RADYO VE TELEVİZYON YAYINCILIĞI

Çevre gözetimi; bilgilendirme ve haber sağlamaya yönelik hizmetleri anlatır. Bu işlev; medya, ekonomi, borsa ve trafik raporları, hava koşulları ya da askeri tehlikelere karşı uyarı görevini yerine getirerek gerek toplum, gerekse bireylerin hazırlıklı olmalarına fırsat yaratır. Doğru cevap A’dır.

İngiliz hükümetinin radyo televizyon yayıncılığına bakışını ve alanla ilgili değerlendirmelerini yansıtan; Thatcher hükümetinin, her bakımdan gelişmiş bir yayın tüketici piyasasının gereksinimlerinin yalnızca kamu yayıncılığı tarafından karşılanamayacağı görüşünde olduğunu duyuran White Paper yıllık raporudur. Doğru cevap B’dir.

Katz’ın “insanlar medya ile ne yaparlar?” sorusunu merkeze alan “kullanımlar ve doyumlar” yaklaşımı pasif izleyici fikrini sorgular; izleyicinin pek öyle sanıldığı gibi pasif olmadığını ileri sürer. Doğru cevap C’dir.

Eğlendirme işlevi radyo ve televizyonun yoğun biçimde yerine getirdiği, üzerinde en çok tartışılan işlevdir. Olumlu yaklaşımlar, izleyiciyi günlük yaşamın sorunlarından kurtarıp dinlendirdiği, boş zaman doldurduğu, moral sağladığı görüşlerini ileri sürerler. Bireyi önemli toplumsal konulardan ve sorunlardan uzaklaştırdığı, izleyicilerin dikkatini başka yönlere çevirerek statükonun devamına hizmet ettiği biçimindeki eleştiriler ise bu işlevin olumsuz sonuçlarına işaret etmektedir. Doğru cevap B’dir.

Toplumdaki ekonomik güçlerle iletişim araçları arasında yakın ilişki ve devletle sürekli gerilim üzerine kurulu olan; medyanın 4. güç olarak  konumlandırılmasını  içeren model Anglo Saxon Modeli’dir. Bu model 17. Yüzyılın ilk yarısında İngiltere’de ortaya çıkmıştır. Doğru cevap D’dir.

Özel yerel radyoların reklam almaları 1984 yılında serbest bırakılmıştır. Doğru cevap B’dir.

Devlet denetiminde yapılan yayınların siyasal iktidarlar yanlısı içerikleri, kuru, renksiz yayıncılık anlayışı gibi nedenler zamanla alternatif yayıncılık arayışlarına yol açmıştır. Üçüncü sektör ya da alternatif yayıncılık olarak anılmaya başlanmıştır.  Bu yayınlarla birlikte, kamu yayıncılığıyla devlet kontrolünde yapılan yayıncılığın farklı olduğu görülmüştür. Doğru cevap C’dir.

Osmanlı Dönemi’nde yayınlanan; gerekçesini “Devletin zaafını millete söylemek vatanperverlik değildir” sözüne dayandıran kararname sadrazam Ali Paşa’nın yayınladığı Ali Kararname’dir. Doğru cevap A’dır.

Amerika Birleşik Devletleri’nde de Public Broadcasting Service (PBS) adında kamu yayınlarının yapıldığı bir hizmet ağı bulunmaktadır. Bin dokuz yüz altmışlı yıllarda geliştirilen bu hizmet ağının oluşturulmasındaki  amaç; özel yayın kuruluşları tarafından karşılanamayan kültür programcılığı, opera ve senfoni programları, halk müziği, eğitim ve kamu işleriyle ilgili gereksinim duyulan programların yapılıp yayınlanmasıdır.   Doğru cevap D’dir.

