RADYO VE TELEVİZYONDA PROGRAM YAPIMI

Dolgu ışık, ana ışık kaynağının karşı tarafına yerleştirilir. Işığın şid­detinin ayarlanmasında yumuşatıcı filtrelerden yararlanılabileceği gibi, ışık kay­nağının nesneye olan mesafesinin değiştirilmesi de bir yöntem olarak kullanıla­bilir. Dolgu ışık kaynağının şiddetinin ayarlanması sırasında ana ışık kaynağının kapatılması gerekir. Dolgu ışık, gölge yaratmayan yumuşak bir ışıktır. Hem ana ışık kaynağının neden olduğu gölgenin sertliğini azaltır, hem de gölgede kalan ay­rıntıları belirginleştirir. Dolgu ışık pozlama değerini ya da sahnede var olan ışığın şiddetini değiştirmemelidir. Yalnız olarak kullanıldıklarında istenmeyen gölgeler oluşturmazlar. Dolgu ışığın şiddeti hiçbir zaman ana ışığın şiddetini geçmemeli­dir. Dolgu ışığın şiddeti ana ışığın şiddeti ile aynı olduğunda nesnenin formu ortaya çıkmaz, üçün­cü boyut ya da derinlik elde edilmez.

Karakter jeneratörleri, her boyda ve farklı yazı tiplerinde(font) yazı yazabilen, ya­zılara hareket verebilen, canlı görüntü üzerine yazı bindirebilen, basit grafikler çizebilen, bunları hareketlendirebilen, yaptığı işlemleri hafızaya alabilen gerekti­ğinde yayına gönderebilen cihazlardır. 

stüdyo ekibi (teknik yönetmen, stüdyo şefi, kamera kontrol, resim seçici, yayın sorumlusu, altyazı, grafik, kayıtçı,vb.)

Sanat Yönetmeni; senaryoya uygun olarak, kullanılacak mekânları tasarlayan, dekorun yapımını yöneten, kurulmasını sağlayan, aksesuar ve kostümleri tasarlayan, bulan ve kullandığı malzemeleri programın amacına göre düzenleyen kişidir.

Çoklu kamera stüdyo yapımlarından farkı, sürecin kesintili olmasıdır. Çoklu
kamera yapımlarında çekim, başladıktan sonra kesintisizce devam eder ve program kurguya gerek duyulmadan tamamlanır. Oysa tek kamera yapımlarında her çekim tek tek planlanır ve gerçekleştirilir. Programın tamamlanması, kaydedilen çekimlerin senaryodaki sıraya göre kurgulanması ile gerçekleşir.
Çoklu kamera stüdyo yapımlarında süreç, kesintisiz olması nedeniyle ses, ışık ve
oyuncu hareketleri, değişik kamera açıları düşünülerek tasarlanır. Oysa tek kamera yapımlarında her çekim için ayrı ışık, ayrı ses ve ayrı kamera konumları belirlenir.
Tek kamera yapımlarında yönetmen en iyi çekimi elde edene kadar çekimi tekrar
etme imkanına sahiptir. Çekimleri değişik açılardan, değişik uzaklıklardan, farklı
kamera konumlarından yapabilir. Bu kurguda kurgucuya seçme imkanı verir.
Tek kamera yapımlarının avantajı, sahnelerin senaryodaki sıraya göre çekilmemesidir.
Çok nadir durumlarda çekimler senaryodaki sıraya göre gerçekleştirilir.
Sahnelerin senaryodaki sıraya göre dizilmesi kurgu aşamasında olur.

Stüdyo çekimlerinde en önemli mekanlardan birisi kontrol odasıdır. Kontrol odasında, resim seçme masası, kamera kontrol ünitesi, ışık ve ses masası, kayıt ünitesi, karakter jeneratörü, monitörler gibi teknik cihazların bulunur.

İntercom: Tüm reji grubu, kameramanlar, stüdyo şef(ler)i ve sunucu(lar) arasındaki iletişimi sağlayan bir tür telsiz sistemidir.

