REHBERLİK’TE ÖRGÜT, PERSONEL VE YENİ YÖNELİMLER

Bugüne kadar rehberlik ve psikolojik danışman
hizmetlerini düzenleyen beş yönetmelik yayınlanmıştır.

Ülke çapındaki rehberlik ve psikolojik danışma
hizmetlerinin yürütülmesi, düzenlenmesi ve
geliştirilmesinden birinci derecede sorumlu olan kurum
Milli Eğitim Bakanlığıdır.

Milli Eğitim Bakanlığı Merkez Örgütü’nde
rehberlik hizmetlerinden birinci derecede sorumlu kişi
Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel
Müdürüdür.

Rehberlik ve Araştırma Merkezleri Şubesi, Okul
öncesi ve İlköğretim Rehberlik Şubesi, Orta öğretim ve
Yaygın Eğitim Rehberlik Şubesi, Özel Sınıflar ve
Kaynaştırma Şubesi, Ölçme Araçları Şubesi, Dış İlişkiler
ve Projeler Şubesi, Öğrenci İşleri Şubesi vardır.

Bu görevlerden Rehberlik ve Psikolojik Danışma
Hizmetleri Bölümünden sorumlu Milli Eğitim Müdür
Yardımcısı ve şube müdürü sorumludur.

Bakanlıkla kurumlar arasındaki haberleşme ve
eşgüdümü sağlamak, gelen yazıları ilgili kurumlara
ulaştırmak ve sonuçlarını izlemektir.

Rehberlik Hizmetleri Müdür Yardımcısı ve Şube
Müdürü rehberlik ve araştırma merkezleriyle eğitim
öğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma
servislerinin her türlü personel gereksinimini belirler ve
yerel olanaklarla karşılanamayan gereksinimlerin
Bakanlığa bildirilmesini sağlar. Rehberlik ve psikolojik
danışma hizmetleri servislerinde görevli personelin il içi
atamalarında komisyon üyesi olarak görev alır ve
atamalara ilişkin Rehberlik ve Araştırma Merkezi

Yönetmeliğe göre il danışma komisyonu yılda
eylül ve ekim ayı olmak üzere iki kez toplanması gerekir.

İlde rehberlik ve psikolojik danışma
hizmetlerinden sorumlu Milli Eğitim Müdür Yardımcısı
ya da şube Müdürü, ilçelerde şube Müdürleri, Rehberlik
ve araştırma merkezi müdürü ya da müdürleri, Rehberlik
ve araştırma merkezlerindeki rehberlik ve psikolojik
danışma hizmetleri bölüm başkanları, İlköğretim ve
ortaöğretim kurumlarından seçilen birer okul müdürü
metropol ilçelerde metropolü oluşturan ilçelerden birer
okul müdürü, değişik türden eğitim öğretim
kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma
servislerinde çalışan en az üç psikolojik danışmandan
oluşmaktadır.

Eylül ayında yapılacak toplantıda, il ve ilçelerde
yapılması düşünülen rehberlik ve psikolojik danışma
çalışmalarına ilişkin gerekli ihtiyaçları belirlemek,
çalışmalarla ilgili önerileri değerlendirmek ve bunların
sağlanması yönünde karar almak. Haziran ayında
yapılacak olan toplantıda il ve ilçelerde yapılan Rehberlik
ve psikolojik danışma çalışmalarının sonuçlarını
değerlendirerek, sonraki öğretim yılı için önerilerde
bulunmak.

Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü’nün
örgüt yapısı, müdür, müdür yardımcısı, rehberlik ve
psikolojik danışma hizmetleri bölüm başkanlığı ve özel
eğitim bölüm başkanlıklarından oluşmaktadır.

Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinde rehberlik
ve psikolojik danışma hizmetleri bölümünde; psikolojik
danışman, eğitim programscısı, sosyal çalışmacı ve
psikometristler görev almaktadır.

Merkezin çalışma alanında yer alan eğitim
öğretim kurumlarının özellik, kademe ve türlerine göre
ayrı ayrı olarak rehberlik hizmetleri çerçeve programını
önceki uygulama sonuçlarıyla ilgili eğitim öğretim
kurumlarının da görüşlerini alarak hazırlamak. Ders yılı
başlamadan en az bir ay önce, ilgili eğitim-öğretim
kurumlarına ulaştırmak.

