RADYO VE TELEVİZYONDA PROGRAM YAPIMI - Deneme Sınavı - 3

Temel aydınlatma düzeninde ana ışık, dolgu ışığı, arka ışık kullanılır. Dolgu ışığı ana ışığın neden olduğu gölgeleri yumuşatmak ve göz bölgelerinin aydınlatılması için kullanılır. Kendisinin başka gölgelere neden olmaması için yumuşak ışık olması gerekir.

Yapımın özelliğine göre farklılık gösterse de stüdyo çekimlerinde çok sayıda kişi görev alır. Yönetmenin farklı ortamlarda çalışan görevlilerle iletişim kurmasında iç iletişim sistemi (Intercom) önemli rol oynar. İç iletişim sistemi tüm yapım ve teknik ekip arasında hızlı bir iletişim sağlar.

Tek kamera çekimlerinde genellikle master çekim tekniği ve üçlü çekim tekniği uygulanır. Üçlü çekim tekniğinde, ilk çekimdeki aksiyonun sonu onu izleyen çekimin başında tekrarlanır, ikinci çekimdeki aksiyonun sonu ise onu izleyen üçüncü çekimin başında tekrarlanır. Kurguda, tekrarlanan kısımlardaki fazlalıklar atılarak hareketlerde bir devamlılık sağlanır.

Programın yapımından sorumlu olan yapımcı, programın tasarım aşamasından yapım ve yayın aşamasına kadar olan tüm süreçlerde idari ve mali sorumluluğu üstlenen, bu sorumluluğu ile, yapımın sanatsal yönüne katkıda bulunan, yapımın maliyetini belirleyen, yapımda görev alacak kişileri seçen, yönetmen, yayın ve yapım ekibi ile iletişimi sağlayan ve koordine eden kişidir. Yapımcı, senaryo yazarını ve yönetmeni belirler, yönetmenle birlikte oyuncuları, sunucuları, program konuklarını ve tüm çekim ekibini seçer.

Tek kamera stüdyo ya da dış yapımlarda yönetmen, değişik çekim teknikleri kullanabilir. Bunlardan birincisi, master çekim tekniğidir. Bu çekim tekniğinde sahnenin ya da aksiyon alanının tamamı genel çekimle görüntülenir. Bu çekim, sahnenin genelini seyirciye tanıtması açısından ve kurgu sırasında sürekliliğin korunmasında önemlidir. Master çekim, sahnenin genel atmosferini vermek ve oyuncuların sahnede bulundukları yerleri, sahne içindeki hareketlerini, sahneye giriş çıkışlarını seyirciye göstermek amacıyla yapılır. Bu çekim, genellikle kamera konumlarının oluşturduğu üçgen formun tepe noktasındaki kamera konumundan yapılır.

Yönetmen, stüdyo ya da dış çekimlerde değişik çekim teknikleri kullanabilir. Bunlardan birincisi, master çekim tekniğidir. Bu çekim tekniğinde sahnenin ya da aksiyon alanının tamamı genel çekimle görüntülenir. Bu çekim, sahnenin genelini seyirciye tanıtması açısından ve kurgu sırasında sürekliliğin korunmasında önemlidir. Master çekim, sahnenin genel atmosferini vermek ve oyuncuların sahnede bulundukları yerleri, sahne içindeki hareketlerini, sahneye giriş çıkışlarını seyirciye göstermek amacıyla yapılır. Bu çekim, genellikle kamera konumlarının oluşturduğu üçgen formun tepe noktasındaki kamera konumundan yapılır. Pek çok yönetmen, çalışmaya sahnenin baştan sona master çekimini yaparak başlar. Master çekim yapıldıktan sonra yönetmen sahnedeki oyuncuların yakın ve bel çekimlerini gerçekleştirir. Bu çekimler üçgen formun diğer iki kamera konumundan yapılır. Bu kamera konumlarından oyuncuların yakın çekimleri yapılırken oyuncular tüm diyaloglarını tekrar etmek durumundadırlar. Bu çekimler için kamera her yer değiştirişinde ışığın yeniden yapılması, mikrofonların yerlerinin yeniden belirlenmesi, hatta makyajın tazelenmesi gerekir. Bu değişiklikler çekimler kurguda arka arkaya sıralandığında seyirci tarafından fark edilmeyecek şekilde yapılır. Kimi yönetmenler de, önce yakın ve orta çekimleri, daha sonra da master çekimleri yapmayı tercih ederler.

