REKLAMDA YARATICILIK - Deneme Sınavı - 13

Bilgi, insanın kendisini ve çevresini anlamasını şekillendiren zihinsel süreçtir.

Yaratıcılık bir sürecin sonucudur. Bu süreç konusunda en çok kabul gören model Alman fizyolog ve fizikçi Hermann von Helmholtz tarafından ortaya atılmıştır. Bu modelde sırasıyla şu aşamalar yer  almaktadır: Hazırlık, kuluçka, fikrin doğuşu-aydınlanma ve uygulama- doğrulama.

Yaratıcı düşünebilme yeteneğinin işe yaraması için bilgi birikimi şarttır. Dolayısıyla bilgi birikiminin yaratıcılık açısından çok önemli bir değişken olduğunu söyleyebiliriz.

Hazırlık: Bu aşamada zihnimiz konu için hazırlanır. Konu-sorun hakkında bilgiler toplanır.

Kuluçka aşaması tamamen bilinçsiz yaşanan bir süreçtir.

Yaratıcılığımızı körelten etkenleri şu başlıklar altında toplayabiliriz: ödül mekanizması, öğrenilmiş çaresizlik, korkularımız, yaşam biçimimiz, şans faktörü.

Beyin fırtınası yöntemi ilk defa Osborn (1957) isimli bir reklamcı tarafından, yeni ürünlere yeni isimler ve sloganlar üretme amacıyla kullanılmıştır.

Zihin haritası, merkez düşünceye ilişkin kavramların ve düşünceler arasındaki ilişkilerin bir görsel  sunumudur.

Beyaz şapka, objektifliği ve tarafsızlığı simgeler. Beyaz şapkadan bilinenlerden yola çıkılır. Hangi  bilgilere sahip olduğumuz, neleri bilmemiz gerektiği üzerinde durulur.

Yan Yana Getirme: Zıtlıklardan faydalanma, karşıt kavramları bir araya getirme yaratıcılık ve iletişimde etkili bir silahtır.

Yaratıcılık ile ilgisi olduğu düşünülen zeka, kişilik ve motivasyon konularında yapılan çalışmaları derleyen Batey’e göre; yaratıcı olmak için zeki olmak bir gereklilik değildir. Bu konuda yapılan çalışmalar zeka ile yaratıcılık arasında zayıf bir ilişki olduğunu ortaya koymaktadır (korelasyon <0.20).  Bunun klasik örneği Lewis Terman’ın dahiler üzerine genetik çalışmasıdır. Terman Kaliforniya’da  250.000 öğrenciyi test etmiş ve bunlardan IQ  skoru 140 üzerinde olanları belirlemiştir. Bu seçili grubu onlarca yıl takip ettikten sonra Terman, kişilik özelliklerinin ve motivasyonun yetişkinlik döneminde başarıda ve yaratıcılık da zekadan daha önemli olduğu sonucuna varmıştır.  Buradan da çıkarabileceğimiz gibi zekâ  ile yaratıcılık arasında doğrudan bir ilişki yoktur  oysa toplumsal olarak bizler zeka için çok önemli bir unsur olduğunu düşünüyoruz öyle ki hatta  kendimizi gerçeği görmemek için uyguladığımız  oto sansürlerden biri de yeterince zeki olmadığınızı düşünmektir

Yaratıcılıkta kişinin sahip olduğu hayalgücü ile önceden birbiriyle ilişkisi olmayan unsurlar arasında bağlantılar kurma yeteneği vardır.

Kuluçka aşamasındaki en önemli sorun bilinçsiz bir aşama olduğu için yönetilebilmesinin çok güç olmasıdır. Reklamcılık gibi fikir üretiminde zamanla yarıştığınız alanlarda bu önemli bir sorundur. Kuluçka aşamasını hızlandırmaya çalışmak için etkileri tartışmalı olsa da kullanılan pek çok teknik vardır. Bunlardan başlıcaları beyin fırtınası, altı şapkalı düşünme modeli, zihin haritalamadır.

Yaratıcılığımızı körelten etkenleri şu başlıklar altında toplayabiliriz: ödül mekanizması, öğrenilmiş çaresizlik, korkularımız, yaşam biçimimiz, şans faktörü.

