BİLGİ VERME HİZMETLERİ

Bireyin kendini gerçekleştirebilmesi için öncelikle
kendini tanıması ve bulunduğu çevrede, içinde yaşadığı
toplumda kendini nasıl geliştirebileceğini iyi
değerlendirmesi gerekir. İşte bilgi toplama hizmetleri,
öğrencinin gerek duyabileceği her türlü bilgiyi onun
yararlanmasına sunmak için yapılan çalışmalardır.
Örneğin; seçmeli derslerin bulunduğu bir sistemde
öğrenciye seçmeli derslerin kapsamı, amacı,
kazandıracakları hakkında bilgi verilmesi gerekir. Ya da
temel eğitim sonunda öğrencilere gidebilecekleri çeşitli
liseler, bunların yapısı, niteliği, giriş koşulları gibi bilgiler
verilebilir. Aynı şekilde lise öğrencilerine de üst eğitim
kurumları, üniversiteler ve koşulları vb. bilgiler verilmesi
gerekir. Özellikle mesleğe yönelmede, meslekleri tanıtmak
amacıyla güncel ve yeterli bilgilerin verilmesi gençlerin
doğru ve isabetli bir karar vermelerine yardımcı olacaktır.

Öğrencilere yönelik bilgi verme hizmetleri, onlar
yeni bir okula başladıklarında (hatta daha önce), o ortama
alışmaları için düzenlenen oryantasyon çalışmaları içinde
düzenlenir ve uygulanır.

Bu hizmet okula yeni başlayan öğrencilere, eğitim
yılı başında, okulu, kurallarını, işleyişini tanıtmak, okul ve
o cevrede ihtiyaçlarını nasıl karşılayacakları hakkında
bilgi vermek ve böylece yeni girdikleri ortama kısa sürede
alışmalarına yardımcı olmak üzere yapılan çalışmalardır.
Daha genel anlamda, oryantasyon “yeni bir işe, yeni bir
okula, üniversiteye giren kişinin çevresine, işine, okuluna
alışabilmesi için başladığı iş ya da okul çevresinde
bulunan yetkililer tarafından hazırlanan özel ve oldukça
kısa süreli bir eğitim programı”dır.

Okula yeni gelen öğrencileri karşılama (sıcak bir
“Hoş geldin”), okulu ve birimlerini gezdirip tanıtma;
disiplin, sınıf geçme ve devam yönetmelikleri hakkında
bilgi verme, kütüphane, yemekhane, ulaşım vb. olanaklar
hakkında açıklamalar yapma ve nasıl yararlanacaklarını
gösterme; okuldaki etkinlikler, varsa öğrenci kulüpleri
merkezi hakkında bilgi verme... Ayrıca okulu ve çevreyi
tanıtım gösterileri, tanışma çayları, çevreyi tanıma
gezileri... vb. etkinlikler okulun özelliğine ve ihtiyaca göre
düzenlenebilir. Bu etkinliklere öğrenci velilerinin de
katılması teşvik edilir. Bu hizmetlerin organizasyonu ve
yürütülmesinde kuşkusuz öğretmenlere önemli görev ve
sorumluluklar düşer. Ayrıca üst sınıflardaki öğrencilerden
de yararlanılır.

Bir oryantasyon programının kapsamında yer
alacak etkinlikler, öğrencilerin gelişim özellikleri, eğitim
kademesi, okulun olanak ve koşulları, çevrenin
özelliklerine göre değişebilir. Genel olarak aşağıdaki
hizmetlere oryantasyon programı kapsamında yer
verilebilir:
• Öğrencilere okulun çeşitli birim ve bölümlerinin
fiziki alan olarak tanıtılması
• Okulun kuruluşu, tarihçesi, bölümleri, ders
programları, mezunların gittiği
• üst okul, iş alanları hakkında bilgi verilmesi
• Okulun işleyişi ve okulda uygulanan kurallar,
yönetmeliklerin (sınıf geçme, disiplin yönetmeliği
vb.) açıklanması
• Okuldaki öğretim, yönetim ve yardımcı personelin,
görev ve sorumluluklarının tanıtılması
• Okuldaki eğitsel, mesleki, sosyal ve kültürel
etkinlikler, kulüpler, öğrenci, rehberlik servisi, vb.
hakkında bilgi verilmesi
• Öğrencilere okulda ihtiyaçlarını nerelerden nasıl
karşılayacakları hakkında bilgi verilmesi,
yararlanabilecekleri olanakların açıklanması
(sağlık, beslenme, kredi vb. olanaklar)
• Velilerin okul personeli ve birbiriyle tanışması
• Okulun bulunduğu çevrenin sosyo-kültürel
nitelikleri hakkında bilgi verilmesi
• Cevrede öğrencilerin yararlanabileceği kurum ve
kuruluşların tanıtılması
• (postane, kütüphane, hastane, tiyatro vb. nerede ve
nasıl yararlanılabilir)
• Etkin öğrenme yöntemleri, ders çalışma teknikleri
hakkında bilgi ve beceri
• kazandırılma
• Öğrencilerin birbirlerini ve üst sınıflardaki
öğrencileri tanımalarını, kaynaşmalarını sağlayıcı
sosyal etkinlikler ve eğlenceler düzenlenmesi
• (Gereksinime göre başka etkinlikler kapsama
alınır).