Tek kamera yapımlarında kullanılan master çekim tekniği dışında bir diğer çekim tekniği de üçlü çekim tekniğidir. Birbirini izleyen çekimlerde aksiyonun sürekliliğinin sağlanmasında kullanılan basit bir yöntemdir. Bu teknikte, birbirini izleyen çekimlerde aksiyonun sonu ve başlangıcı tekrarlanarak çekime başlanır. Bu çekim tekniği genellikle, kamerada kurgu diye tanımlanır. Kameraman, çekimi yaparken arka arkaya gelen üç çekimi düşünmek durumundadır. İlk çekimdeki aksiyonun sonu onu izleyen çekimin başında tekrarlanır, ikinci çekimdeki aksiyonun sonu ise, üçüncü
çekimde tekrarlanır. Bu üçlü çekim tekniği, uygulaması en kolay olan tekniktir.

Tek kamera stüdyo ya da dış yapımlarda yönetmen, değişik çekim teknikleri kullanabilir. Bunlardan birincisi, master çekim tekniğidir. Bu çekim tekniğinde sahnenin ya da aksiyon alanının tamamı genel çekimle görüntülenir. Bu çekim, sahnenin genelini seyirciye tanıtması açısından ve kurgu sırasında sürekliliğin korunmasında önemlidir. Master çekim, sahnenin genel atmosferini vermek ve oyuncuların sahnede bulundukları yerleri, sahne içindeki hareketlerini, sahneye giriş çıkışlarını seyirciye göstermek amacıyla yapılır. Bu çekim, genellikle kamera konumlarının oluşturduğu üçgen formun tepe noktasındaki kamera konumundan yapılır.

Görüntü kurgusunda olduğu gibi ses kanallarının miksi için de yeni bir ses kanalının yaratılması gerekir. Ses kurgusu yapılırken öncelikle ses öğeleri, ses miksi için farklı ses kanallarına yerleştirilir. Daha sonra farklı kanallardaki bu sesler görüntüye bağlı olarak miks aşamasında tek bir ses kanalına kaydedilir. Programın farklı bir dilde yayınlanması düşünülüyorsa farklı kanallara yerleştirilen sesler istenilen dilde seslendirilme yapılabilmesi için ayrı bir proje dosyasında tutulur. Ses kurgusu yapılırken kullanılan ses öğeleri; • Senkronlu sesler (Diyaloglar), • Senkronsuz sesler (Ses efektleri, doğal sesler), • Dublaj, • Görüntü üstü ses ya da anlatım ve • Müzikten oluşur.

Bazı kurgu teknikleri şunlardır: Paralel Kurgu, Montaj Kurgu, Akıcı Kurgu, Ritmik Kurgu, Çapraz Kurgu, Atlamalı Kurgu.

Zaman kodu, kurguda kaydedilen ses ve görüntünün kesin yerini belirleyen ve ses ile görüntünün senkronlanmasını sağlayan sistemdir. Zaman kodu, görüntünün yerini saat, dakika, saniye ve kare olarak belirtir ve bir anlamda, çekimin her bir karesini zaman açısından damgalar.

Analog kurgu, banttan banda yapılan kurgudur. Analog kurgu, bir oynatıcı (playback) ile kayıt cihazından (recorder) oluşan bir sistemdir.

