SES KAYIT CİHAZ VE DONANIMLARINDA BAKIM

Televizyon yapımlarında çekim çalışmaları EFP ve ENG olmak üzere başlıca iki grupta toplanabilir. Her iki çekim türünde de aydınlatma, kamera ve ses kullanımı temelde aynı işleve sahiptir. Stüdyolarda daha çok yerleşik düzene sahip cihaz ve donanımlardan yararlanılır. Stüdyo dışı çekimlerde ise taşınabilir sistemler kullanılır. EFP kamera kullanılarak yapılan çekimlerde ses ile video sinyalleri kameradan ayrı olarak bir video kayıt cihazına yapılır. ENG kameraların olduğu çekimlerde ise ses ve görüntü kayıtları doğrudan kameradaki bant ya da diske yapılır. Fakat bazı durumlarda görüntüden bağımsız ses kayıtları yapılır. Bu tür ses kayıtlarında ayrı bir ses kayıt cihazı kullanılır

Ses kayıt dendiğinde, akla ses kaydı yapabilen cihazlar gelmektedir. Günümüzde de cep telefonlarından MP3 çalarlara kadar birçok kişisel ses kayıt cihazları mevcuttur. Fakat profesyonel televizyon yapımlarında kullanılan ses kayıt cihaz ve donanımları çok farklıdır. Aynı zamanda bu ses malzemeleri çalışma alanlarına göre de değişik yapıdadırlar. Bu çalışma alanları şu şekilde sıralanabilir: • Televizyon stüdyoları • Ses stüdyoları • Stüdyo dışı mekanlar

Bir televizyon stüdyosunun çekim alanında ses ile ilgili şu cihaz ve donanımlar yer alabilir: • Telsiz mikrofonların alıcı (receiver) üniteleri ve antenleri (Telsiz mikrofonların alıcı üniteleri ses reji odasında da bulunabilir). • Stüdyo çekim mekanı ile ses mikseri arasında ses sinyal bağlantılarını sağlayan paneller (patch panel). • Ses mikserinden gönderilen ve program sesini stüdyo içine ileten dinleme monitörleri (hoparlörler). • Mikrofon asmakta kullanılan tekerlekli vinç (boom). • Çekime ait çeşitli mikrofonlar. • Çeşitli ses kabloları, bağlantı elemanları ve aksesuarlar.

Çünkü ses mikseri stüdyo kontrol odasında yer alırsa bazı problemler yaşanır. Bu problemlerden başlıcaları şu şekilde sıralanabilir: • Çekimlerde stüdyo kontrol odası diğer görevlilerden dolayı kalabalıklaşır ve ses mikserini kullanan operatör mikrofonlardan gelen sesleri sağlıklı duyamaz. Böyle bir durumda, ses operatörü miksere bağlı olan dinleme monitörlerinin ses şiddetini yükseltir ve kontrol odasında ses kirliliği oluşur. • Farklı seslerin oluşturduğu bu gürültüden dolayı diğer görevliler de işlerini sağlıklı yapamazlar. • Ses operatörü ile yapım yönetmeni arasındaki iletişimin kalitesi bozulur.

Bir ses reji odasının sahip olması gereken fiziksel özellikler şunlar olabilir: • Ses cihazlarının yerleşimi ve ses operatörünün hareket alanı için oda uygun büyüklükte olmalıdır. • Odanın ses geçirmezlik ve ses akustik yalıtımlarının yapılması gerekir. • Odanın ısı kontrolünü ve taze hava dolaşımını sağlayan sistemler bulunmalıdır. • Odanın aydınlatma sistemi oda hava ısısını yükseltmemeli ve ses cihazları üzerinde gereksiz parlamalara neden olmamalıdır. • Odanın elektrik beslemesi ses cihazlarına uygun olmalıdır.

Ayrıca ses reji odasında televizyon sistemine uygun olarak aşağıda sıralanan temel cihazlar yer almalıdır: • Ses yayın mikseri. • Ses yayın mikser çıkışının dinlendiği ses monitörleri (yakın dinleme hoparlörleri). • Ses yayın mikserinde bulunmayabilen çeşitli ses efekt üniteleri (reverb ve echo gibi). • Stüdyo kontrol odası başta olmak üzere diğer birimlerle sesli iletişimi sağlayan interkom ünitesi. • Televizyon programlarında gerekli olduğunda kullanmak üzere telefon hat bağlantı ünitesi (hybrid). • CD (Compact Disc) çalar ve ses kayıtları için gerekli olabilecek MD (Mini Disc) ya da DAT (Digital Audio Tape) gibi dijital ses kayıt cihazları. • Stüdyo içi hareketleri, kamera görüntülerini, program çıkışını izleyebilmek için video monitörler ve görüntü seçme paneli (router panel). • Önceden kaydedilmiş görüntülere ait seslerin ses mikserine girişini sağlayan panel ünitesi (Dijital video sistemlerinde ses sinyali video sinyaline gömülü halde olduğundan, router panel hem görüntü hem de ses sinyal seçimini sağlar).