İliştirilmiş muhabirlik türü siyasal iktidarların haber akışını kontrol edebilmek için kullandığı bir yöntemdir. Özellikle Vietnam Savaş’ına dair aktarılan görüntüler ABD farklı bir kamuoyu oluşmasına neden olmuştur. Bu durumun tekrarlanmasını istemeyen ABD Irak işgali sırasında askeri birlik karargahlarında oluşturulan haber havuzlarının kontrol ve onayından geçmiş̧ haberlerin yayınlanmasını sağlayarak dünyaya Irak Savaşı’nın istenen bicimde yayınlanmasını sağlamıştır.

Kamusal kanalların siyasi partiler arasında paylaşıldığı ülke İtalya’dır. Bu durum kamu kanallarını siyasal partilerin bir uzantısı haline getirmektedir.

Kitle iletişim araçları tarafından oluşturulmuş iletiler medya profesyonelleri tarafından hazırlanmış, kurumsal nitelikteki bilginin aktarıcılığını yaparlar. Bu iletiler gerek her ne kadar tekniğin olanakları ya da tarafsızlık gibi ilkelerle hazırlansa da sonuçta elde edilen ürün bu araçların kendi kurumsal çerçeveleri doğrultusunda işlenmiştir.

Radyo televizyon yayınlarının, diğer ekonomik faaliyet alanlarında olduğu gibi, ticari alanın konusu olduğu görüşünü savunan klasik ekonomi politikçiler, devlet müdahalesinin en aza indirilmesi ve pazar güçlerine olası en geniş serbestinin verilmesi gerektiğini savunmaktadırlar. Günümüzde giderek baskın hale gelen bu yaklaşım karşısında, kamusal yayıncılık yanlısı eleştirel ekonomi politikçiler ise pazar sisteminin bozukluklarına işaret etmektedirler. Devletin yayıncılık alanına müdahale şeklinin nasıl olması gerektiği konusunda anlaşamasalar da pazar sisteminin bozukluklarının, ancak devlet müdahalesiyle giderilebileceği konusunda hemfikirdirler. Doğru cevap D’dir.

Kamu yayıncılığı ile kastedilen, radyo ve televizyon yayıncılığının ya da her ikisinin birden finansmanının kamusal fonlardan karşılandığı yayıncılık türüdür. Bir başka tanımla ticari olmayan yayıncılık olarak da bilinir. Öte yandan, yayın amaçları açısından, kamu yayıncılığında hedef kamunun ortak çıkarıdır. Siyasal iktidar veya herhangi bir çıkar grubuna yakın olmama, eğitime öncelik verilmesi, rating’e değil kaliteye önem verme, erişimde serbestlik, toplumdaki farklı zevk ve ilgilere seslenme gibi karakteristiklerle de tanımlanır. Devlet ya da başka deyişle siyasal iktidar kontrolünde yapılan yayınsa kamusal nitelik taşımakla birlikte tarafsızlıktan uzak ya da öyle algılanan bir yayıncılık şeklidir. Doğru cevap E’dir.

Gelişmiş Avrupa ülkelerini izleyen az gelişmiş ya da geri kalmış ülkelerdeyse birkaç temel nedenden dolayı, devlet yayıncılığından başka seçenek, uzun süre gündemde dahi olmamıştır. Bu nedenlerden belki de en önemlisi, az gelişmiş ülkelerin mali ve kültürel sermayelerinin özel yayıncılık için elverişli olmamasıdır. Ayrıca güçlü merkezi hükümet yapıları, radyo ve televizyon yayınlarını hem yönetimlerinin meşruiyetini kabul ettirip sürdürmek, hem de başka olanaklarla eğitemedikleri yurttaşlarını radyo ve televizyon aracılığıyla eğitmek gibi, çoklu amaçlarla kontrolleri altında tutmuşlar, günümüzde de tutmaktadırlar. Duyurulan gerekçeler ise toplumun eğitim ihtiyaçlarının karşılanması, kamu güvenliği, sağlık gibi tüm toplumu ilgilendiren konularda bu araçların hizmete koşulması türünden gerekçeler olmaktadır. Doğru cevap A’dır.

