RADYO VE TELEVİZYONDA PROGRAM YAPIMI

Geliştirilmiş öykü şu işlevleri içerir:
• Okuyan herkese, programın temel düşüncesi, olayları ve oyuncuları ile ilgili
bilgiler verir.
• Mekanların belirlenmesinde ve oyuncuların bulunmasında çıkabilecek
herhangi bir sorunu yönetmenin önceden görebilmesine olanak sağlar.
• Aksiyonun geliştirilmesinde ve düzenlenmesinde senaryonun yazımını kolaylaştırır.

Yapım ve yönetim ekibi (Yönetmen, yapımcı, görüntü yönetmeni, yönetmen ve
yapım yardımcıları, ses tasarımcısı, yapım sekreteri, mekan sorumlusu, yiyecek içeceksorumlusu, ulaşım sorumlusu),

yazım ekibi ( Senaryo yazarı, araştırmacı, diyalog yazarı, dil uzmanları),

görsel ekip (Storyboard yapımcısı, ışık yönetmeni, kameraman,kamera asistanı, fotoğrafçı, elektrikçi vb ),

ses ekibi (sesçi, ses asistanı, boom operatörü),

sanat yönetim ekibi (set tasarımcısı, aksesuar sorumlusu, stilist, makyaj,kostümcü, kuaför, vb),

stüdyo ekibi (teknik yönetmen, stüdyo şefi, kamera kontrol, resim seçici, yayın sorumlusu, altyazı, grafik vb., kayıtçı,vb.) ve

diğer görevliler (muhasebe, sekretarya, ulaştırma sorumluları, avukat vb.) olarak sıralanabilir.

Karakterlerin Psikolojik Özellikleri

İçe yada dışla dönük olması
Hedefleri (uzun ve kısa süreli amaçları)
Düş kırıklıkları (kişiyi amaçlarına ulaşma açısından engelleyen herşey)
Düşleri (elde edilemeyeceğini düşündüğü şeyler)
Kişisel zayıflıkları
Huyu ve zekâsı
Yaşama karşı tavrı (iyimser-kötümser, asi, neşeli, mutlu, fedakâr, bencil)
Temel değerleri (kutsal saydığı, değer verdiği şeyler)
Kompleksleri (utangaçlıkları, korkuları, saplantıları)
Özel yetenekleri

Yapım Öncesi Bütçe: Yapım öncesi bütçesini oluşturan bütçe kalemleri; yapımcının kendi yaptığı işler, senaryo yazımının maliyeti ve diğer yapım öncesi çalışmaları kapsar. Yapımcının kendi yaptığı işler genel olarak, toplantılar düzenleme, ekipleri işe alma, oyuncuları bulma, mekanları belirleme, çekim zaman planlanması yapma, otel rezervasyonlarını, yemekler, seyahatler ve projenin genel gelişimini planlama olarak sıralanabilir.
Yapım öncesi bütçesinin bir diğer bütçe kalemi ise, senaryo yazarı ile ilgilidir.
Senaryo yazarı ile ilgili bütçeleme birçok şekilde yapılabilir. Senaryo yazarına sabit bir ücret verilebileceği gibi, senaryonun her aşaması ayrı ayrı maliyetlendirilerek de bütçeleme yapılabilir.
Yapım öncesindeki diğer bütçe kalemleri ise, storyboard tasarımı, danışman
ücretleri, rol dağılımı ücretleri, oyuncuların deneme çekimleri, dekor tasarımı,
kostüm tasarımı, yapım asistanları, ofis kiralama, mekan anlaşmaları, yapım öncesi ekibin ulaşım, iletişim, konaklama ve yemek harcamaları olarak sıralanabilir.

Yapım aşaması; senaryonun görselleştirilme sürecidir. Yönetmen çekim senaryosuna göre ve önceden planlanan çalışma çizelgelerine göre çekimleri ve ses kayıtlarını gerçekleştirir. Çekimleri senaryodaki sıraya bağlı kalmadan gerçekleştirir. Yapım aşaması, yapımın türüne, kullanılan teknik araç gereçlere, bütçesine, zamana, canlı ve banttan yayın olmasına göre farklılaşabilir.

Sahne: birbiriyle ilişkili çekimler dizisidir. Sahne tek çekimden ya da birçok çekimden oluşabilir ve tek bir zaman dilimini kapsar. Her sahnenin kendine ait bir başlangıcı, gelişimi ve sonu vardır.

Film ve televizyon program senaryoları genel olarak; çekim, sahne ve sekanslardan oluşur.

Çekim: Kameranın bir kez çalıştırılmasıyla elde edilen görüntüdür. Senaryodaki tüm görsel ve işitsel öğelerin ayrıntılı analizi ve planlaması çekimler incelenerek yapılır.

Tema: Ne Söylemek İstiyorsunuz? sorusunun cevabı temadır. Her senaryonun bir teması ya da söylemek istediği bir mesajı vardır. Bu tema, programın türüne göre, esinlendiği öykü, roman ya da tiyatro eserine ve yazarın özgün fikrine göre değişebilir.

Senaryo, programda görüleceklerin yazılı bir metnidir. Senaryo yazımında genel olarak senaryo yazarı; • Sahnenin gerçekleştiği çekim mekânını, • Aksiyonun gerçekleştiği gün ve zamanı, • Mekan içindeki oyuncuları, • Çekim numarasını, • Çekimin görsel olarak tanımını( kamera hareketleri, çekim ölçekleri, bakış açıları vb.) • Diyalog, müzik ve ses efektlerini • Özel efektler ve görsel geçişler gibi öğeleri göz önünde bulundurur.