Ses stüdyolarında mekanlar birbiriyle cam bölmelerle ayrılmış iki alandan oluşur: • Stüdyo içi alan • Ses kayıt ve kurguların yapıldığı kontrol odası (yönetim odası)

Günümüz dijital teknolojisine uygun olarak bir ses stüdyosunda olması gereken başlıca ses kayıt cihaz ve donanımları şunlar olabilir: • Ses kayıt ve kurgularının yapılabileceği bilgisayar, bilgisayar donanımı ve yazılımları (DAW, Digital Audio Workstation, Dijital Ses İş İstasyonu). • Ses mikseri ve harici ses kartı (Bazı cihazlar her iki işleve de sahiptir). • Yakın dinleme ses monitörlerleri ve kulaklıklar. • Kulaklıklar için kulaklık dağıtım amplifikatörü. • Mekanlar arasında sesli iletişimi sağlamak için interkom sistemi. • Çeşitli kablolar, bağlantı elemanları, aksesuarlar ve ses bağlantı panelleri.

Stüdyo dışı çekimlerde yapıma ait her türlü olasılık göz önünde bulundurularak ses cihaz ve donanımları hazırlanmalıdır. Bu tür çekimlerde kullanılabilecek ses malzemeleri şu şekilde sıralanabilir: • Portatif ses mikseri • Çeşitli mikrofonlar ve aksesuarları • Kulaklık • Ses kabloları ve bağlantı elemanları • Malzeme taşıma çantaları

Ses kayıtları için gerekli olabilecek cihaz ve donanımlar başlıca şu ana başlıklar altında toplanabilir: • Mikrofonlar ve mikrofon aksesuarları • Ses mikserleri • Ses kayıt cihazları • Hoparlör ve kulaklıklar • Ses kablo, fiş ve konnektörleri • Malzeme taşıma çantaları

Mikrofonlar çalışma yapılarına göre iki gruba ayrılırlar: • Elektromanyetik prensiple çalışan mikrofonlar. - Dinamik mikrofonlar ve şerit mikrofonlar. • Elektrostatik prensiple çalışan mikrofonlar. - Kondansatör mikrofonlar ve elektret mikrofonlar

Mikrofonlara basit olarak yapılacak bakımlar ve kullanımlarında dikkat edilecek başlıca unsurlar şu şekilde sıralanabilir: • Mikrofonlar nemli ortamlarda bırakılmamalı, yağmurdan korunmalı ve yıkanmamalıdır. - Özellikle elektrostatik yapıdaki mikrofonlarda elektronik malzemeler bulunduğundan, rutubetli mekanlardan dinamik mikrofonlara oranla daha çok etkilenirler. Örneğin yağmurlu havalarda mikrofonların üzerine su geçirmeyen plastik ya da kauçuk benzeri poşet gibi ince koruyucular takılabilir. Bu tür malzemeler sesteki yüksek frekansları olumsuz etkileyebilir ve ses boğuklaşabilir. Zorunlu olmadıkça bu tür uygulamalardan kaçınılmalıdır. Nemlenen ya da ıslanan bir mikrofon kurumadığı sürece sisteme bağlanmamalıdır. • Mikrofonlar tozlu ortamlardan korunmalıdır. - Çoğu mikrofon, kapsülleri dışında kapalı gövdeye sahiptirler. Tozlar kapsül ya da mikrofon gövdesi üzerindeki aralıklardan içeri girebilir. Mikrofonların üzerine sünger rüzgarlık gibi koruyucular takılmalıdır. Mikrofonların üzerindeki aralıklar suluboya fırçası gibi yumuşak bir fırçayla nazikçe temizlenebilir. • Mikrofonlar kendi çantalarında taşınmalıdır. - Mikrofonlar kendi çantalarında taşındığında ezilme, çizilme, tozlanma ve kablolarının karışması gibi durumlardan daha az etkilenirler. Özellikle telsiz mikrofonlar kendi çantalarında taşınmadığında antenleri bükülür ve zamanla kırılır. • Mikrofonlar çarpma, düşme ve ezilme gibi fiziksel etkilerden korunmalıdır. • Mikrofonların kapsüllerine üflenmemelidir ve açıklıklardan (aralıklardan) içeriye kürdan gibi cisimler sokulmamalıdır. • Phantom besleme gibi harici elektrik enerjisiyle çalışan mikrofonlarda, mikrofonlara uygun besleme türü uygulanmalıdır. • Mikrofonlara elle olan temastan dolayı yağ ve kir bulaşabilir. - Mikrofonlar tüy bırakmayan hafif nemli pamuklu bir bezle silinmeli ve kurulanmalıdır. • Mikrofonların saklandığı depo mekanlarında uygun oda ısısı ve rutubetsiz bir ortam sağlanmalıdır.