Zihin haritaları merkez bir düşünceye ya da kavrama ilişkin olarak diğer düşünceleri ve kavramları bağlantısal olarak sunulduğu iki boyutlu görsel araçlardır. Zihin haritası, merkez düşünceye ilişkin kavramların ve düşünceler arasındaki ilişkilerin bir görsel sunumudur.

Hazırlık :Bu aşamada zihnimiz konu için hazırlanır. Konu-sorun hakkında bilgiler toplanır. Tamamen bilinçli bir aşamadır.

Kuluçka: Kuluçka aşaması tamamen bilinçsiz yaşanan bir süreçtir. Zihnimiz var olan konu-sorunla ilgili olarak elde ettiğimiz tüm bilgileri işleyerek fikirler üretmeye çalışır. Bu zihin çalışması öylesine bilinçsizdir ki uyurken, yürürken, tuvalette – duştayken bile işlemeye devam eder.

Fikrin doğuşu-aydınlanma: Zihnimizde uçuşan fikirler bir anda bir aydınlanma yaratır. Âdeta beynimizde bir ampul yanar. Bilinçsiz geldiğimiz bu aşamada ortaya çıkan fikrin olgunlaştığının bilinçli bir şekilde farkına varırız.

Gerçekleştirme-doğrulama: Kuluçka ve fikrin doğuşu aşamalarını tersine tıpkı hazırlık aşamasında olduğu gibi zihnimizin bilinçli bir şekilde çalıştığı bir aşamadır.

Beyin ve fırtına olmak üzere iki kelimeden oluşan beyin fırtınası, sözlük anlamı ile, parlak fikir, şiddetli bir heyecan patlaması gibi anlamlara gelir. Bazı araştırmacıların bu yöntemle ilgili yaptıkları tanımlar aşağıda verilmiştir: • Demirel (1995); bir konuya çözüm getirerek, karar vermek ve hayal yoluyla düşünce ve fikir üretmek için kullanılan yaratıcı bir teknik; • Orlich ve arkadaşları (1990), yaratıcılığı geliştirme, uyarılma ve teşvik edilme, düşünce-görüş kazandırma öğretimsel amaçlarıyla, tartışma becerilerinin öğrenildiği bir etkinlik; • Saban (2000), bir gruba ait öğrencilerin, açık fikirli olarak, bir konu, olay veya problem durumu hakkında düşünmelerini ve mantıklı olup olmadığı endişesine kapılmadan olabildiğince çok sayıda fikir üretme; • Özden (2003) ise, belirli bir durum ya da probleme ilişkin fikir ve seçenekleri ortaya koyma esasına dayalı bir teknik; olarak ifade etmektedirler.

Kırmızı  şapka duyguları ve içgüdüleri temsil eder. Kırmızı rengi genellikle öfke ve sıcaklıkla ilişkilendiririz ve bu nedenle bu, duygusal düşünceyi, öznel duyguları, algıyı ve görüşü temsil eder. Bu tür bir düşünceyle sahip olduğunuzda, duygularınızı mantıklı bir şekilde gerekçelendirmek zorunda kalmadan ifade edebilirsiniz.Hangi duyguları hissettirdi? 

Ne hissettirdi ?  gibi sorular kırmızı şapkaya ilişkin sorulardır.

Hegarty öfkelenmenin yaratıcılığı ve üretim potansiyelini arttırdığını söyler. Buna örnek olarak İkinci Dünya Savaşı sırasında Picasso çizdiği Guernica tablosunu gösterir. Dünyaca ünlü bu tablo Nazilerin ikinci Dünya Savaşı sırasında Guernica’da gerçekleştirdiği katliamı anlatmaktadır. Tablonun başarısının Picasso’nun bu katliama karşı duyduğu öfkeden kaynaklandığı söylenir.

Sözcükler iletişimin önünde engeldir: Konuları daha uzun karmaşık cümlelerle anlatmak yerine nasıl daha kısa ve vurgulu bir ifadeye dönüştürebilirim diye düşünmemiz gerekir.