Geliştirilmiş Öykü (Treatment): programın konusunun öyküsel bir anlatımıdır. Geliştirilmiş öykünün avantajı, senaryo dilini bilen herhangi bir kişi tarafından anlaşılır bir şekilde okunabilmesidir. Senaryonun yapımcıya ya da programı finanse eden kişiye onaylatılması aşamasında, geliştirilmiş öykü hem okunması hem de programın konusunun kolay anlaşılması açısından çok önemlidir. Geliştirilmiş öykü tamamlanmış bir program içindeki her bir sekansın anlatımını içerir. Buradan öykünün tüm ayrıntıları ve aksiyonun gelişimi görülür

Aksiyon ve diyalog senaryosu: programdaki mekânları, aksiyon ve karakterlerin konuşmalarını sergileyen bir senaryo formudur. Senaryo sahnelere bölünür, ancak çekimleri göstermek gerekli değildir. Kamera yerleri, hareketleri ya da özel efektler (kararma, açılma, zincirleme) gibi bazı teknik ayrıntılar da bu senaryoda yer alan, diğer öğelerdir. Aksiyon ve diyalog senaryosunun ana işlevi, programın ana aksiyonunun kabaca sahne sahne ya da mekan mekan bölünmesini sağlamaktadır.

Çekim Senaryosu: yapımda görev alacak kişilere yönetmenin ne düşündüğünün bir açıklamasıdır. Bu nedenle çekim senaryosunda, her sahne ve içindeki aksiyon görsel terimlerle tanımlanır. Çekim senaryosu yapım öncesi evrenin bir başka aşamasıdır. Bu senaryo, programdaki çekimlerin mekânların, oyuncuların, aksiyonların ses ve teknik ayrıntıların sergilendiği bir metindir. Çekim yapılacak mekanların dökümünü yapar. Kamera konumlarını, hareketlerini ve tüm özel efektleri içerir.

Storyboard; senaryodaki sahnelerin basit çizimlerle resimlendirilmesi ve sahnenin kabataslak bir portresidir. Storyboard’ da her sahne oyuncuların konumlarını, çekim açılarını, çekim ölçeklerini gösterecek şekilde görsel işitsel öğelerle tanımlanır. Storyboard, yönetmen, yapımcı, görüntü yönetmeni ve sanat yönetmenine işleri ile ilgili ön bilgiler verir. Siyah beyaz, renkli, resimli ya da çizgi olarak yapılabileceği gibi, bilgisayar ortamlarında iki ya da üç boyutlu olarak hazırlanabilir.

Yapım Öncesi Bütçe: Yapım öncesi bütçesini oluşturan bütçe kalemleri; yapımcının kendi yaptığı işler, senaryo yazımının maliyeti ve diğer yapım öncesi çalışmaları kapsar. Yapımcının kendi yaptığı işler genel olarak, toplantılar düzenleme, ekipleri işe alma, oyuncuları bulma, mekânları belirleme, çekim zaman planlanması yapma, otel rezervasyonlarını, yemekler, seyahatler ve projenin genel gelişimini planlama olarak sıralanabilir. Yapım Sonrası Bütçesi: Yapım sonrası bütçe ise, genel olarak programın kurgulanma süreci boyunca, kişilere, araç gereçlere, stüdyolara, müzik, seslendirme, grafik gibi işlere yapılan harcamalardan oluşur.

Yapım süreci, düşünce aşamasından başlayıp filmin veya programın yayınlanmasına kadar yapılan işleri kapsar. Film ve televizyon yapımlarında izlenecek yöntemler kimi zaman farklılıklar gösterse de yapım süreci; yapım öncesi, yapım ve yapım sonrası aşamalardan oluşur. Sürecin aşamaları kimi zaman çekim öncesi, çekim ve çekim sonrası olarak da adlandırılır.

Yapım öncesi aşama senaryo yazımıyla başlar. Bu aşamada yapımda yer alacak kişiler, çekimde kullanılacak dekor, teknik ekip, kullanılacak malzemeler vs. belirlenir. Çekim bütçesi, çalışma takvimi çıkarılır. Bir noktada bu aşamaya planlama aşaması da denir.

Yapım öncesi süreçte ilk aşama senaryonun yazılmasıdır. Senaryo, tiyatro oyunu, piyes, film, dizi film gibi eserlerin sahnelerini ve akışını gösteren yazılı metinlere verilen isimdir.

Yönetmenin "kayıt" komutuyla kameranın kayda girmesi ve senaryoda belirtilen hareketleri tamamlayıp kayıttan çıkmasıyla elde edilen kayda çekim denir.

Aynı mekanda geçen ve belli bir bütünlüğe sahip olaylar sahneyi oluşturur. Her mekan bir sahneyi oluşturur diyebiliriz. Bir sahnedeki olaylar bir tek çekimle yapılabileceği gibi birden fazla çekimle de gerçekleştirilebilir.

Olaylar dizisi, kişiler, olayların geçtiği çevre, devinim senaryosunun başlıca ögeleridir. Taslak öykü çalışmasında, bunlar ana hatlarıyla belli olduktan ve kabul edildikten sonra, senaryo yazarı öyküsünü geliştirmeye başlar.