Mikrofon kullanımında işin kalitesini artırmak ve kolaylık sağlamak için bazı yardımcı malzemelerden yararlanılır. Aksesuar olarak da tanımlanan bu yardımcı malzemelerden en çok kullanılanları şunlardır: • Mikrofon rüzgarlıkları ve klipsler • Mikrofon sehpaları • Phantom besleme üniteleri

Mikrofon rüzgarlıkları, mikrofon kapsülündeki diyaframı nefes ve rüzgar gibi olumsuz etkilerden korur ya da etkilerini en aza indirgerler. Rüzgarlıklar değişik yapıda ve malzemelerden üretilir. Örneğin sünger rüzgarlıklar, tel tipi kapsül rüzgarlıklar, zeplin rüzgarlıklar ve kürk rüzgarlıklar gibi. Sünger ve tel tipi kapsül rüzgarlıklar daha çok el tipi dinamik mikrofonlarda, yaka tipi elektrostatik mikrofonlarda ve stüdyolarda tercih edilirler. Zeplin ve kürk tipi rüzgarlıklar ise çoğunlukla “shotgun” mikrofon olarak tanımlanan tüfek tipi mikrofonlarda kullanılırlar. Mikrofon klipsleri, mikrofonların giysilere ya da mikrofon sehpaları gibi yerlere tutturulmasında kullanılırlar. Klipslerin, mikrofonlara ve kullanım yerlerine göre değişik modelleri vardır. Özellikle yaka mikrofonlarında kullanılan rüzgarlık ve klipsler çok küçük yapıdadırlar.

Mikrofon sehpalarının kullanımında en çok dikkat edilmesi gereken durumlar şunlardır: • Mikrofon kolu yatay konumda kullanılırken gereğinden ağır malzemeler bağlanmamalıdır. - Gereğinden ağır malzemeler sehpanın dengesini bozar ve kol aşağıya doğru sarkar. Bu sarkmayı engellemek için genellikle sehpa kolu vidası daha fazla sıkılır ve vida bozulur • Mikrofon sehpa ayarları yapılırken kesinlikle vidalar gevşetilmeli ve yeniden gereği kadar sıkılmalıdır. • Taşıma sırasında sehpaların bütün oynar aksam vidaları sıkılmalıdır. • Mikrofon sehpaları tüy bırakmayan hafif nemli pamuklu bir bezle silinmeli ve kurulanmalıdır. • Mikrofon sehpaları mümkünse kendi kılıflarında saklanmalı ve taşınmalıdır.

Phantom Besleme Üniteleri: Elektrostatik yapıdaki mikrofonların çalışması için kullanılan harici besleme üniteleridir. 220V ya da 9V elektrik enerjisiyle çalışan modelleri vardır. Mikrofonun bağlandığı kamera ya da ses mikserinde phantom besleme kaynağı olmadığı durumlarda kullanılırlar. 9V pil ile çalışan modellerinde alkalin türde pil kullanılmalı ve cihaz içinde pil unutulmamalıdır.

Ses mikserleri kullanım amaçlarına göre farklı yapılarda üretilir. Günümüzde dijital mikser kullanımı yaygınlaşmıştır. Dijital mikserler de diğer dijital cihazlar gibi yazılımlarla desteklenip çalışırlar. Stüdyo tipi ses mikserleri portatif mikserlere göre daha karmaşık yapıya sahiptirler. Özellikle stüdyo tipi dijital mikserlerin mümkünse yetkili teknik elemanlar tarafından yazılımları yedeklenmeli ve güncellenmelidir. Dijital portatif mikserler pil ya da kamera aküsüyle çalışırlar. Tek kullanımlık alkalin pil ya da kaliteli şarjlı piller tercih edilebilir. Şarjlı pil ve aküler teknik özelliklerine uygun cihazlarla şarj edilmelidir. Portatif mikserler çekimlerde genellikle omuz ya da boyna asılarak kullanılır.

