RADYO VE TELEVİZYONDA ÖLÇÜ BAKIM - Deneme Sınavı - 10

Analog ses sinyali, ses dalgalarının birebir kopyalanmış şeklidir. Profesyonel ses kayıtlarında kullanılan makara bant sistemler, plaklar ve yakın zamana kadar evlerde sıkça kullanılan kasetçalar cihazlar, analog ses kaydına örnek gösterilebilir. Dijital ses sinyali; analog ses sinyalinden birim zamanda alınan örneklerin, sadece “0” ve “1” sayı dizisinden oluşan bir koda dönüştürülme şeklidir. Sayısal sistemlerde ses sinyalleri bant ya da disk gibi ortamlara kaydedilir. Kayıt işlemi dijital biçimde gerçekleştirilir. Hemen herkesin kullandığı cep telefonları, MP3 çalarlar, CD ve DVD gibi ortamlar, dijital ses sinyalini kaydeder ve okurlar. Çözünürlük değeri rakamsal olarak arttığında ses kaliteside artar. Basit bir ifadeyle, örnekleme oranı; analog ses sinyalinden 1 saniyede alınan örnekleme sayısını belirler. Frekans birimi “Hz” (Hertz) ile tanımlanır. Televizyon yapımları, belli standartlarda üretilen ses ve görüntü verilerinden oluşur. Teknolojide hızlı ve önemli gelişmelerin yaşanmasıyla, dijital yayıncılık ön plana çıkmıştır. Analog yayın sistemlerine göre, dijital yayın sistemlerinin ses ve görüntü kalitesinde çok büyük avantajlar sağlanmıştır. Bu avantajlardan biri de; analog sistemlerde ses ve görüntü sinyalleri birbirinden ayrı olarak işlenip iletilirken, dijital sistemlerde birleşik halde işlenip iletilebilmektedir. Dijital sistemlerde, ses sinyalinin görüntü sinyalinin içine gömülmesi (birleştirilmesi) “embedded” olarak tanımlanır. Yanlış verilen seçenek B’dir.

Speakon Konnektörler: Speakon konnektör, bağlantısı gereği yüksek miktarda akım geçirebilen ve döndürülerek kilitlenebilen bir mekanizmaya sahiptirler. Hoparlör ile amplifikatör arasında bağlantı yapmak için profesyonel ses sistemlerinde kullanılırlar. Doğru cevap D’dir.

Stüdyolarda, ihtiyaca göre farklı mikrofonlar kullanılır. Herhangi bir ses kaynağından çıkan sesi, en doğru ve temiz bir şekilde alabilmek için gerekli sayıda mikrofon sağlanır. Stüdyolarda en çok kullanılan mikrofonlar, çalışma yapıları bakımından iki grupta toplanabilir:

Doğru cevap A’dır.

Ses kayıt seviyeleri “VU metre” (Volume Unit Meter), “PPM” (Peak Programme Meter) ve “dBFS” (Decibel Full Scale) gibi göstergeler aracılığıyla izlenir ve ölçümü yapılır. Bu ses göstergeleri birbirinden farklı yapıda çalışırlar. Çalışma yapılarındaki farklılık, bazı ölçümleri değerlendirmek bakımından önem taşır. PPM: Sinyal seviyesinin ulaştığı tepe noktasının ölçülmesine ve izlenmesine yardımcı olan ses monitörleridir. Analog PPM göstergelerde ses sinyali ölçülmesinde mekanik göstergeler ya da ışıklı göstergeler bulunur. Bu göstergelerde 1 ve 7 arasında ölçüm yapmamıza yardımcı olan skala vardır. Bir VU metrede “0 VU” sinyal seviyesi, PPM göstergede “4” seviyesine eşdeğerdir. Ses sinyal genliğinin tepe değerlerine göre çalıştıklarından, VU metrelere göre ibre hareketleri daha yavaştır. Bu da, ses seviyesinin tepe değerini daha rahat gözlemlemeye yardımcı olur. Doğru cevap C’dir.

İnterkom Sistemi: Televizyon yapım birimleri arasındaki sesli görüşmeleri sağlayan cihazlardır. Bir çeşit telefon benzeri sistemler denilebilir. Sistem, bir ana üniteden ve yeteri kadar panelden oluşmaktadır. Ana ünite aracılığıyla, yetkilendirilmiş birimler arasında görüşme imkânı sağlar. İnterkom panelleri, haberleşmesi gereken tüm alanlarda kullanılmaktadır. Sesli TV programlarının çekimlerinde interkom sesinin kayda girmemesi için, çekim süresi boyunca kapalı konumda bırakılabilir. İnterkom merkezi ile panel arasında, kablo aracılığıyla bağlantı gerçekleştirilir. Doğru cevap A’dır.