Hizmetlerde kullanılacak psikolojik ölçme
araçlarıyla diğer araç ve tekniklerin tespiti, çoğaltımı,
sağlanması, geliştirilmesi ve servislere dağıtımı için, il
düzeyinde yapılabilecek çalışmaları planlar, yürütür ve
sonuçlandırır.

Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri servis
elemanları, okul yöneticileri, sınıf öğretmenleri için,
psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri alanındaki
görevleriyle ilgili uygulamalara ilişkin bilgi ve becerilerini
artırıcı konferans, panel gibi toplantılarla çeşitli hizmet içi
eğitim etkinlikleri düzenler. Gerektiğinde üniversite ve
ilgili kuruluşlardan eleman sağlar. Söz konusu etkinlikleri
ailelere yönelik olarak da düzenler.

Bölümün hizmetleri kapsamında, yardim
talebinde bulunanlara ilişkin çeşitli psikolojik, sosyal ve
diğer ilgili bilgileri, olabildiğince, ilk ellerden sağlar,
verilecek hizmetin niteliğine göre çeşitli psikolojik ölçme
araçlarını bilimsel standartlarına göre uygular. Psikolojik
yardim hizmeti verilenlerin aile, okul, arkadaş gibi sosyal
çevresiyle olan ilişkilerinin değerlendirilmesi de yapılır.
Bölüme başvuran ve hizmet verilen öğrenci ya da
bireylere ilişkin gerekli bilgi ve kayıtları içeren bir danışan
dosyası, bilimsel standartlara uygun olarak tutulur.
Toplanan bilgilerle yapılacak inceleme sonucunda,
başvurana verilecek rehberlik ve psikolojik danışma
hizmetlerine ilişkin değerlendirme yapılır ve karara varılır.
Değerlendirme sonucuna göre öğrenci ya da bireyin
gereksinimi olan rehberlik ve psikolojik danışma
hizmetleri verilir, bireysel ya da grupla psikolojik danışma
hizmeti gereken durumlarda, mesleki formasyonu bu
hizmeti vermeye uygun eleman varsa hizmet verilir,
uzman eleman yoksa başvuranın ilgili kurumlara sevki
yapılır. Hizmet verilen öğrenci ve bireylerle ilgili olarak,
merkez dışına verilecek bilgilerde, bireyi ve aileyi
olumsuz etkileyebilecek beyan ve yorumlardan kaçınılır.

Okul rehberlik örgütünü, bir okuldaki rehberlik ve
psikolojik danışma servisi ile okul rehberlik ve psikolojik
danışma hizmetleri yürütme komisyonu adı altında iki
kuruluş oluşturmaktadır. Bunun yanı sıra okulda rehberlik
hizmetlerinde etkin roller üstlenen, müdür yardımcıları ile
sınıf rehber öğretmenleri de okul rehberlik örgütü içinde
yer alırlar.

Okul rehberlik ve psikolojik danışma servisinde,
psikolojik danışma ve rehberlik alanında eğitim görmüş
alan uzmanları görev yaparlar.

Okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik
hizmetlerinin planlanıp yürütülmesinden birinci derecede
sorumlu olan kuruluş rehberlik ve psikolojik danışma
servisidir.

Okul rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
komisyonu başkanı okul müdürüdür.

Okul rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
komisyonu
• Okul müdürü,
• Müdür yardımcıları
• Rehberlik ve psikolojik danışma servisi
psikolojik danışmanları
• Sınıf rehber öğretmenlerinden her sınıf
seviyesinden seçilecek en az birer temsilcisi
• Okul aile birliği ve okul koruma derneğinden
birer temsilci
• Okul öğrenci temsilcisi
• Disiplin kurulundan bir temsilciden oluşur.

• Rehberlik ve psikolojik danışma servisince
hazırlanan yıllık program ve yürütme planını
inceler, bu konudaki görüşlerini bildirir.
Uygulanması için gerekli önlemleri karara bağlar.
• Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin
yürütülmesi sırasında hizmetlere ilişkin
çalışmaları ve ortaya çıkan sorunları inceler,
değerlendirir ve bunların çözümüne ilişkin
önlemleri belirler.
• Eğitim ortamında; öğrenciler, aileler, yöneticiler,
öğretmenler ve psikolojik danışmanlar arasında
sağlıklı ve uyumlu ilişkiler kurulabilmesi için,
gerekli önlemleri görüşür ve yapılacak
çalışmaları belirler.
• Yönlendirmeye ilişkin eğitsel ve mesleki
rehberlik çalışmalarında ve öğrencileri
yönlendirmede, okuldaki eğitim öğretim
etkinlikleriyle eğitsel etkinliklerden karşılıklı
olarak yararlanabilmesi için, gerekli önlemleri ve
çalışmaları belirler. Yapılacak çalışmalarda birey,
aile, ilgili kurum ve kuruluşlara yönelik iletişim
ve iş birliğine ilişkin önlemleri belirler.