Mikserler toz, nem ve darbelere karşı korunmalıdır. Örneğin bir araç ile taşınırken zarar görmemeleri için alüminyum ya da sert plastikten yapılmış özel çantalara konulmalılar. Toz temizlikleri, hava kompresörü ve tüy bırakmayan hafif nemli pamuklu bir bezle yapılmalıdır. Portatif mikserlerle dış mekanlarda çalışırken gerekli yedek pil ve aküler bulundurulmalıdır.

DAW sistemler çoğunlukla yerleşik düzene sahip stüdyo ya da ses kayıt ortamlarında kullanılırlar. Bilgisayar ve yazılım kontrollü bu dijital sistemlerde çok kanallı (multi-track) ses kayıtları ve kurguları yapılabilir. DAW sistemlerde mümkün olduğunca yüksek teknolojiye sahip iş istasyonu türünde bilgisayarlar ve donanımlar tercih edilir. Özellikle HD video çalışmalarına ait ses kurgularında ekran kartları ve işlemci hızları önem taşır.

DAW sistemlerde yaşanabilecek sorunlar şu şekilde sıralanabilir: • Donanım yetersizliği ve teknik uyumsuzluklar • Amacına uygun olmayan yazılım seçimleri • Lisanssız yazılımlar ve virüsler • Verilerin silinmesi.

Dijital formata sahip ses kayıt cihazlarında mekanik sistemlerin yerini SSD kartlar (Solid State Disc, Katı Hal Disk) almaya başlamıştır. SSD kart ya da disklerdeki en büyük sorun yanlış türde kart seçimi, yetersiz veri işleme hızları ve verilerin yanlışlıkla silinmesidir. Bu tür ses kayıtlarında kaliteli ve işlem hızları yüksek olan kartlar tercih edilmelidir. Kartların veri depolama kapasiteleri her ne kadar büyük olsa da, ses kayıt çalışmaları bittiğinde bilgisayar gibi bir ortama aktarılarak kayıtların kopyaları (yedekleri) alınmalıdır. Portatif ses kayıt cihazları da pil, akü ya da 220V elektrik enerjisiyle çalışabilirler. Dış mekanlarda çalışırken gerekli yedek pil ve aküler bulundurulmalıdır.

Hoparlör ve kulaklık kullanımında ses kayıt operatörü tarafından dikkat edilmesi gereken başlıca özellikler şunlardır: • Hoparlörlerin gücüne bağlı olarak, hoparlör ile operatör arasında uygun mesafe ve açı olmalıdır. - Aksi durumda, özellikle stereo ses çalışmalarında operatör sesleri iyi işitemez, ses kalitesi ve ses kanalları arasındaki uyum bozulur. • Hoparlör ya da kulaklıktan gelen ses şiddeti ne çok fazla ne de çok az olmalıdır. - Ses şiddeti gereğinden fazla olursa ses kayıt operatörü gereksiz sesleri de işitir. Ses şiddeti gereğinden az olduğunda da operatör işitmesi gereken sesleri duyamaz. • Hoparlörlerin diyaframına dokunulmaz, sert cisimler değdirilmez ve silinmez, yırtılabilir. - Diyaframın toz temizliği, diyaframa zarar vermeyecek kadar basıncı düşük bir kompresörle itinayla yapılır. • Hoparlör ve kulaklıklara dayanamayacakları basınçta ses gücü gönderilmez, bozulurlar. • Kulaklıklar üzerinde yazılı olan “L” ve “R” (sol ve sağ) harfleri dikkate alınarak kulaklıklar takılmalıdır. - Aksi durumda, özellikle stereo ses çalışmalarında operatör sesleri yanlış ses kanalından işitir. • Terden dolayı kulaklık üzerinde yağ ve kir tabakası oluşur. - Kulaklıklar tüy bırakmayan hafif nemli pamuklu bir bezle silinmeli ve kurulanmalıdır. • Özellikle spiral yapıdaki kulaklık kordonları çekilip uzatılmamalı ve kordon kulaklık ya da el üzerine sarılmamalıdır. - Kulaklık kordonunun spiral yapısı bozulur ve kordon içindeki kablo iletkenleri zarar görür.