A, B, D ve E seçenekleri medyanın çevre gözetimi, ilişkilendirme, kültür aktarımı ve eğlendirme işlevlerini ifade etmektedir. Medyanın farklı görüşleri göz ardı ederek çoğunluğun görüşlerinin destekçiliğini yapması, sosyal kuralları destekleme ve toplumsal birliği sağlayıp sürdürmeyi kolaylaştırma işlevinin etkisini azaltmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Devlet denetiminde yapılan yayınların siyasal iktidarlar yanlısı içerikleri, kuru, renksiz yayıncılık anlayışı gibi nedenler zamanla alternatif yayıncılık arayışlarına yol açmıştır. Fransa, İtalya gibi Avrupa ülkelerinde, ucuz yatırımlarla gerçekleştirilebilmesi, ileri teknoloji ve fazla sayıda eleman gerektirmemeleri gibi avantajları yüzünden, alternatif yayıncılık yapan radyo istasyonları ortaya çıkmıştır. Doğru cevap B’dir.

Özel yayıncılığın önündeki yasal sınırların kaldırılmasıyla zaten yapım şirketleriyle alanda yer alan özel girişim, ürünlerini kendi yayın kuruluşlarında yayınlama fırsatı bulmuştur. Ayrıca, çok sayıda radyo televizyon yayın kuruluşunun varlığı, katlanarak artan program üretimiyle gelişen sektör anlamına gelmektedir. Reklam ve pazarlama faaliyetlerinin de benzer şekilde büyüyüp gelişmesi artan kanal sayısıyla doğrudan ilişkilidir. Radyo televizyon yayıncılığı alanında yayın kuruluşlarının doğrudan temas halinde olduğu ticari gelişime ilişkin örneklerin yanı sıra, radyo televizyon yayıncılığıyla daha dolaylı ilişkileri olan, ancak bu yayınlar sayesinde gelişip genişleyen iş alanlarından da söz edilebilir. Günlük yaşamın sunucusu, yansıtıcısı, hatta kısmen de üreticisi konumundaki radyo ve televizyon sayesinde moda daha geniş kitleler tarafından izlenip uygulanmakta, markalaşarak sektörde yer edinmek veya marka olup iş hacmini büyütmek isteyen girişimciler radyo ve televizyon kuruluşlarıyla daha yoğun işbirliğine yönelmektedirler. Doğru cevap D’dir.

Çözüm: Uydu teknolojisinin yayıncılık için kullanılabilir seviyede gelişmesinden sonra hızlanan ticari yayıncılık günümüzde, hemen her gelişmiş ülkede, kamu yayıncılığından daha güçlü hale gelmiştir. Böylece yayın amaçlarına ilişkin bakış açısının da kamusal söylemin etkisinden giderek kurtulduğu gözlenmektedir. Daha önceki dönemlerde kamu yararına yayıncılık anlayışıyla oluşturulan kurallar ve yayıncı kuruluşlara yüklenen sorumluluklar birer birer reddedilmekte, ilk fırsatta uygulamadan kaldırılmaktadır. Örneğin, Amerika Birleşik devletlerinde, kamusal hizmet anlayışının somut göstergesi sayılabilecek Fairness Doktrini, bu dönemde kaldırılmıştır. Türkiye’de, önce telsiz kanunu değiştirilerek uluslararası televizyon kanalları izlenir hale getirilmiş, ardından bir oldubittiyle özel televizyon yayınları başlatılmıştır. Özetle 1980’li yılların ikinci yarısından itibaren, devletlerin radyo televizyon yayıncılığıyla ilgili görüş ve uygulamaları radikal biçimde değişmiş, özel yayıncılığın önündeki engeller hızla kaldırılmıştır. Doğru cevap E’dir.

Doğru cevap A şıkkıdır.