REKREASYON YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 14

İnsan zamanı tükettiği gibi zaman da insanı tüketmektedir. Zamanın temel ögesi “olay”dır. Sabah yataktan kalkmak, işe gitmek, ödev yapmak gibi yaşamın her aktivitesi bir “olay”dır.

Boş zaman tarihinde Altın Çağ, Antik Yunan’da M.Ö. 500 yıllarında boş zamanın bir gelişim fırsatı olarak görüldüğü dönemdir.

M.S. 400 ile M.S. 1000 yılları arası Katolik Kilisesi’nin boş zamanı, “çalışma ve dini inanç karşıtı olan, israf edilen zaman” olarak tanımlamasından dolayı “Karanlık Çağ” olarak anılmaktadır.

Boş zaman, insanın işinden; toplantı, seyahat, eğitim gibi işle alakalı uğraşlarından; yaşaması için gerekli olan uyku ve beslenme gibi fizyolojik ihtiyaçlarından; temizlik, makyaj yapma, duş alma gibi kişisel bakıma yönelik iş dışı aktivitelerden; çimlerin biçilmesi, aile bireyleri ile ilgilenme gibi kişisel sorumluluklardan arta kalan zaman dilimi olarak ifade edilebilir.

Çoğu zaman boş zaman ile karıştırılan rekreasyon kavramı yenilenmek, tazelenmek ve sağlığı tekrar kazanma anlamında olan Latince “recreatio” kelimesinden türemiştir. Rekreasyon, çok basit bir tanımla, insanın boş zamanlarında gerçekleştirdiği aktiviteler ve deneyimlerdir.

Birey ve Toplum için Bir Değer Olarak Rekreasyon:
Rekreasyon bu bakış açısına göre, bireyin boş zamanlarında, yaşadığı toplumun yüksek
ahlaki standartlarıyla ve sosyal değerleriyle örtüşen, kendisi ve yaşadığı toplum için iyi
sayılan şeyler yapmasıdır. Miller ve Robinson (1963), rekreasyonu “boş zamanlarda özenli bir bakış açısıyla aktivite seçimi yapma süreci” olarak ifade etmiştir. Rekreasyon her zaman “oynamak” eylemini içinde barındırmayıp, boş zamanın doğru kullanımı ve boş zaman tatminini içinde barındırması gereken bir kavramdır. Bu bakış açısına göre rekreasyon, insan gelişiminde kritik rol oynayan ve kişilik oluşumuna katkı sağlayan bir olgudur. Rekreasyon, mutluluk, tatmin, öz saygı, yaratıcılık, dengelenmiş mücadele becerisi, karakter, zihinsel kapasite, fiziksel dayanıklılık kapasitesi ve sosyalleşme gibi birçok gelişimsel kavramı hedef alan önemli bir unsurdur. Rekreasyon, boş zamanda doğru aktivite seçimi ile önce bireylerin çok yönlü sağlıklı gelişimine olanak tanıyan, beraberinde ise sağlıklı ve güçlü toplumların oluşmasına yardımcı olan bir değerdir (Torkildsen, 1992: 66-67).