Ses mikseri: Kaynaklardan gelen ses sinyallerini ayarlamak ve kontrol etmek için kullanılır. Analog ve dijital yapıda olan türleri mevcuttur. Günümüzde, dijital yapıda olan mikserler ön plana çıkmaktadır. Mikserlerin fiziki büyüklüğü kanal sayısına ve diğer işlevlerine göre değişir. Doğru cevap B’dir.

DAT: Ses kontrol odalarında sesi kaydetmek ve dinlemek için kullanılan bant sistemli cihazlardır. DAT formatında manyetik bantlara dijital formatta kayıt yapılır. Dijital kaydedilen ses bilgileri hiçbir sıkıştırmaya maruz kalmadıkları için, DAT kopyalarının her biri aynı kalitededir. Doğru cevap B’dir.

CD: Optik medyanın en temelidir. Dijital optik veri saklama ortamıdır. Teoride bu medyalar, okunabilen fakat bir defa üzerine yazılabilen olarak çıkmıştır. Günümüzde okunabilen ve üstüne tekrar yazılabilen CD türleri de vardır. Doğru cevap E’dir.

Televizyon yapımlarında analog ve dijital teknolojiye sahip cihazlar kullanılmaktadır. Analog sistemlerde makara bant gibi, mekanik işleyişe sahip cihazlar kullanılmaktadır. Günümüzde her ne kadar kullanımları azalsa da, bazı kurumlarda arşiv aktarımı için hala kullanılmaktadırlar. Bu cihazlar, çoğunlukla mekanik yapıda olduklarından, çok fazla sorun çıkarmaktadırlar. Sorunların başlıca kaynağı; fazla güç tüketimi, yıpranma, aşınma, ısı ve tozdur. Dijitalleşme sorunlar arasında yer almaz. Doğru cevap C’dir.

ENG (Electronic News Gathering) kameralar, “elektronik haber toplama kameraları” olarak tanımlanırlar. ENG kameralar; dış çekimlerde kullanıldıklarından dolayı; en fazla toz, duman, nem, yağış, sıcak, soğuk ve fiziksel darbeyle karşılaşan kameralardır. Doğru cevap A’dır.

Kameraları tozlanmadan korunmanın en iyi yolu, çekime gidilirken özel kamera kılıflarının kullanılmasıdır. Bu kılıflar kameraları aşırı tozdan koruduğu gibi, hafif yağmur ve aşırı güneş ışığından da korurlar. Toz temizliği, her kamera çantasında bulunması gereken temizlik setleri; yumuşak fırçalar, hava kompresörleri veya basınçlı hava spreyleriyle yapılır. Kamera gövdesi, tozlardan temizlenene kadar basınçlı hava ile temizlenir. Alkollü veya ıslak bezlerle yapılan temizlikte, kameraya ve üzerindeki yazılara zarar verebilir. Ayrıca, ıslak bezlerle yapılacak temizlik, su gövde içine girerek, kamerada onarılmaz hasarlara neden olabilir. Bilgisayar temizliğinde kullanılan köpüklü spreyler de toz temizliğinde kullanılmamalıdır. Bu tür temizlik araçları gövde üzerindeki aralıklarda kalıntılar bırakabilir ve daha sonraki çekimlerde daha fazla tozlanmaya neden olabilir. Doğru cevap B’dir.

Mate Box: Bir çeşit objektif siperliği denilebilir. Işık kaynağından yayılan ışığın, lens üzerinde istenmeyen parlamalara yol açmasını engelleyen, ayarlanabilir ve kapaklı siper. Aynı zamanda, üzerlerine çeşitli filtre lensler de takılabilir. Doğru cevap D’dir.

Kamera aksesuarları, çekim sırasında kameraların görevlerini yapmalarını sağlayan yardımcı gereçlerdir. Bu aksesuarlar başlıca iki gruba ayrılabilir: kamera taşıma sistemleri ve yardımcı gereçler.

Kamera taşıma sistemleri; Üçayak (Tripod), Küçük Üçayak (Baby tripod), Tekayak (Monopod), Vinç (Craine), Şaryo (Dolly), Steadicam, Araba Bağlantı Aparatı (Car Mount) gibi araçlardır. Yardımcı gereçler ise; Filtreler, Matte Box, Net Kontrol Ünitesi (Follow Focus), Net Kolu, Optik Kaydırma Kolu (Zoom Kolu), Aküler, Akü Şarj Cihazı, Bağlantı Kabloları, Taşıma Askısı, Yağmurluk, Koruma Kılıfı, Taşıma Çantaları olarak sayılabilir. Doğru cevap D’dir.

