RADYO VE TELEVİZYONDA PROGRAM YAPIMI - Deneme Sınavı - 10

Konuşma örgüsünden, şairanelikten, ‘edebiyat yapmaktan’ kaçınılır, yazın sanatına özgü söz oyunlarından
uzak durulur, söyleyiş güzelliğine kapılıp sözü uzatılmaz.

Senaryo: Yapım süreci içinde, yapımın özünü, temelini oluşturan, 40 sayfadan başlayıp 100 ya da -ender olarak- daha çok sayfadan oluşacak biçimde düşünülerek hazırlanan yazılı, bir metindir.

Belirlenen genel ve alt amaçlarına, yapım olanaklarına, göre oluşturulan senaryo “görüntü ve sese dönüşecek bir düşüncenin, bir olayın yazıya dökülmüşüdür.”

Üçüncü evre: Geliştirim/treatment yazımıdır. Taslak öyküde önerilen kısa konunun daha ayrıntılı olarak -kırk, elli sayfa- genişletilip, işlenmesiyle elde edilir.

Ayrım (Sequence) :Bölümler içinde yer alan ayrım, öykülemeyi (dramatik yapı) oluşturan her bir olayın içinde gelişip sonuçlandığı kendi içinde bir bütünlüğü olan sahneler dizisi

Kimi senaryolarda, belli bir süreye dek kişinin kişiliği ve geçmişi önceleri ortaya konulmaz. Bu duruma saklama ya da maskeleme denilir.

Taslak öykü şu bilgileri içerir:
…
Öykünün giriş-gelişme-sonuç ya da çatışma-gelişme-çözüm yapısı; olaylar örgüsündeki, olayı başlatan çatışma ayrıntıya girilmeden kısa kısa açıklanır, doruk nokta ve çözüm belirtilir

Dördüncü evre: Öykünün bölümlere, ayrımlara, sahnelere ayrıldığı ayrımlama evresidir. Ayrımlama senaryosu, televizyon/sinema tekniğine
ve gereklerine göre, senaryonun dış yapısının (biçim) oluşturularak, çekim senaryosu aşamasında çalışma kolaylığı sağlamak amacıyla bir mantık çerçevesinde parçalanarak düzenlenir

Sahne, aynı kişiler ve aynı dekor(mekan) içinde geçen, sürekli bir olayı gösteren bir ya da birbirini izleyen birbiriyle uyumlu daha çok çekimden oluşan görüntüler dizisidir.

Diziler türlerine göre, bölüklü ve uzun soluklu olmak üzere iki ana başlık altında sınıflandırırılır. Bölüklü diziler; durum güldürüsü, eylem güldürüsü, aile kişilik güldürüsü ve dramatik güldürü olmak üzere ayrım gösterir. Uzun soluklu diziler ise; gündüz ve gece kuşağında yayınlanan pembe dizilerdir.

Dizilerin her bir bölümünün, ortalama yarım saati kapsayan ve kalıplaşan bir süresi vardır. Reklam yayınları da bu sürenin içindedir. Genellikle 30- 45-60 dakika olup giriş, gelişme ve sonuç olmak üzere üç bölümden oluşur

Belirlenen genel ve alt amaçlarına, yapım olanaklarına, göre oluşturulan senaryo “görüntü ve sese dönüşecek bir düşüncenin, bir olayın yazıya dökülmüşüdür.”

İçsel yapı televizyonun kuralları ve koşulları dikkate alınarak, özgün ya da başka sanat dallarından uyarlanarak, ele alınan konudan, öyküden dramatik bir yapının (öyküleme) kurulmasıdır. Bu yapı içinde düşünceler, çatışmalar, dolantılar verilerek, olayı yaratan kişiler arasındaki ilişkiler düzenlenerek, sonuca ulaştırılan bir olay anlatılır

Dördüncü evre: Öykünün bölümlere, ayrımlara, sahnelere ayrıldığı ayrımlama evresidir

Sahne (Scene) : Sahne, aynı kişiler ve aynı dekor(mekan) içinde geçen, sürekli bir olayı gösteren bir ya da birbirini izleyen birbiriyle uyumlu daha çok çekimden oluşan görüntüler dizisidir.

Senaryonun içsel yapısını tema, öykü/öyküleme, kişileştirme, zaman ve mekan ve konuşturma örgüsü (diyalog) oluşturmaktadır

Uyarlama Öykü: Televizyonlar, izleyiciyi elde tutmak için sürekli program üretmek zorundadır. Özgün senaryolarla, bu tüketimi karşılamak yeterli olmadığından, özellikle romanlar, öyküler, tiyatro oyunları, vb. her zaman senaryo yazımına kaynaklık görevi yaparlar. Uyarlama senaryo yazımı, özgün öyküye oranla daha zordur. Uyarlama, bir diğer sanat dalından, örneğin roman, öykü, tiyatro oyunu vb. ürününü alıp, onun filme aktarılmasıdır.

Öyküleme’de Olaylar Örgüsünü Geliştiren Temel Öğeler Öykülemenin temel yapısını, giriş-gelişme-çözüm oluşturur. Olaylar örgüsünün devinime yerleştirilmesinde temel biçim: giriş (serim, sergileme), gelişme - yükselme noktaları - çatışma, düğüm, devinimin yükselmesi, doruk nokta (climax), azalan devinim ve sonuç’tan (çözüm) oluşur.