Hangi teknik kullanılırsa kullanılsın genel olarak televizyon programlarında kurgu işleminin basamakları şu adımlardan oluşur: • Görüntülerin izlenmesi, kütüklenmesi ve aktarılması, • Senaryodaki sıraya göre çekimlerin arka arkaya eklenmesi, • Kaba kurgunun yapılması, • Ses kurgusu ve eşlemesinin yapılması, • İnce kurgunun yapılması, • Yayın kopyasının çıkarılması.

Silme: Silme, genellikle elektronik olarak gerçekleştirilen çeşitli geçiş yöntemlerinden biridir. Silme arkadan gelen görüntünün öndeki görüntüyü iterek onun yerini almasıdır. Silme geometrik şekillerin kullanıldığı bir geçiş yöntemidir. Gelen görüntü, diğer görüntüyü ekranın dışına iter ya da görüntü ekranda parçalanarak arkadaki görüntüyü açığa çıkarır. Silme, genellikle dikkatleri kendi üzerine çeken bir geçiş türüdür. Görüntüler arasında yeni teknolojileri sunduğu sayısız şekildeki silme efektleri ile görüntüler arasında ilginç geçişler yapılabilir. Silme, her yöne olabilir. Soldan sağa, sağdan sola, yukarıdan aşağıya, aşağıdan yukarıya, köşelerden merkeze, merkezden köşelere, dairesel, silindirik, kübik vb. şekillerde olabilir.

Assemble Kurgu: Görüntü ve seslerin oynatıcıdan kayıt cihazına istenilen sırada kopyalanması işlemine dayanır. Kurgu kontrol cihazı yardımı ile, oynatıcıda kurgulanacak görüntü seçilir, görüntü üzerinde kurguya giriş noktası belirlenir, aynı işlem kayıt cihazında da gerçekleştirildikten sonra kurgu işlemi tamamlanır. Teknik olarak bu tür kurguda, geriye dönülerek kurgusu tamamlanmış görüntü ve sesler üzerinde yeni kurgu yapılamaz.

Zincirleme: Bir çekimden diğerine yapılan yumuşak bir geçiş türüdür. Zincirlemede ekrandaki görüntü giderek kararırken, aynı anda diğer görüntü belirginleşmeye başlar. Böylece çok kısa bir an her iki görüntü üst üste görünür. Zincirleme, hareket, mekan ve zaman değişiminde yoğun olarak kullanılır. Zincirleme aynı zamanda farklı mekanlarda gerçekleşen olayları birbirleri ile ilişkilendirerek göstermek amacıyla da kullanılır. Aynı mekanda gerçekleşen bir olayın o mekan içindeki farklı zamanlarının gösterilmesi istenildiğinde ise, zincirleme iyi bir geçiş türü olarak ortaya çıkar. Zincirleme geçiş, kesme gibi hızlı bir geçiş yöntemi değildir.

Çapraz Kurgu: Farklı olaylar, karakterler ya da mekanlar arasında yapılan ve kesmelerle geliştirilen bir anlatım tarzıdır. Çapraz kurgu, kovalama sahnesi gibi aksiyonun yoğun olduğu sahnelerde kullanılır.

Paralel Kurgu: İki ayrı ancak birbiriyle ilişkili olayların aynı zamanda gerçekleşmesidir. Kurgucu olaylar arasında çapraz kesmeler yaparak aksiyonun gelişmesini sağlar.

Analog kurgu, banttan banda yapılan kurgudur. Analog kurgu çekimlerin ardışık işlendiği, bir çekimden sonra onu diğer çekimin izlediği bir süreçtir.

Assemble kurgu; görüntü ve seslerin oynatıcıdan kayıt cihazına istenilen sırada kopyalanmas işlemine dayanır. Kurgu kontrol cihazı yardımı ile, oynatıcıda kurgulanacak görüntü seçilir, görüntü üzerinde kurguya giriş noktası belirlenir, aynı işlem kayıt cihazında da gerçekleştirildikten sonra kurgu işlemi tamamlanır. Teknik olarak bu tür kurguda, geriye dönülerek kurgusu tamamlanmış görüntü ve sesler üzerinde yeni kurgu yapılamaz.