, geçmişi tamamen silme çabası (Fütürist manifesto), 1933 yılında Atina’da toplanan modern mimarlık kongresine dek, tarihi dokulara çok fazla önem verilmediğini göstermektedir.

20. yüzyıl başında geçmişe karşı duyulan nefret, geçmişi tamamen silme çabası (Fütürist manifesto), 1933 yılında Atina’da toplanan modern mimarlık kongresine dek, tarihi dokulara çok fazla önem verilmediğini göstermektedir.

Gülersoy’da tarihi çevrenin niteliklerini değerlendirme konusunda şu biçimde
bir sıralama yapmaktadır;
• Tarihsel alanın sahip olduğu değer (tarihi alanın kaçıncı dereceden tescilli
olduğu, tarihsel önem derecesi)
• Tarihsel alanın bütünlüğü, bozulmamışlığı (tarihi alanın bütünlük ve süreklilik göstermesi)
• Tarihsel çevredeki tescilli yapıların yeni yapıya yakınlık derecesi (komşu
tescilli yapılara göz uzaklığının derecesi)

Yeni yapıyı tasarlarken, geçmişten yararlanmanın abartılıp kopyacılığa dönüştüğü,
uygunluk sağlama adı altında, geçmişi aynen taklit edildiği uygulamadır. Bu uygulama zamanın koşullarını yansıtmadığı için, çoğu zaman geçmişi de gölgelemektedir.

Karşıtlık fikrinin çıkış noktası, gerek malzeme, gerekse mimari yaklaşım olarak tarihi dokuda tamamen farklı form ve malzemede aykırı bir biçim olarak tasarım yapılmasıdır. Ancak bu yaklaşımdaki en önemli püf noktası, tarihi dokuya ve yapılara saygı duymak, kütle oranları (kontur ve gabariler) olarak ta mevcut dokuyu aşmamaktır.