RESTORASYON VE KORUMA İLKELERİ

“Ulusal bir yerleşme kalkınma planı çerçevesi içinde bilimsel yöntemlere göre yapılan araştırmalara dayanarak, plan, program ve projelerin hazırlamasını ve bu amaçla girişilecek çabaların gerçekleştirilmesini de kapsayan bir sanat ve çalışma alanı” olarak tanımlanan (Keleş, 2004: 110) kentsel planlama, batı uygarlığının aydınlanma, sanayileşme, kentleşme süreci içerisinde geliştirilmiş bir kavramdır.

Kültürel mirasın korunması tarihi ülkemizde ise, ancak 18-19. yüzyıla kadar götürülebilecek bir kavramdır

1951 yılında eski eser ve anıt, yani tek yapı ölçeğinde koruma çabaları yasalarda yer almıştır.

80 sonrası ise, kavramsal çeşitlenme ve genişlemeler ile birlikte doku koruma ve imar planlama yeni bir yasal düzenleme ile “planlı koruma” adı altında uygulama alanı bulmuştur.

“Kentsel” sözcüğü sıradan kullanımıyla harita üzerinde bir yer ve oradaki yaşamı anlatır.

“Kentleşme” ile de, genellikle fiziki kentin kent dışındaki yerlere yayılması, genişlemesi ifade edilir

Kent tanımında kullanılan en yaygın kriterlerin “nüfus” ve “ yönetim” olduğunu da biliyoruz.

Bu anlamda kentleşme, sanayileşmeye ve ekonomik gelişmeye koşut olarak kent sayısının artmasını ve günümüzdeki kentlerin ortaya çıkmasını sağlayan, toplum yapısında artan oranda örgütleşme, iş bölümü ve uzmanlaşma yaratan, insan davranış ve ilişkilerinde kentlere özgü değişikliklere neden olan bir nüfus birikimi sürecidir

Mekân, “insanı çevreden belli bir ölçüde ayıran ve içinde yaşam etkinliklerini ve eylemlerini sürdürmesine elverişli toprak, hava ve sudan oluşan çevre” biçiminde tanımlanmaktadır

Kentsel alan ise, “genellikle bir kent yönetimi biriminin sınırları içinde kalmakla birlikte, kimi kez ondan
daha geniş olan ve kırsal niteliğini yitirmiş ya da yitirmek üzere bulunan yöre
kentleri de (banliyö) kapsayan alan” olarak tanımlanırken

Ulusal bir yerleşme kalkınma planı çerçevesi içinde bilimsel yöntemlere göre yapılan araştırmalara dayanarak, plan, program ve projelerin hazırlamasını ve bu amaçla girişilecek çabaların gerçekleştirilmesini de kapsayan bir sanat ve çalışma alanı olarak tanımlanan kentsel planlama, batı uygarlığının aydınlanma, sanayileşme, kentleşme süreci içerisinde geliştirilmiş bir kavramdır. Özellikle sanayileşme sürecinde kentlerde ortaya çıkan sorunlara çözüm üretmek arayışları içerisinde önem kazanan bu kavram, kentsel mekân sorunlarını oluşturan düzene eleştiri getirmek, kentlerdeki sorunları azaltmak, mekânı sağlıklaştırmak ve yaşanabilir kılmak amaçlarına yönelmiştir.

