RADYO VE TELEVİZYONDA PROGRAM YAPIMI - Deneme Sınavı - 2

Geliştirilmiş Öykü (Treatment): programın konusunun öyküsel bir anlatımıdır. Geliştirilmiş öykünün avantajı, senaryo dilini bilen herhangi bir kişi tarafından anlaşılır bir şekilde okunabilmesidir. Senaryonun yapımcıya ya da programı finanse eden kişiye onaylatılması aşamasında, geliştirilmiş öykü hem okunması hem de programın konusunun kolay anlaşılması açısından çok önemlidir. Geliştirilmiş öykü tamamlanmış bir program içindeki her bir sekansın anlatımını içerir. Buradan öykünün tüm ayrıntıları ve aksiyonun gelişimi görülür

Aksiyon ve diyalog senaryosu: programdaki mekânları, aksiyon ve karakterlerin konuşmalarını sergileyen bir senaryo formudur. Senaryo sahnelere bölünür, ancak çekimleri göstermek gerekli değildir. Kamera yerleri, hareketleri ya da özel efektler (kararma, açılma, zincirleme) gibi bazı teknik ayrıntılar da bu senaryoda yer alan, diğer öğelerdir. Aksiyon ve diyalog senaryosunun ana işlevi, programın ana aksiyonunun kabaca sahne sahne ya da mekan mekan bölünmesini sağlamaktadır.

Çekim Senaryosu: yapımda görev alacak kişilere yönetmenin ne düşündüğünün bir açıklamasıdır. Bu nedenle çekim senaryosunda, her sahne ve içindeki aksiyon görsel terimlerle tanımlanır. Çekim senaryosu yapım öncesi evrenin bir başka aşamasıdır. Bu senaryo, programdaki çekimlerin mekânların, oyuncuların, aksiyonların ses ve teknik ayrıntıların sergilendiği bir metindir. Çekim yapılacak mekanların dökümünü yapar. Kamera konumlarını, hareketlerini ve tüm özel efektleri içerir.

Storyboard; senaryodaki sahnelerin basit çizimlerle resimlendirilmesi ve sahnenin kabataslak bir portresidir. Storyboard’ da her sahne oyuncuların konumlarını, çekim açılarını, çekim ölçeklerini gösterecek şekilde görsel işitsel öğelerle tanımlanır. Storyboard, yönetmen, yapımcı, görüntü yönetmeni ve sanat yönetmenine işleri ile ilgili ön bilgiler verir. Siyah beyaz, renkli, resimli ya da çizgi olarak yapılabileceği gibi, bilgisayar ortamlarında iki ya da üç boyutlu olarak hazırlanabilir.

Yapım Öncesi Bütçe: Yapım öncesi bütçesini oluşturan bütçe kalemleri; yapımcının kendi yaptığı işler, senaryo yazımının maliyeti ve diğer yapım öncesi çalışmaları kapsar. Yapımcının kendi yaptığı işler genel olarak, toplantılar düzenleme, ekipleri işe alma, oyuncuları bulma, mekânları belirleme, çekim zaman planlanması yapma, otel rezervasyonlarını, yemekler, seyahatler ve projenin genel gelişimini planlama olarak sıralanabilir. Yapım Sonrası Bütçesi: Yapım sonrası bütçe ise, genel olarak programın kurgulanma süreci boyunca, kişilere, araç gereçlere, stüdyolara, müzik, seslendirme, grafik gibi işlere yapılan harcamalardan oluşur.

Yapım süreci, düşünce aşamasından başlayıp filmin veya programın yayınlanmasına kadar yapılan işleri kapsar. Film ve televizyon yapımlarında izlenecek yöntemler kimi zaman farklılıklar gösterse de yapım süreci; yapım öncesi, yapım ve yapım sonrası aşamalardan oluşur. Sürecin aşamaları kimi zaman çekim öncesi, çekim ve çekim sonrası olarak da adlandırılır.

Yapım öncesi aşama senaryo yazımıyla başlar. Bu aşamada yapımda yer alacak kişiler, çekimde kullanılacak dekor, teknik ekip, kullanılacak malzemeler vs. belirlenir. Çekim bütçesi, çalışma takvimi çıkarılır. Bir noktada bu aşamaya planlama aşaması da denir.