Çekim (yapım) sürecinin aşamaları şu şekilde sıralanabilir: Teknik ekip ve ekipman, kostüm,dekor çekim saatinden önce hazır duruma getirilir. Kamera ve onun yardımcı gereçleri kurulur. Işık ve ses ekibi hazırlıklarını tamamlar. Oyuncu kostüm ve makyajları yapılır. Daha sonra çekim provası yapılır ve çekim gerçekleştirilir.

Yapım aşamasında ses ekibi; ses yönetmeni, ses asistanı ve boom operatöründen oluşur.

Temel aydınlatma düzeninde ana ışık, dolgu ışığı, arka ışık kullanılır. Dolgu ışığı ana ışığın neden olduğu gölgeleri yumuşatmak ve göz bölgelerinin aydınlatılması için kullanılır. Kendisinin başka gölgelere neden olmaması için yumuşak ışık olması gerekir.

Yapımın özelliğine göre farklılık gösterse de stüdyo çekimlerinde çok sayıda kişi görev alır. Yönetmenin farklı ortamlarda çalışan görevlilerle iletişim kurmasında iç iletişim sistemi (Intercom) önemli rol oynar. İç iletişim sistemi tüm yapım ve teknik ekip arasında hızlı bir iletişim sağlar.

Tek kamera çekimlerinde genellikle master çekim tekniği ve üçlü çekim tekniği uygulanır. Üçlü çekim tekniğinde, ilk çekimdeki aksiyonun sonu onu izleyen çekimin başında tekrarlanır, ikinci çekimdeki aksiyonun sonu ise onu izleyen üçüncü çekimin başında tekrarlanır. Kurguda, tekrarlanan kısımlardaki fazlalıklar atılarak hareketlerde bir devamlılık sağlanır.

Programın yapımından sorumlu olan yapımcı, programın tasarım aşamasından yapım ve yayın aşamasına kadar olan tüm süreçlerde idari ve mali sorumluluğu üstlenen, bu sorumluluğu ile, yapımın sanatsal yönüne katkıda bulunan, yapımın maliyetini belirleyen, yapımda görev alacak kişileri seçen, yönetmen, yayın ve yapım ekibi ile iletişimi sağlayan ve koordine eden kişidir. Yapımcı, senaryo yazarını ve yönetmeni belirler, yönetmenle birlikte oyuncuları, sunucuları, program konuklarını ve tüm çekim ekibini seçer.

Tek kamera stüdyo ya da dış yapımlarda yönetmen, değişik çekim teknikleri kullanabilir. Bunlardan birincisi, master çekim tekniğidir. Bu çekim tekniğinde sahnenin ya da aksiyon alanının tamamı genel çekimle görüntülenir. Bu çekim, sahnenin genelini seyirciye tanıtması açısından ve kurgu sırasında sürekliliğin korunmasında önemlidir. Master çekim, sahnenin genel atmosferini vermek ve oyuncuların sahnede bulundukları yerleri, sahne içindeki hareketlerini, sahneye giriş çıkışlarını seyirciye göstermek amacıyla yapılır. Bu çekim, genellikle kamera konumlarının oluşturduğu üçgen formun tepe noktasındaki kamera konumundan yapılır.

Yönetmen, stüdyo ya da dış çekimlerde değişik çekim teknikleri kullanabilir. Bunlardan birincisi, master çekim tekniğidir. Bu çekim tekniğinde sahnenin ya da aksiyon alanının tamamı genel çekimle görüntülenir. Bu çekim, sahnenin genelini seyirciye tanıtması açısından ve kurgu sırasında sürekliliğin korunmasında önemlidir. Master çekim, sahnenin genel atmosferini vermek ve oyuncuların sahnede bulundukları yerleri, sahne içindeki hareketlerini, sahneye giriş çıkışlarını seyirciye göstermek amacıyla yapılır. Bu çekim, genellikle kamera konumlarının oluşturduğu üçgen formun tepe noktasındaki kamera konumundan yapılır. Pek çok yönetmen, çalışmaya sahnenin baştan sona master çekimini yaparak başlar. Master çekim yapıldıktan sonra yönetmen sahnedeki oyuncuların yakın ve bel çekimlerini gerçekleştirir. Bu çekimler üçgen formun diğer iki kamera konumundan yapılır. Bu kamera konumlarından oyuncuların yakın çekimleri yapılırken oyuncular tüm diyaloglarını tekrar etmek durumundadırlar. Bu çekimler için kamera her yer değiştirişinde ışığın yeniden yapılması, mikrofonların yerlerinin yeniden belirlenmesi, hatta makyajın tazelenmesi gerekir. Bu değişiklikler çekimler kurguda arka arkaya sıralandığında seyirci tarafından fark edilmeyecek şekilde yapılır. Kimi yönetmenler de, önce yakın ve orta çekimleri, daha sonra da master çekimleri yapmayı tercih ederler.