Rekreasyon kavramı birtakım genel özelliklere sahiptir. Bu özelliklerin ele aldığımız durum ya da aktivitede görülüyor olması, ona rekreasyon ya da rekreasyonel olma özelliğini kazandırmaktadır. Bu özelliklerden bir tanesinin bile yokluğu rekreasyon nitelemesine zarar verebilmektedir. Bu nedenle, bir durum ya da olay için rekreasyon kavramı kullanılırken aşağıda yer alan her madde ile uyumu gözden geçirilmelidir. Alanyazındaki birçok kaynakta farklı detaylarla yer alabiliyorsa da çok genel bir kanıyla rekreasyon kavramına yönelik yaygın özellikler aşağıdaki şekilde ortaya çıkmaktadır (McLean ve Hurt, 2012: 24; Edginton ve ark., 2002: 42; Karaküçük, 2005: 69-76);
1. Rekreasyon, insanların boş zamanlarında gerçekleşir.
2. Rekreasyon tembellik ya da sürekli dinlenmenin karşıtı olarak fiziksel, zihinsel,
sosyal ya da duygusal katılım ile gerçekleşen en az bir aktivite içermelidir.                  3. Aktivite seçimi ve katılımı gönüllü olmalı, zorunluluktan ve mecburiyetten uzak
olmalıdır.                                                                                                               4. Rekreasyon spor, oyun, sahne sanatları, güzel sanatlar, müzik, drama, seyahat,
hobiler ve sosyal aktiviteler gibi birçok aktiviteyi içerebilmektedir. Bu aktiviteler
bireysel ya da grup olarak, bir kez, aralıklı, sürekli ya da sıklıkla yaşam boyu gerçekleştirilebilir aktivitelerdir.                                                                               5. Rekreasyonel aktivitelerinin katılımcılara kişisel ve toplumsal özellikler kazandırması beklenir.                                                                                                                6. Rekreasyonel aktiviteler ödül ve kazanç gibi dışsal güdüleyicilerden ziyade, mutluluk, kişisel doyum ve hissedilen olumlu duygular gibi içsel güdüleyiciler ile gerçekleşmektedir.                                                                                                 7. Rekreasyona katılımın temel sebebi genellikle keyif arayışı ve mutluluk olmasına
rağmen, entelektüel ve sosyal ihtiyaçlar da boş zaman katılımı için bir sebeptir.
Rekreasyon, bazı durumlarda keyif ve eğlence sağlamaktan ziyade, yüksek bir bağlılık, disiplin hatta acı bile içerebilmektedir.                                                                      8. Rekreasyonel aktiviteler doğrudan bireyin kendisi tarafından gerçekleştirilmektedir

Kişisel Yararlar
1. Psikolojik yararlar
Psikolojik yararlar, üç farklı başlık altında ele alınmaktadır;
a. Zihinsel sağlık; iyi olma hissi, stres yönetimi, depresyondan uzak durma becerisi,
öfke kontrolü, umutsuzluktan uzak olma ve olumlu duygulara sahip olmayı kapsamaktadır.
b. Kişisel gelişim ve insan gelişimi; özgüven duygusu, bilişsel gelişim, akademik performans, kontrol hissi, özerklik ve karar verme duygusu, liderlik, problem çözme
becerisi, farkındalık gibi alanlarda gelişimi ifade etmektedir.
c. Kişisel değer ve tatmin; Özgürlük duygusu gelişimi, başarma hissi, rekabet, empati
kurma, rakibe saygı gösterme, değer yargısı, tevazu, hoşgörü, yaratıcı düşünme,
doğanın değerini anlama, yaşamın değerini anlama gibi alanları kapsamaktadır.
2. Fizyolojik yararlar
a. Kalp-dolaşım sistemi; kalp sağlığı, kalp kaslarının güçlenmesi, kalp kapasitesinin
artması, damar sağlığı, kolesterolü düzenlemeyi içine almaktadır.
b. Yüksek tansiyonu düşürme ve dengeleme
c. Obezite ve beden yağ oranını azaltma
d. Kas dayanıklılığını artırma
e. Alkol ve sigara tüketimini azaltma
f. Kemik kuvvetini ve dayanıklılığını arttırma
g. Bağışıklık sistemini güçlendirme
h. Solunum sistemine güçlendirme
i. Sağlıklı yaşlanma
j. Yaşam süresini uzatma

Ekonomik Yararlar
1. Sağlık giderlerinde azalma
2. İş verimliliği ve üretkenlikte artış
3. Bölgesel ve yerel büyüme
4. Ulusal ekonomik gelişim
5. İşe devamsızlıkta azalma
6. İş kazalarında azalma
7. İşgücü devrinde azalma

Aktif rekreasyon aktiviteleri: İnsanların katılımcı olarak daha etkin rol aldıkları boş
zaman aktiviteleri, aktif rekreasyon aktiviteleri sınıflaması altında değerlendirilmektedir
(Hazar, 2014: 37). Aktif katılım, daha çok devinişsel alan (psiko-motor alan) davranışlarının sergilenerek zihin, iskelet ve kas koordinasyonunu gerektiren, beden gücünün ve becerilerin baskın olduğu aktivite katılımını içermektedir. Örneğin;
• Yüzmek
• Futbol oynamak
• Resim yapmak
• Bir tiyatro oyununda oynamak
• Keman çalmak vb.
Pasif rekreasyon aktiviteleri: Genellikle katılımcıların izleyici (seyirci) ya da daha az
etkin olarak katıldıkları aktiviteleri içermektedir. Bu sınıflama altında yer alan aktiviteler
genellikle bilişsel ve duyuşsal alan davranışlarını içinde barındıran aktivitelerdir. Örneğin;
• Maç izlemek
• Tiyatro oyunu seyretmek
• Kitap okumak
• Bilgisayar oyunu oynamak
• Televizyon izlemek vb