Ulusal bir yerleşme kalkınma planı çerçevesi içinde bilimsel yöntemlere göre yapılan araştırmalara dayanarak, plan, program ve projelerin hazırlamasını ve bu amaçla girişilecek çabaların gerçekleştirilmesini de kapsayan bir sanat ve çalışma alanı olarak tanımlanan kentsel planlama, batı uygarlığının aydınlanma, sanayileşme, kentleşme süreci içerisinde geliştirilmiş bir kavramdır. Özellikle sanayileşme sürecinde kentlerde ortaya çıkan sorunlara çözüm üretmek arayışları içerisinde önem kazanan bu kavram, kentsel mekân sorunlarını oluşturan düzene eleştiri getirmek, kentlerdeki sorunları azaltmak, mekânı sağlıklaştırmak ve yaşanabilir kılmak amaçlarına yönelmiştir. Bir yandan batı uygarlığının düşünsel kaynaklarından beslenmiş, diğer yandan da uygulamada yaşanan sorunları aşmaya yönelik sürekli bir sorgulama ile gelişmiştir. Sorgulama sürecinde kent planlamanın etkinliğini sağlamak ve bu etkinliği sınırlayan sosyal sistem ile onun karar çevresi konusundaki kazanımlar planlamanın sosyal ve politik boyutlarını ön plana çıkarmıştır.

Mekân, “insanı çevreden belli bir ölçüde ayıran ve içinde yaşam etkinliklerini ve eylemlerini sürdürmesine elverişli toprak, hava ve sudan oluşan çevre” biçiminde tanımlanmaktadır.

Kentsel yapı, “türlü kesimleri ve ögeleri arasında belirli toplumsal yasalara bağlı ilişkiler bulunan kentin iç örgütlenme biçimi”, kentsel alan ise, “genellikle bir kent yönetimi biriminin sınırları içinde kalmakla birlikte, kimi kez ondan daha geniş olan ve kırsal niteliğini yitirmiş ya da yitirmek üzere bulunan yöre kentleri de (banliyö) kapsayan alan” olarak tanımlanırken; kentsel yapılaşmış çevre, kent dokusu veya kentsel fizik mekân için; “bir kentin, ana yollar veya ikincil yollarla bölünmüş oturma, çalışma, alım satım, işleyiş (üretim), dinlenme yerlerini kapsayan yer bölümlerden (parsellerden), adacıklardan ve komşuluk birimlerinden oluşan toprak kullanım biçimi” tanımı yapılmaktadır.

Planlama, fiziksel, sosyal ve ekonomik gerçekleri görmek/algılamak, saptamak, tanımlamak, belirlemek daha da geliştirmek ve tarihsel gelişme sürecinde kazanılmış olan kimliğin korunarak geliştirilebilmesine yardımcı olmak biçiminde ele alınabilir. Bu bağlamda da, doğal, beşeri ve fiziksel çevre arasında denge sağlayarak, bireylerin/toplumların mutlu ve güven içerisinde yaşamasını hedefler. Dolayısıyla, gelecek için karar verme, problem çözme ve belirli bir amaç adına rasyonel bir düzenleme işlemi olup, genel anlamda geleceğe yönelik bir kestirim işi ve karar verme süreci olarak tanımlanabilir

Avrupa Konseyi tarafından Avrupa Mimari Miras Yılı nedeni ile 1975 yılında düzenlenen kongre sonunda yayınlanan Amsterdam Deklerasyonu ile “bütünsel/bütünleşik” koruma (integrated conservation) kavramı üzerinde durulmuştur.

Kentsel planlama, batı uygarlığının aydınlanma, sanayileşme, kentleşme süreci içerisinde geliştirilmiş bir kavramdır.

Ülke genelinde alınan kararlara göre örgütsel yapılanma; kullanıcı, sivil toplum örgütleri, yerel ve merkezi yönetim, mahalle komiteleri ile vakıflardan oluşmakta, aralarındaki ilişki düzenlenmektedir. Yerel yönetimler koruma konusunda aktiftirler.

Kır’dan kente olan denetimsiz göç, her iki ortama da ait olmayan farklı yaşam alanları ile kültürler yaratmakta, bu süreç kentte fiziksel, sosyal ve kültürel bozulmalara neden olmaktadır.

Mekân, “insanı çevreden belli bir ölçüde ayıran ve içinde yaşam etkinliklerini ve eylemlerini sürdürmesine elverişli toprak, hava ve sudan oluşan çevre” biçiminde tanımlanmaktadır.