• Okulda rehberlik ve psikolojik danışma
hizmetlerinin sağlıklı şekilde yürütülebilmesi
için, hizmetin gerektirdiği fiziksel şartları ve
uygun çalışma ortamını hazırlar, kullanılacak
araç ve gereci sağlar.
• Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
yürütme komisyonunu kurar, bu komisyona
başkanlık eder.
• Okulun rehberlik ve psikolojik danışma
hizmetlerinin yürütülmesiyle ilgili yıllık program
ve yürütme planının hazırlanmasını sağlar ve
uygulanmasını izler.

• Okulun psikolojik danışman ihtiyacını, öğrenci
sayısını ve bu sayıdaki artışı dikkate alarak
belirler ve bulunduğu il ya da ilçe milli eğitim
müdürlüğünün ilgili bölümüne bildirir.
• Okulda birden fazla psikolojik danışman varsa
birini koordinatör olarak görevlendirir.
• Rehberlik ve psikolojik danışma servisinde,
birden fazla psikolojik danışman olması halinde;
program, planlama, araştırma gibi birlikte
yapılması gereken görevler dışında, hizmetlerin
yürütülmesinde öğrenci sayıları, sınıflar, mesleki
formasyon ve özel beceriler gibi ölçütlere göre,
gerektiğinde, psikolojik danışmanlar arasında iş
bölümü yapar. Ancak bu iş bölümünün dengeli
olmasına ve hizmetlerin gerektirdiği eş güdüm ve
bütünlüğü zedelememesine dikkat eder.

• Sorumlu olduğu sınıflardaki öğrencilere ilişkin
sorunları ve bu öğrencilerle ilgili gerekli bilgi ve
belgeleri rehberlik ve psikolojik danışma
servisine iletir.
• Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
yürütme komisyonu toplantılarına katılır.
• Okul müdürünün vereceği rehberlik ve psikolojik
danışma hizmetleriyle ilgili diğer görevleri yapar.

• Rehberlik ve psikolojik danışma servisiyle okul
yönetimi arasındaki koordinasyonu sağlar.
• Rehberlik ve psikolojik danışma servisinin
hazırladığı okul rehberlik programlarını ve
çalışma raporlarını onaylamak ve birer örneğini
rehberlik ve araştırma merkezine gönderilmek
üzere okul müdürüne iletir.
• Uygulanan rehberlik programları, gerçekleştirilen
ve yapılacak olan rehberlik etkinliklerine ilişkin
olarak öğretmenler kuruluna bilgi verir.
• Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
etkinliklerine, servis elemanı olarak fiilen katılır.

Rehberlik servisinde görev yapan koordinatör
psikolojik dnaışmanın diğer psikolojik danışmanlardan
psikolojik danışma ve rehberlik alanında ya da eğitimde
psikolojik hizmetler alanında uzmanlaşmış olmaları
gerekir.

• İl çerçeve programını temel alarak, okulun
rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri
programını sınıf düzeylerine, okulun türüne ve
öğrencilerin ihtiyaçlarına göre hazırlar.
• Rehberlik programının iligli kısmının
uygulanmasında sınıf öğretmenine rehberlik eder.
• Okulun tür ve özelliklerine göre, gerekli eğitisel
ve mesleki rehberlik etkinliklerini planlar,
programlaştırarak uygular ya da uygulanmasına
yardım eder.

• Bireysel rehberlik hizmetlerini, alanın ilke ve
standartlarına uygun biçimde yürütür.
• Bireysel rehberlik çalışmaları için, öğrencilere
yönelik olarak bireyi tanıma etkinliklerini
yürütür.
• Bireysel rehberlik hizmetleri kapsamında,
formasyonu uygunsa, psikolojik danışma yapar.