Boş zaman tarihinde Altın Çağ, Antik Yunan’da M.Ö. 500 yıllarında boş zamanın bir gelişim fırsatı olarak görüldüğü dönemdir. Doğru cevap A'dır.

MS 400 ile MS 1000 yılları arası Hristiyanlığın ciddi bir yayılma süreci yaşadığı “Karanlık Çağ” olarak da bilinen Orta Çağ’da, boş zaman ile rekreasyonun geri planda bırakıldığı görülmektedir. Doğru cevap B'dir.

Fizyolojik yararlar
a. Kalp-dolaşım sistemi; kalp sağlığı, kalp kaslarının güçlenmesi, kalp kapasitesinin
artması, damar sağlığı, kolesterolü düzenlemeyi içine almaktadır.
b. Yüksek tansiyonu düşürme ve dengeleme
c. Obezite ve beden yağ oranını azaltma
d. Kas dayanıklılığını artırma
e. Alkol ve sigara tüketimini azaltma
f. Kemik kuvvetini ve dayanıklılığını arttırma
g. Bağışıklık sistemini güçlendirme
h. Solunum sistemine güçlendirme
i. Sağlıklı yaşlanma
j. Yaşam süresini uzatma. Doğru cevap B'dir.

Çevresel Yararlar
1. Tesisleşme
2. Doğal yaşamla bağları güçlendirme ve koruma
3. Çevre bilincini geliştirme
4. Ekolojik dengeyi koruma
5. Canlı türlerindeki nesil tükenmesini engelleme. Doğru cevap D'dir.

Pasif rekreasyon aktiviteleri: Genellikle katılımcıların izleyici (seyirci) ya da daha az etkin olarak katıldıkları aktiviteleri içermektedir. Bu sınıflama altında yer alan aktiviteler genellikle bilişsel ve duyuşsal alan davranışlarını içinde barındıran aktivitelerdir. Örneğin; Maç izlemek, tiyatro oyunu seyretmek, kitap okumak. Doğru cevap B'dir.

Kapalı rekreasyon alanları spor salonu, kapalı kayak pisti, konser salonları, tiyatrolar, sinema salonları, oyun salonları gibi “rekreasyon aktiviteleri için yapılan kapalı alanlar” ve okullar, alışveriş merkezleri, konferans salonları gibi “başka amaçlar için yapılan ancak rekreasyon hizmeti için kullanılabilen” kapalı alanlar olarak iki başlık altında ele alınabilir. Doğru cevap A'dır.

Eğitsel rekreasyon aktiviteleri: Kişilerin boş zaman aktivitelerine katılım yoluyla öğrenme eyleminin gerçekleşmesi prensibine dayanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Rekreasyonel aktiviteler ödül ve kazanç gibi dışsal güdüleyicilerden ziyade, mutluluk, kişisel doyum ve hissedilen olumlu duygular gibi içsel güdüleyiciler ile gerçekleşmektedir. Doğru cevap E'dir.

Türkiye’de yaşayan bireyler 24 saatlerinin günlük zamanlarının %49 (yüzde kırkdokuz)’unu fizyolojik ihtiyaçlara, %11 (yüzde onbir)’ini sorumluluk ve zorunluluklara, %22 (yüzde yirmiiki)’sini iş ve iş ile ilgili aktivitelere, %18 (yüzde onsekiz)’ini ise boş zaman aktivitelerine ayırdıkları ortaya çıktığını ifade etmiştir.

Ekonomik fonksiyon olarak rekreasyon: Kamu ve yerel yönetimeler turizmi teşvik ederek kırsal kesimlere rekreasyonel tesislerin kurulması için yardım ederek faaliyetlerini sürdürmektedir. Doğru cevap A'dır.