Ses kablolarının, konnektörlerin ve fişlerin kullanımlarında işlevsel olarak şu durumlar gözetilmelidir;

• Ses kablolarının yumuşak dış yalıtım kılıfı olanları tercih edilmelidir. • Ses kabloları toplanırken kol dirseği üzerine sarılmamalıdır. Kablonun dairesel yapısı bozulmamalıdır ve kabloların burulmamasına özen gösterilmelidir. - Ses kablolarının biçimsel yapısı bozulur ve kablo iletkenleri zarar görebilir. • Ses kabloları toplandıktan sonra “cırt bağ” olarak bilinen bir bağlayıcı yardımıyla bağlanabilir. Böylece kablolar dağılmadan ve karışmadan düzenlenebilir. • Ses kablolarına kablo uzunluk metrajını ve kablo numarasını belirten numaralar takılmalıdır.• Ses kabloları ister istemez kirlenecektir. Kablo, dış yalıtım kılıfının özelliğini bozmayan temizlik malzemeleriyle silinmelidir. • Dış mekanlarda kablolar birbirine konnektörle bağlanıp, kablo uzunluğu artırılmak istenebilir. Kablo ek yerleri su ve toz geçirmez naylon benzeri koruyucularla sarılmalıdır. • Ses kabloları enerji kablolarının üzerine ve yakınına yerleştirilmemelidir. Üzerinde çatlak ve yarık bulunan ses kabloları tercih edilmemelidir. - Kablo elektromanyetik gürültülerden kolay etkilenir. • Konnektör ve fiş uçları yağlı ve paslı olmamalıdır. - Özel temizleyici ve pas sökücü spreylerle temizlenmelidir. • XLR konnektörler kilitleme mekanizmasına sahiptir. Bir cihaza takılıp çıkarılırken zorlanmamalıdır. - Aksi durumda kilit mekanizmaları bozulur ya da konnektör pin yuvaları zarar görebilir. - Özellikle ENG kameralarda, kamera boşta kalan el yardımıyla desteklenmelidir. Kameranın dengesi bozulup tripod üzerinden düşebilir. • TS ve TRS fişler bir kilitleme mekanizmasına sahip değildir. Herhangi bir zorlamada ya da kablo gerilmesinde yerlerinden çıkarlar. Ayrıca bu tür fişlerin zamanla dişi fiş yuvalarında gevşemeler oluşur ve dişi fiş kontakları erkek fişe tam temas etmez.

Malzemelerin çantalara yerleştirilerek taşınmasında bazı amaç ve kurallar vardır. Bunlar: • Malzemeler fiziksel çarpmalardan ve sarsıntılardan en az derecede etkilenmelidirler. • Malzeme çantalarında mümkün olduğunca malzeme yerleştirme yuvaları ve gözleri olmalıdır. • Malzemeler çanta içinde yığılıp üst üste geleceklerse, en hassas malzemeler en üstte yer almalıdır. Mümkünse malzemeler ayrı çantalara bölünmelidir. • Araç bagajında çanta yerleşimi çok iyi yapılmalıdır. Sert çantalar en alta, kumaş çantalar en üste konulmalıdır. Sarsıntıya ve devrilmeye karşı çantalar arasında boşluklar olmamalıdır. • Çanta yapıları arazi ve hava koşullarına dayanıklı olmalıdır. • Taşıması zor ve ağır çantalarda tekerlekli çanta modelleri tercih edilmelidir. • Çantaların üzerine kesinlikle oturulmamalı, yiyecek ve içecek konulmamalıdır.

Ses kayıtla ilgili olarak hazırlıkların yapılmasında en çok mekanların durumu önemlidir. Özellikle stüdyo dışı mekanlarda şu araştırmalar yapılır: • Mekanda çekimin ses kalitesine engel olabilecek dış seslerin etkisi. • Seslerde yankılanmaya neden olabilecek mekan yüzeyleri. • Mekanın ve kullanılması düşünülen dekorun özelliklerine göre ses kablolarının geçiş yerleri. • OB-Van dışında çalışmak gerekirse, mekanda ses kayıt operatörünün konumlanabileceği alan.

