REHBERLİK

Çağdaş eğitimin en genel amaçlarından birisi öğrencinin, bütün yönleriyle gelişmesi ve kendini gerçekleştirmesine yardım etmektir. Eğitimin bu amacı rehberliğin de en genel amacıdır.

Eğitim sistemlerinde öğrenci kişilik hizmetlerini zorunlu kılan durumlar arasında; okul güvenliği, kötü madde kullanımı, uyum ve davranış problemleri, okula uyum ve devam, başarısızlık, özellikle kız çocukların okullaşması ve eğitim sistemi içinde tutulması konularında yaşanan ciddi sorunlar bulunmaktadır.

Öğrenciyi merkeze alan çağdaş eğitim sistemlerinde eğitimin “öğretim” ve “yönetim” gibi boyutlarına üçüncü bir boyut olarak “öğrenci kişilik hizmetleri (ÖKH)” adı altında yeni bir boyutun eklenmesi gereğini ortaya koymuş; ÖKH’ne duyulan gereksinimi artırmıştır.

ÖKH, okula yeni gelen öğrencilerin, okula kayıt kabul işlemleriyle devam ve disiplin işlerinden psikolojik danışma hizmetlerine kadar, geniş bir hizmet grubunu kapsar. Ancak, öğrencilerin okula kayıt kabul işlemleriyle, devam ve disiplin işleri, okul yönetiminin yapmak zorunda olduğu olağan işlerdendir. ÖKH kapsamında öğrencilere sunulacak diğer hizmetleri beş başlık altında toplamak mümkündür:

Rehberlik farklı kişilerce farklı tanımlanmış gibi görünse de tanımlarda vurgulanan bazı ortak noktalar bulunmaktadır. Bu ortak noktaları beş maddede toplamak mümkündür:

Kendini gerçekleştirme, İnsancı Psikoloji’nin en önemli kavramlarından birisidir. Maslow’a göre, insanın temel ihtiyaçlar hiyerarşisinin en üst basamağında yer alan “kendini gerçekleştirme” insan davranışlarına yön veren tek ve temel güdüdür. Rogers ise “tam verimlilik” ya da “tam kapasiteyle fonksiyonda bulunma” (fully-functioning) kavramlarını kendini gerçekleştirme kavramıyla aynı anlamda kullanmıştır.

Rehberlikle ilgili kimselerde ve rehberlik yardımı alan öğrencilerde rehberlikle ilgili yanlış bazı anlayışlar ve bu anlayışlara dayalı uygun olmayan beklentiler gözlenmektedir. Bunlar kısaca şöyle özetlenebilir:

Rehberlikte hizmet alanları dokuz grupta ele alınmıştır. Rehberlikte hizmet alanlarının merkezinde psikolojik danışma hizmet alanı bulunmaktadır. Rehberlik hizmet alanları bir bütündür, birbirini tamamlar.

Öğrencilere, kendi niteliklerine uygun eğitsel programlar ve meslekler seçmelerinde; başarısızlık ve uyum sorunlarını çözebilmelerinde yardımcı olabilmek için her şeyden önce öğrencinin niteliklerinin bilinmesine gereksinim vardır. Öğrencileri çeşitli yönleriyle tanımak amacıyla ilgi envanterleri, yetenek ve başarı testleri, kişilik test ve envanterleri gibi test tekniklerinin yanı sıra, gözlem, görüşme, otobiyografi, sosyometri, bil-kim, sosyodrama, psikodrama, derecelendirme ölçekleri, anket arzu listeleri, problem tarama listeleri gibi test dışı çeşitli tekniklerden yararlanılmaktadır. Bu tekniklerinin sınıflandırılmasında farklı ölçütler kullanılmaktadır. Bir ölçüte göre bireyi tanıma teknikleri; (1) test teknikleri, (2) test dışı teknikler olarak iki grupta toplanmaktadır. Bir diğer ölçüte göreyse bireyi tanıma teknikleri standart testler, durumsal testler (situational tests), kendini anlatma teknikleri (self-report technics) gözlemsel teknikler (observational technics) olmak üzere sınıflandırılmaktadır.

Oryantaston hizmetleri; eğitim kurumlarında, okula yeni gelen öğrencileri, katıldıkları yeni ortama alıştırmak, okulun kuralları, işleyişi, olanakları hakkında bilgi vermek ve böylece okula uyumlarını kolaylaştırmak amacıyla yapılan çalışmaları kapsar. Ayrıca, oryantasyon hizmetleri çalışan yetişkinlere yönelik olarak da sunulabilir. İşe yeni giren bir kişinin iş ortamına, arkadaşlarına alışabilmesi için iş yerinin koşullarıyla sunduğu olanaklar hakkında bilgi verilebilir.

Türk milli eğitiminin amaçları dikkatle incelendiğinde özellikle 2 maddede belirtilen “Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere sahip kişiler yetiştirmek” ile 3. maddede “ilgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak” biçiminde ifade edilen amaçların öğrenci kişilik hizmetleri ve rehberliğin amaçlarıyla büyük ölçüde örtüştüğü görülecektir.