Tek kamera yapımlarında kullanılan master çekim tekniği dışında bir diğer çekim tekniği de üçlü çekim tekniğidir. Birbirini izleyen çekimlerde aksiyonun sürekliliğinin sağlanmasında kullanılan basit bir yöntemdir. Bu teknikte, birbirini izleyen çekimlerde aksiyonun sonu ve başlangıcı tekrarlanarak çekime başlanır. Bu çekim tekniği genellikle, kamerada kurgu diye tanımlanır. Kameraman, çekimi yaparken arka arkaya gelen üç çekimi düşünmek durumundadır. İlk çekimdeki aksiyonun sonu onu izleyen çekimin başında tekrarlanır, ikinci çekimdeki aksiyonun sonu ise, üçüncü
çekimde tekrarlanır. Bu üçlü çekim tekniği, uygulaması en kolay olan tekniktir.

Tek kamera stüdyo ya da dış yapımlarda yönetmen, değişik çekim teknikleri kullanabilir. Bunlardan birincisi, master çekim tekniğidir. Bu çekim tekniğinde sahnenin ya da aksiyon alanının tamamı genel çekimle görüntülenir. Bu çekim, sahnenin genelini seyirciye tanıtması açısından ve kurgu sırasında sürekliliğin korunmasında önemlidir. Master çekim, sahnenin genel atmosferini vermek ve oyuncuların sahnede bulundukları yerleri, sahne içindeki hareketlerini, sahneye giriş çıkışlarını seyirciye göstermek amacıyla yapılır. Bu çekim, genellikle kamera konumlarının oluşturduğu üçgen formun tepe noktasındaki kamera konumundan yapılır.

Master çekim tekniğinde sahnenin ya da aksiyon alanının tamamı genel çekimle görüntülenir. Bu çekim,
sahnenin genelini seyirciye tanıtması açısından ve kurgu sırasında sürekliliğin
korunmasında önemlidir. Master çekim, sahnenin genel atmosferini vermek ve
oyuncuların sahnede bulundukları yerleri, sahne içindeki hareketlerini, sahneye
giriş çıkışlarını seyirciye göstermek amacıyla yapılır. Bu çekim, genellikle kamera
konumlarının oluşturduğu üçgen formun tepe noktasındaki kamera konumundan yapılır.

Yapımcıya yaratıcılık bakımından en fazla denetim olanağı sağlayan yapım tarzı
tek kamerayla yapılan çekimlerdir. Burada program tek bir kamerayla ve her bir
sahne çok sayıda çekimlere bölünmüş olarak gerçekleştirilir. İster stüdyo, ister dış
mekan olsun tek kameralı yapımlarda çekimler, ayrı ayrı planlanıp gerçekleştirilir. Çoklu kamera stüdyo yapımlarından farkı, sürecin kesintili olmasıdır. Çoklu
kamera yapımlarında çekim, başladıktan sonra kesintisizce devam eder ve program kurguya gerek duyulmadan tamamlanır. Oysa tek kamera yapımlarında her
çekim tek tek planlanır ve gerçekleştirilir. Programın tamamlanması, kaydedilen
çekimlerin senaryodaki sıraya göre kurgulanması ile gerçekleşir.

Storyboard oluşturmak yönetmenin görevlerinden biri değildir.