Öğrencinin mezun olacağı dönemde, okuldaki tüm
eğitim öğretim sürecindeki gelişimini, yönlendirilmesi
açısından önemli özelliklerini ve bu konudaki önerilerini
içeren bir değerlendirme raporunu, sınıf rehber öğretmeni,
veli, öğrenci ve okul yönetiminin işbirliğiyle hazırlar. Bu
raporun aslını öğrenci gelişim dosyasına koyar, bir
örneğini de öğrenciye ya da velisine verir.

Okulda özel eğitim gerektiren öğrenci varsa ya da
kaynaştırma eğitimi sürdürülüyorsa bu kapsamdaki
öğrencilere ve ailelerine gerekli rehberlik ve psikolojik
danışma hizmetlerini, rehberlik ve araştırma merkezinin
işbirliğiyle verir.

Eğitim öğretim kurumundaki seçmeli derslerin
konulmasında çevre koşulları, okulun olanakları, öğretmen
sayısı ve branş da gözetilerek yeni seçmeli derslere ilişkin
araştırma yapar, bu dersleri zümre öğretmenlerince
gerçekleştirilecek program çalışmalarında alanıyla ilgili
görüşlerini bildirir.

Okula bir alt öğrenim kademesinden ya da nakil
yoluyla gelen öğrencilerin gelişim dosyalarını inceler,
sınıf rehber öğretmeniyle işbirliği içinde değerlendirir.

Ailelere, sınıf rehber öğretmenlerine ve
gerektiğinde diğer okul personeline yönelik çalışmalar
yapar.

Ailelere, sınıf rehber öğretmenlerine ve
gerektiğinde diğer okul personeline yönelik, hizmet
alanına uygun toplantı, konferans ve panel gibi etkinlikler
düzenleyerek çeşitli hizmetler sunabilir.

• Rehberlik için ayrılan sürede sınıfa girer. Sınıf
rehberlik çalışmaları kapsamında eğitsel ve
mesleki rehberlik etkinliklerini, rehberlik ve
psikolojik danışma hizmetleri servisinin
organizasyonunu ve rehberliğini yürütür.
• Sınıfındaki öğrencilerin öğrenci gelişim
dosyalarının tutulmasında, rehberlik ve psikolojik
danışma hizmetleri servisiyle işbirliği yapar.
• Sınıfa yeni gelen öğrencilerin gelişim dosyalarını
rehberlik ve psikolojik danışma servisiyle
işbirliği içinde inceler, değerlendirir.
• Çalışmalarda öğrenci hakkında topladığı
bilgilerden özel ve kişisel olanların gizliliğini
korur.
• Sınıfıyla ilgili çalışmalarını, ihtiyaç ve önerilerini
belirten bir raporu, ders yılı sonunda “ilk hafta
içinde” rehberlik ve psikolojik danışma
hizmetleri servisine iletir.
• Öğrencilerin ilgi, yetenek ve akademik başarıları
doğrultusunda eğitsel kollara yöneltilmeleri
konusunda psikolojik danışmanla işbirliği yapar.
• Okul müdürünün vereceği, hizmetle ilgili diğer
görevleri yapar.

Türkiye’de planlı programlı ve örgütlü rehberlik
ve psikolojij danışma uygulamaları 1970’lerin başında
başlatılmıştır.

• Milli Eğitim Bakalığı’nın 2001 yılında
yayınlanan “Rehberlik ve Psikolojik Danışma
Hizmetleri Yönetmeliği”nin getirdiği en önemli
yeniliklerden biri rehberlik hizmetlerinin
ilköğretim kurumlarında da yaygınlaştırılmasını
öngörmüş olmasıdır.
• 2001 tarihli son rehberlik yönetmeliğinin,
ilköğretim ve orta öğretim kurumlarındaki
rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleriyle
ilgili uygulamalara getirmiş olduğu bir diğer
yenilikse gelişimsel rehberlik anlayışını temel
alan rehberlik uygulamalarının, geçmiş yıllara
göre giderek daha da yaygınlaşmasına yol açmış
olmasıdır.

Gelişimsel Rehberlik Anlayışının özünü her
düzeyden tüm öğrencilere, normal büyüme ve gelişim
bilgisi sağlamayı, yaşam becerileri kazandırmayı ve
bunları kullanmalarına yardımcı olmayı hedeflemektedir.
Bu yaklaşım, gelişimsel rehberliğin özünü
oluşturmaktadır.