RADYO VE TELEVİZYONDA ÖLÇÜ BAKIM - Deneme Sınavı - 8

Şehir şebekesinin neden olabileceği elektrik kesintileri, gerilim dalgalanmaları, harmonikler gibi olumsuzluklardan elektrikle çalışan cihazları korumak için kesintisiz güç kaynakları (UPS) kullanılır. UPS’ ler, elektrik kesintilerinde kendi içlerindeki aküleri kullanırlar ve kullanıcılarına kesintisiz elektrik enerjisi sağlarlar.

TV yapım sistemlerinde gerekli olan elektrik enerjisi şehir şebekesinin yanında elektrik gücü sağlayan kesintisiz güç kaynakları, piller ve bataryalar ve jeneratörler aracılığıyla sağlanır.

Klima ve soğutma sistemlerinin seçimi yapılarken mekânlardaki kapıların ve camların ısı geçirgenliği, camların yönü, mekân duvarlarının izolasyonu, mekânı kullanacak kişi sayısı, mekânda kullanılan sıcak ya da soğuk ışık kaynaklarının özellikleri, mekân içindeki cihazların ortam havasına olan ısı etkileri gibi fiziksel özelliklere dikkat edilmelidir.

Orta Gerilim Kabloları şehir içi dağıtım trafoları arasında, direk inişlerinde ve yeraltında uygulanır. NYY kablolar ev ya da iş yerlerindeki panolara kadar yeraltına döşenerek uygulanır. NYA tipi kablolar sabit sistemlerde kablo boruları ya da kanallarından geçirilerek kullanılır. NYM kablolar NYA kabloların, ortak bir koruyucu dış kılıf içinde toplanmış halidir. E şıkkında bulunan NAT tipi bir kablo bulunmamaktadır.

Elektrikle çalışan cihaz gövdelerinin elektrik kaçağı olmaması için bir iletkenle topraklama sistemine bağlanma işlemine “topraklama” adı verilir. Topraklaması yapılmış bir cihazda herhangi bir sebepten dolayı elektrik kaçağı oluşsa dahi bu cihaza dokunulduğunda elektrik akımı, cihaza dokunan kişinin üzerinden değil, direnci daha az olan toprak hattı üzerinden geçer.

Şıklarda bulunan amper akım birimi, hertz frekans birimi, ohm direnç birimi, Volt gerilim birimi ve watt güç birimidir.

Elektrik ölçü bakamları yapılırken, pano ve tablolardaki enerji kesilmeden de var olan elektrik akımı pens ampermetreler kullanılarak ölçülür. Pens ampermetreler, ölçülen kablodaki endüksiyonu kullanarak kablodan geçen akımı ölçerler. Çünkü pens ampermetreler çıplak iletkene temas etmeden, iletkeni saran yalıtkan üzerinden ölçüm yaparlar.

Statik elektrik bir cismin çevresindeki diğer cisimlerle olan etkileşimiyle oluşur. Durgun ve aynı zamanda kontrolsüz arklar biçiminde oluşan bir enerji şeklidir. Bu sebeple, statik elektrik bazı durumlarda kazalara neden olabilir.

Elektrik akımı, iletken bir telin kesitinden geçen serbest elektron miktarıdır. Serbest elektronlar iletken telin içinde akarlar. Serbest elektronların iletken madde içinde yer değiştirmesiyle de “elektrik akımı” oluşur. Akımının oluşabilmesi için, elektrik devresinin kapalı olması gerekir.

Serbest elektronları hareket ettirerek devreden elektrik akımının akmasını sağlayan güç “Voltaj” olarak tanımlanır. Voltaj, bir devrede ölçülebilen rakamsal değeri ifade eder ve birimi “Volt”tur. Kısaca “V”, “U” ya da “E” harfleriyle gösterilir.

Yalıtkanlar, elektrik akımını iletmeyen maddelerdir. Bu maddelerin dış yörüngelerindeki elektron sayıları 8 ya da 8’e yakın olduğundan atomlarından uzaklaştırılmaları zor olmaktadır. Yörüngeleri “Doymuş Yörünge” olduklarından elektron alıp verme işlemi yapmazlar.

İletken malzemelerin elektrik akımının geçişini zorlaştırması “direnç” ya da “rezistans” olarak tanımlanır. Elektrik akımının bir telden geçmesi nedeniyle tel ısınmaya başlar. Akımın değeri büyüdükçe telin sıcaklığı da artar. Tel sıcaklığının artması, telin elektrik akımına karşı gösterdiği direnci gösterir.

Bobin (endüktans) , silindir veya nüve (demir, saç ya da karbon) üzerine sarılmış ve dışı izole edilmiş iletken telden oluşur. Endüktans birimi “Henry” dir. Kondansatörlerde olduğu gibi ast katları kullanılmaktadır. Bobinlerin aynı zamanda telin özdirencinden dolayı bir omik dirençleri vardır.

Doğru akım, zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişmeyen akım türüdür. Doğru akım genellikle elektronik devrelerde kullanılır. En ideal doğru akım en sabit değere sahip olanıdır. En sabit değerdeki doğru akım kaynakları da pillerdir. Ev, ofis ve iş yerlerinde alternatif akımı doğru akıma dönüştüren doğrultmaçlar (elektrik adaptörleri) vardır.

Alternatif akım, transformatörler (trafolar) aracılığıyla kolaylıkla yükseltilip alçaltılır. Alternatif akım, az kayıpla uzun mesafelere taşınır. Doğru akımın taşınmasında enerji kayıp miktarları fazla olduğundan taşınması ekonomik değildir. Alternatif akım, doğrultmaçlar yardımıyla doğru akıma kolaylıkla ve düşük maliyetle dönüştürülür. Doğru akımı alternatif akıma dönüştürmek için özel ve pahalı düzeneklere ihtiyaç vardır. Alternatif akım üreteçlerinin (alternatörlerin) verimi yüksek, maliyeti ucuz, bakımı kolay ve uzun ömürlüdür. Doğru akım üreteçlerinin (dinamo, jeneratör) maliyetleri yüksek, verimleri düşük ve sık olarak bakıma ihtiyaç duyarlar.

Saniyede tamamlanan 360 derecelik devir sayısı “alternatif akımın frekansı” olarak tanımlanır ve “f” harfi ile gösterilir. Frekansın birimi Hertz (Hz) ile ifade edilir. Türkiye’de alternatif akımın frekansı “50 Hz”dir.

Alternatif akımın sıfırdan başlayıp pozitif değerler almaya başladığı noktanın, başlangıç noktasına göre olan zaman veya açı farkına faz denir. Faz alternatif akımın başladığı noktayı belirtir. Elektrik akımının olduğu uç, faz ucudur.

Enerji iletim  kabloları cihazların çalışabilmesi için gerekli olan elektrik enerjisini taşıyan kablolardır.

Rack, cihazların yerleştirilmesi için üretilmiş, özel raf sistemli metal bir dolaptır.

Elektrikle çalışan cihazların üzerinde bulunan, elektrik enerjisinin giriş yapıldığı fişlerdir. Örneğin; televizyon ve çamaşır makinasının fişleri gibi.