Steadicam: Kameranın bir ray sistemine bağlı kalmadan, istenen her yöne, sarsıntısız hareket etmesini sağlayan kamera taşıma sistemidir. Kamera ve izleme monitörü ana gövde üzerindedir. Özel bir yay mekanizması ve yelek aracılıyla operatörün vücuduna takılır. Doğru cevap C’dir.

Kamera depoları oldukça önemli ve özel mekânlardır. Depo görevlilerinin başlıca görevleri şu şekilde sıralanabilir:

Doğru cevap E’dir.

Objektifler, bayonet denilen kama sistemiyle kameraya takılırlar. Bu sistem, objektif ve kamera üzerinde birbirine geçen kızak ve çubuk sisteminin, bilezik halkasıyla sıkıştırılmasından oluşur. Objektif takılırken, bu sistem dikkatlice oturtulmalı ve bilezik sıkılmalıdır. Çok hassas olan bayonet sistemi asla zorlanmamalıdır. Sıkma bileziği dönmüyorsa, mutlaka bir sorun var demektir. Doğru cevap A’dır.

Üçayaklar, çekim ekiplerinin vazgeçilmez araçlarındandır. Kameranın, sarsıntısız ve düzgün hareket etmesi için kullanılan, taşıma sistemlerinin başında yer alır. Çekim hazırlığı yapılırken, ilk kontrol edilmesi gereken, üçayağın kafası ve kızağıdır. Bu kızak, kamera üçayak adaptörüne vidalanarak, kamera adaptörünün üçayağa kolayca takılmasını sağlar. Küçücük bir parça olmasına rağmen, unutulursa, üçayak kullanılmaz hale gelir. Kafanın kilitleri de kontrol edilmelidir. Bazen kilitler, gereğinden fazla açılır ve düşerler. Özellikle yukarı aşağı çevrinme (tilt) kilidi olmayan bir kafa, kameramanı zor durumda bırakır. Doğru cevap C’dir.

Siyah Denge Ayarı: Kameranın siyah seviyesinin ayarlanması için yapılır. Siyah seviyesi, renklerin doygunluk ve renkler arasındaki kontrast (zıtlık, karşıtlık) oranının doğru olmasını sağlar. Siyah denge ayarı, üç ana renk (kırmızı, mavi ve yeşil) için tek tek yapılmalıdır. Siyah denge ayarı, ENG kameraların, objektif bağlantı noktasının alt kısmında yer alan, siyah ve beyaz denge ayarı çubuğunun çekilmesiyle yapılır. Çubuk çekildiğinde kamera, diyaframı otomatik olarak kapatır ve üç ana renkten biri için işlemi tamamlar. Üç ana renk için bu işlem tekrarlanır. Siyah denge ayarının her çekim öncesi yapılması gerekmez. Kameranın ilk kullanımında, uzun süre kullanılmayan kameralarda ve beyaz denge ayarı yapıldığı halde, doğru renklerin elde edilemediği durumlarda, siyah denge ayarı yapılmalıdır. Tek yanlış seçenek B’dir.

Referans Görüntü Monitörleri: Stüdyo dışı çekimlerde, görüntü yönetmenleri ve kameramanların renk kontrolleri için en büyük yardımcılarıdır. Kamera ve görüntü monitörü arasındaki kalibrasyonla (ölçümleme), renklerin doğru olup olmadığı kontrol edilebilir. Kamera ve monitör kalibrasyonunda renk çubuklarından (color bars) yararlanılır. Renk çubukları, bir görüntü sinyalidir. Çubuklar halinde, ana ve ara renkler görüntülenir. Kamera bakacı ve monitörlerin, parlaklık ve renk ayarlarının yapılmasında yararlanılır. Bu görüntü sinyali, kamera tarafından üretilir ve BNC kablo aracılıyla referans görüntü mönitörüne iletilir. Referans monitör açılır ve görüntü önce siyah-beyaz yapılır. Renk çubukları ekranda beyazdan siyaha doğru, gri tonları halinde görülür. Parlaklık ve kontrast ayarları; her bir çubuğun net, siyahın tam siyah ve beyazın tam beyaz görüldüğü ana kadar yapılır. Daha sonra, renkler doğru görülene kadar renk ayarı yapılır. Kamera, görüntü konumuna getirilir ve siyah-beyaz ayarı yapılmış görüntünün renk kontrolü yapılır. Referans görüntü monitörü aynı zamanda, ışık yapımı sırasında da etkin bir şekilde kullanılır. Doğru cevap D’dir.