Çekimi yapılacak kişi sabit kalarak konuşmasını yapacaksa, shotgun mikrofon bir mikrofon sehpasına takılabilir. Fakat bu kişi hareket halinde konuşacaksa, bu durumda bir “boom operatörü” görevlendirilir. Boom operatörü, balık oltasına benzer bir çubuğun (fishpole) ucuna mikrofonu asar ve görüntü çerçevesine girmeden uzaktan sesleri almaya çalışır. Boom operatörü bir kulaklık aracılığıyla mikrofondan gelen sesleri dinlemeli ve hareket halindeki kişiyi takip edebilmelidir. Bunun için senaryo hakkında tam bir bilgiye sahip olması gerekir. Aksi halde konuşan kişi ya da kişilerin ses kalitesinde değişmeler oluşur.

Kablosuz mikrofon kullanımında bazı sıkıntılar da yaşanır. Bu sıkıntıların başlıcaları şunlardır: • Havadaki diğer sinyallerden etkilenebilirler. - Telsiz mikrofonlara ait ünitelerden boş frekans bandı taraması yapılabilir ve telsiz üniteler ilgili frekansa ayarlanabilir. • Alıcı ve verici üniteler arasında iletişimsizlik ya da gürültü oluşabilir. - Alıcı ve verici üniteler aynı frekansta olmayabilir. - Alıcı ve verici üniteler arasındaki mesafe çok fazla olabilir. - Alıcı ve verici üniteler arasında sinyal iletimini azaltan ya da engelleyen nesneler olabilir. - Alıcı ve verici ünitelerin birinde ya da her ikisinde anten temassızlığı olabilir. - Gürültü susturma ya da indirgeme fonsiyonu olan “squelch” ayarı yanlış konumda olabilir. • Çekim anında pil ya da aküleri bitebilir. - Mümkün olduğunca alkalin tip yeni pil kullanılmalıdır. Şarjlı piller tercih edilmemelidir.

Cihazlar arasında ses kayıt seviye dengelemesi yapabilmek için kısaca şu işlemler gerçekleştirilir: • Bir ses kablosu aracılığıyla ses mikseri ana çıkışı ile kayıt cihazı ses girişi arasında bağlantı yapılır. • Kayıt cihazı ses girişinde “line” (hat) giriş seçilir. • Ses mikserinde ses frekansı üretici olan osilatörden 1kHz sinyali seçilir ve ses sinyali mikser ana çıkışına gönderilir. • Ses mikseri üzerindeki ses seviye göstergesinin türüne göre ses çıkış seviye ayarı yapılır (Bazı portatif ses mikserlerinde 1kHz düğmesine basıldığında ya da seçildiğinde bu ayar otomatik olarak yapılır). - dBFS için “-18” değerine ayarlanır. - VU metre için “0” değerine ayarlanır. - PPM için “4” değerine ayarlanır. • Kablo aracılığıyla kayıt cihazının ses girişine ulaşan 1kHz test sinyalinin seviyesi, kayıt cihazı üzerindeki ses seviye gösterge türüne göre yeniden ayarlanır. • Bu kalibrasyon işleminde ses sinyali kulak yoluyla da dinlenmelidir. Bunun için hem ses mikserindeki hem de kayıt cihazındaki dinleme monitörlerinden ses sinyalleri dinlenmelidir. • Bir sorun yoksa ses mikserindeki 1kHz sinyali kapatılmadan önce, kayıt cihazındaki boş bant ya da diske 30 veya 60 saniye kadar renk skalasıyla birlikte 1kHz test sinyali kaydedilir.

Kalibrasyon yapmanın amacı şu şekilde özetlenebilir: • Ses cihazları arasındaki ses kayıt seviyesi dengelenir. • Kaydı yapılan bir program başka bir yayın kuruluşuna gönderildiğinde bant ya da diskin başındaki 1kHz test sinyaline göre cihaz üzerinde yeniden ayar yapılabilir. Böylece her iki TV kuruluşu arasında ses seviye dengesi sağlanmış olur.

Bir depo görevlisi başlıca şu işlerden sorumlu olmalıdır: • Ses kayıtla ilgili bütün malzemeleri tanımalıdır. • Depodaki bütün malzemelere sahip çıkmalıdır. • Depodaki malzemeleri özelliklerine göre sınıflandırmalı ve düzenlemelidir. • Depoya giren çıkan malzemeleri yazılı tutanaklarla takip etmelidir. • Eksik ya da arızalı malzemeler hakkında rapor tutmalı ve ilgili birim amirine bildirmelidir. • Teknik elemanlara ya da teknik servise gönderilen arızalı malzemeleri takip etmelidir. • Pil ya da aküleri şarj etmelidir. • Depo alanının temizliğini yaptırmalıdır.