• Duruma alıştırma programında şu ilkeler
benimsenmelidir:
• Bu program okulun sürekli bir faaliyeti olmalıdır.
Her yıl, öğretim yılı başında yoğunlaşan bir
programın yanı sıra, öğrencilerin etkin çalışma
yöntemlerini öğrenmeleri, eğitsel kol faaliyetlerine
katılmaları, çevredeki tiyatro, opera, kültür merkezi
vb. yerlerdeki gösteri ve faaliyetlere katılarak bu
gibi yerleri öğrenmeleri gibi etkinliklerle öğretim
yılı içinde de devam etmelidir.
• Duruma alıştırma programı bütün yeni öğrencilere
ulaşabilmelidir. Çünkü; her öğrencinin böyle bir
yardıma ihtiyacı vardır.
• Duruma alıştırma programı, bütün faaliyetleri
ayrıntılarıyla hazırlanmış bir program olmalıdır.
Tüm rehberlik faaliyetlerinde olduğu gibi burada
da planlı etkinlikler esastır.
• Bu program çeşitli faaliyetler içermelidir. Sadece
bir açılış konuşması ve okulun gezdirilmesi,
oryantasyonu amacına ulaştırmaz. Amaçlara
ulaşmayı sağlayacak farklı etkinliklere yer
verilmelidir.
• Tanıma, uyum sağlama ve öğrenmeyle ilgili,
öğrencilerin gelişim dönemi gereği, daha çok ortak
ihtiyaç ve problemler bu etkinliklerde ağırlık
merkezini oluşturmalıdır.
• Bu programın uygulanmasında okuldaki tüm
görevliler işbirliği içinde olmalıdır. Üst sınıftaki
öğrencilerden yararlanılmalı, çevredeki kurum ve
kuruluşlardan destek ve yardım alınmalıdır.
• Oryantasyon programı velileri de kapsamalıdır.
Çocuğun yaşamının önemli bir kısmını geçireceği
okul ortamını tanıması, okula karşı olumlu bir tavır
alması, sonraki çalışmalarda işbirliğine uygun bir
iletişim yaratılabilmesi acısından bu programa
velilerin de katılması olumlu sonuçlar sağlar.
• Oryantasyon programın sonucunda bir
“değerlendirme” yapılması, programın hedeflere
ulaşma derecesini, aksayan ve eksik yönlerini
ortaya konulmasını, böylece sonraki yıllarda
programın geliştirebilmesi açısından gereklidir.
• Oryantasyon programının uygulanmasında
rehberliğin genel felsefesi ve ilkeleri esas
alınmalıdır.
• Program içinde, özürlü ve özel gereksinimi olan
öğrenciler saptanarak gerekli düzenlemeler
yapılmalı ve programdan onların da en iyi derecede
yararlanmaları için caba harcanmalı, ayrıca okula
uyumları için önlemler alınmalıdır.

Kişisel rehberlik hizmetleri; öğrencinin bir birey
olarak “Yaşamayı öğrenmesi” yani yaşamda ihtiyaçlarını
ve gelişim görevlerini çevreye ters düşmeden karşılayarak,
kişisel doyuma ulaşabilmesi için yapılan yardımlardır. Bu
yardım hizmetleri içinde öğrencinin kendisine,
özelliklerine, sorunlarına, ihtiyaçlarına yönelik bilgilerle
sosyal bir varlık olarak, başka insanları tanıma, anlama,
iletişim kurma ve sosyalleşmeye yönelik bilgi ve beceriler
kazanması amaçlanır.