Yapım öncesi süreçte ilk aşama senaryonun yazılmasıdır. Senaryo, tiyatro oyunu, piyes, film, dizi film gibi eserlerin sahnelerini ve akışını gösteren yazılı metinlere verilen isimdir.

Yönetmenin "kayıt" komutuyla kameranın kayda girmesi ve senaryoda belirtilen hareketleri tamamlayıp kayıttan çıkmasıyla elde edilen kayda çekim denir.

Aynı mekanda geçen ve belli bir bütünlüğe sahip olaylar sahneyi oluşturur. Her mekan bir sahneyi oluşturur diyebiliriz. Bir sahnedeki olaylar bir tek çekimle yapılabileceği gibi birden fazla çekimle de gerçekleştirilebilir.

Olaylar dizisi, kişiler, olayların geçtiği çevre, devinim senaryosunun başlıca ögeleridir. Taslak öykü çalışmasında, bunlar ana hatlarıyla belli olduktan ve kabul edildikten sonra, senaryo yazarı öyküsünü geliştirmeye başlar.

Çekim senaryosu, programdaki veya filmdeki çekimlerin, mekanların, oyuncuların, aksiyonların ses ve teknik ayrıntıların sergilendiği bir metindir.

Yapım öncesi çalışmalarda iyi planlama yapılabilmesi için öncelikle yapılması gereken iş, senaryonun dökümünün çıkarılmasıdır. Bir senaryonun dökümü, yapım elemanlarının her sahnede neye ihtiyaç duyulduğunu anlamasına yardımcı olur. Senaryo dökümünde nerede çekimlerin yapılacağı, hangi kostüm ya da aksesuarların kullanılacağı gibi direkt yapım elemanlarının sorumluluğunda olan konuların detaylı dökümüdür.

Görsel ekip listesinde storyboard yapımcısı, ışık yönetmeni, kameraman, kamera asistanı, fotoğrafçı, elektrikçi vb. görevliler yer alır.

Yapım ve yönetim ekibi; yönetmen, yapımcı, görüntü yönetmeni, yönetmen ve yapım yardımcıları, ses tasarımcısı, yapım sekreteri mekan sorumlusu gibi kişilerden oluşur.

Seçilen ana düşünce ya da konu, daha sonra yapımın omurgasını oluşturacak bir senaryoya, senaryoda yönetmen tarafından bir çekim senaryosuna dönüştürülür.

Senaryo, çekim aşamasına gelinceye kadar pek çok yazım evresinden geçer. Bu yazım evreleri; özgün düşünce (taslak), kısa öykü (snopsis), geliştirilmiş öykü (treatment), aksiyon ve diyalog senaryosu ve çekim senaryosu olarak sıralanır.

Çekim Senaryosu: Çekim senaryosu, yapımda görev alacak kişilere yönetmenin ne düşündüğünün bir açıklamasıdır. Bu nedenle çekim senaryosunda, her sahne ve içindeki aksiyon görsel terimlerle tanımlanır. Çekim senaryosu yapım öncesi evrenin bir başka aşamasıdır. Bu senaryo, programdaki çekimlerin mekânların, oyuncuların, aksiyonların ses ve teknik ayrıntıların sergilendiği bir metindir.

Ayrıntıların planlanması, düzenlenmesi ve organize edilmesi için yapımcı ve yönetmen yapım dosyası hazırlar.

Yapım ve yönetim ekibi (Yönetmen, yapımcı, görüntü yönetmeni, yönetmen ve yapım yardımcıları, ses tasarımcısı, yapım sekreteri, mekan sorumlusu, yiyecek içecek sorumlusu, ulaşım sorumlusu,), yazım ekibi ( Senaryo yazarı, araştırmacı, diyalog yazarı, dil uzmanları), görsel ekip (Storyboard yapımcısı, ışık yönetmeni, kameraman, kamera asistanı, fotoğrafçı, elektrikçi vb ), ses ekibi (sesçi, ses asistanı, boom operatörü), sanat yönetim ekibi (set tasarımcısı, aksesuar sorumlusu, stilist, makyaj,  kostümcü, kuaför, vb), stüdyo ekibi (teknik yönetmen, stüdyo şefi, kamera kontrol, resim seçici, yayın sorumlusu, altyazı, grafik vb., kayıtçı,vb.) ve diğer görevliler (muhasebe, sekretarya, ulaştırma sorumluları, avukat vb.) olarak sıralanabilir.