• Kendini anlama ve kabul etme
• Ailenin değerini anlama ve kabul etme
• Toplum olgusunu anlama
• Karar verme, amaç belirleme, plan yapma ve
yürütme
• Kendini tehlikelerden koruma ve yaşamı güvenli
sürdürme

• Öğrencinin okula ve okulun bulunduğu çevreye
uyum sağlaması.
• Etkin ders çalışma becerilerini kazanması.
• Eğitsel kararlar verme ve seçimler yapması.
• Başarıyı engelleyen etmenleri azaltma ya da
ortadan kaldırması.
• Öğrencilerin ilgi, yetenek, eğilim ve özelliklerine
uygun bir eğitsel ortam
• yaratması.
• Okul yaşamıyla meslek yaşamı arasındaki ilişkiyi
sağlaması.

• Bireyi (öğrenciyi) tanıma
• Meslek alanlarını tanıma
• Bireyin kişisel nitelikleriyle mesleklerin
gerektirdiği özellikler arasında bağlantıyı kurarak
kendine uygun bir mesleği seçmesine yardım etme.

• Mesleğin gerektirdiği faaliyetler, yapılan işin
özellikleri... İşte gereken sorumluluklar, görevler,
güçlükler nelerdir? Bu meslek ne gibi etkinlikleri
kapsamaktadır?..., gibi işin esas yapısını ortaya
koyacak bilgiler.
• Çalışma ortamı ve koşulları nasıldır? İş nasıl bir
ortamda yürütülüyor. Bu ortamda neler
kullanılıyor, kimlerle ilişkiye giriliyor? Günlük,
haftalık çalışma saatleri, çalışma koşullarının güç
olup olmadığı gibi bilgiler.
• Bu meslekte çalışanlarda aranan nitelikler nelerdir?
Yaş, cinsiyet, boy, ağırlık, duyu organlarının
hassaslığı gibi nitelikler yönünden bir sınırlama ya
da tercih durumu var mı? İş ne gibi yetenekler
gerektiriyor (genel ve özel yetenekler acısından).
Bunun yanında yabancı dil bilme, bilgisayar
kullanma vb. yeterlilikler gerektiriyor mu? gibi
bilgiler.
• Mesleğe hazırlanma ve giriş nasıl olmaktadır?
Meslek nasıl bir eğitim gerektiriyor? Eğitimi veren
kurumlar, süresi, bu okullara giriş koşulları,
okuldan sonra staj ve uygulama gerekip
gerekmediği... işe giriş sınavla mı, koşulları nasıl?
gibi bilgiler.
• Meslekte ilerleme ve kazanç̧ durumu nasıldır?
Mesleğin başlangıçtaki kazanç ve statüsü nasıldır?
Bu statü ve gelir nelere bağlı olarak ve nasıl
artmaktadır? Meslek ömür boyu sürecek nitelikte
midir, emeklilik koşullan nasıldır? gibi bilgiler.

Eğitim sürecinin herhangi bir basamağında
bulunan öğrenci, bir sonraki adımı atmadan önce,
önündeki seçeneklere ilişkin bilgi edinme
gereksinimindedir. Bu nedenle eğitsel bilgi verme
hizmetleri kapsamında, öğrencilere üst eğitim kurumlarını
tanımalarına ve onların doğru seçimler yapmalarına
yardım edilmesi son derece önemli bir etkinliktir.

• Eğitim Kurumunun Kimliği: Eğitim Kurumunun
adı nedir, adresi nasıldır? Resmi bir kurum mu,
yoksa özel bir kurum mudur? Ülkenin başka
yerlerinde aynı işlevi yerine getiren kurumlar var
mıdır, bunlar nerelerdedir? Bu ve benzeri kurumlar
ne zaman kurulmuş ve nasıl bir gelişme
göstermişlerdir?
• Eğitim Süresi ve Gerekli Giderler: Kurumda
verilen eğitimin süresi kaç̧ yıldır? Kurum, yatılılık
ya da burs olanağı sağlıyor mu? Okulu bırakma
durumunda tazminat ödeme zorunluluğu var mı?
Eğitim kurumu paralıysa, yıllık ücreti ve yıllık araç
gereç masrafları yaklaşık ne kadardır?
• Öğrencide Aranan Özellikler: Eğitim kurumuna
başvuran adaylarda hangi nitelikler aranmaktadır?
Eğitim kurumuna kabul edilme koşulları nelerdir?
Okula giriş sınavı var mıdır? Varsa yaklaşık, ne
zaman yapılmaktadır? Ne tip sınav yapılmaktadır?
Sınavda hangi özellikler ölçülmeye
çalışılmaktadır? Sınavdan sonra görüşme (mülakat)
yapılıyor mu? Yapılıyorsa, hangi özellikler
yoklanıyor? Son yıllarda okula kaç öğrenci
başvurmuş ve bunlardan kaçı alınmış bulunuyor?
• Yapılan Eğitimin Konuları: Okulda başlıca hangi
konular okutulmaktadır? Pratik ve staj var mıdır;
varsa süreleri ne kadardır?
• Kurumun Eğitim Olanakları: Eğitim kurumunda
öğretmen ve ders araçları yeterli midir? Şu anda
kurumun kaç öğrencisi vardır? Bunların sınıflara
dağılım oranı nasıldır?
• Okulu Bitirenlerin Sayısı: İşe ya da Üst Okula
Yönelenler: Kurumdan yılda yaklaşık olarak kaç
kişi mezun olmaktadır? Okulu bitirenlerin iş bulma
ya da bir üst okula devam etme olanakları ne
kadardır?
• Kurumun Geleceği: Kurumun geleceğine ilişkin
neler söylenebilir? Gelişmekte olan ve gittikçe
önem kazanan bir kurum mudur?

• Grup danışmanlığı bireylerin belli bir sorununa ya
da bir alanda davranış değişikliğine odaklanırken,
grup rehberliği, daha çok eğitsel ve mesleki bilgi
vermeyi amaçlar.
• Grup danışmanlığı, üyelerin daha yoğun duygu
paylaşımında bulunabilecekleri daha yakın ilişkisel
ortam gerektirirken, grup rehberliği sınıf ortamında
uygulanabilir.
• Grup danışmanlığı tutum ve davranış değişikliği
amacıyla daha yoğun ve daha uzun süreci
gerektirir, grup rehberliğiyse üyelerin bilişsel
düzeyde konuyu anlamalarına yönelik daha kısa
süreli olarak gerçekleştirilebilir.
• Grup danışmanlığı, psikolojik danışma ilke ve
tekniklerini bilen, terapötik birikimi kullanmada
yeterli bir psikolojik danışman (profesyonel
uzman) tarafından gerçekleştirilir. Grup
rehberliğindeyse okul danışmanı, bir eğitici
öğretmen gibi, belirlenen konuda, belirli
aktivitelerle öğrencilere bilgi verme ve yeterlik
kazandırmayı amaçlar.

Grup rehberliği aktiviteleri, sınıf içi rehberlik
uygulamaları, kariyer günleri, meslek tanıtımları,
oryantasyon günleri gibi uygulamalardır. Grup rehberliği,
aynı zamanda problem önleyici olmak üzere de organize
edilebilir. Öğrencilerin uygun planlar yapmaları ve yaşam
kararları almalarına yardımcı olacak eğitsel, mesleki,
kişisel ya da sosyal bilgiler sunmayı içerir. Grup
rehberliği, yapılacak çalışmanın özelliklerine göre küçük
ya da büyük gruplarda yapılmaktadır. Ancak küçük
gruplarda yapılan çalışmalar, etkileşim ağı yoğunlaştığı
için daha etkili olmaktadır.

Rehberlikte bilgi verme hizmetleri bireysel olarak
sunulabileceği gibi, daha çok bir grup, bir sınıf ya da
okulun tümüne yönelik olarak sunulabilir. Bilgi verme
hizmetlerinde “grup rehberliği” en çok kullanılan, en etkili
görülen yöntemdir.

Grup rehberliğiyle ilgili çalışmalar
incelendiğinde, grup rehberliğinin kısa süreli, bir
oturumluk olabildiği gibi, uzun süreli ve birden fazla
oturum olarak da yapıldığı görülmektedir. Grup rehberliği
çalışmaları, bilgi vermenin daha yoğun olduğu
durumlardaki gibi, konumun özelliğine ve öğretmenlerin
yeterliliğine göre ve gerekli ilkelere uymak koşuluyla sınıf
öğretmenleri tarafından da yürütülebilir. Ancak bu
hizmetleri öğretimdeki “bilgi verme” etkinliklerinden
ayıran nokta; hizmetin amacı ve ilkeleridir. Grup
rehberliğiyle bilgi verme hizmetlerinin amacı; öğrencinin
gelişim ve uyumu açısından gerekli bilgi ve beceri
kazandırmaktır.