RADYO VE TELEVİZYON YAYINCILIĞI

Merkezi kontrol olanağı ve etkiliğine olan inanç, Avrupa ülkelerinde, radyo yayıncılığının devlet eliyle yapılması tercihine yol açmıştır. Doğru cevap A'dır.

Türkiye'de Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) 6112 sayılı kanunda sayılan ve özel yayın kuruluşlarına görev olarak kabul edilebilecek hususların yerine getirilmesini gözetmektedir. Doğru cevap B'dir.

Medyanın işlevleri; çevre gözetimi, ilişkilendirme, kültür aktarımı ve eğlendirme olarak sıralanabilir. Uyarma bunlardan biri değildir. Doğru cevap C'dir.

Bir görüşe göre, medyanın dördüncü güç olarak konumlandırılması, Anglo Saxon modeli olarak 17. Yüzyılın ilk yarısında İngiltere’de ortaya çıkmıştır ve günümüzde de referans olarak kabul edilmektedir. Model; toplumdaki ekonomik güçlerle iletişim araçları arasında yakın ilişki ve devletle sürekli gerilim üzerine kuruludur. Doğru cevap D'dir.

1980’li yılların ikinci yarısından itibaren, devletlerin radyo televizyon yayıncılığıyla ilgili görüş ve uygulamaları radikal biçimde değişmiş, özel yayıncılığın önündeki engeller hızla kaldırılmıştır. Doğru cevap E'dir.

Amerika Birleşik Devletleri’nde ticari yayıncılığın yer vermediği kamusal ihtiyaçlar Kamusal Yayıncılık Hizmetinin (PBS) geliştirilmesi ile sağlanmaya çalışılmıştır. Aksi yönde arayışlar gelişmiş Avrupa ülkelerinde gözlenmiştir. Kamusal nitelikli merkezi yayıncılık sistemi bulunan bu ülkelerde hem siyasal otoriteden bağımısızlık hem sistemin karşılayamadığı kültürel çeşitlilik “üçüncü sektör” olarak da bilinen yayın kuruluşlarına yayın izni verilerek elde edilmeye çalışılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Medya, dördüncü kuvvet olarak düşünülmekte ve etki alanı düşünüldüğünde elde tutulması gereken önemli bir mecra olarak görülmektedir. Türkiye’deki uygulamalara bakıldığında; radyo televizyon yayıncılığında kontrolü elinde tutmak isteyen iktidarlar, kamusal yayıncılık yapma yetkisine sahip tek kurum olan TRT üzerindeki denetimlerini, atadıkları genel müdürler aracılığıyla sürdürmeyi, uzun yıllara dayanan bir alışkanlığa dönüştürmüşlerdir. Doğru cevap B'dir.

Analog karasal yayın olarak bilinen eski yayın sisteminde yayın kuruşları için en büyük problem kendilerine frekans bulma sorunudur. Dijital sisteme geçilmesiyle birlikte bu sorun ortadan kalkmıştır. Doğru cevap C'dir.

Tüketiciye "son kullanıcı" denmektedir. Doğru cevap D'dir.

Katz’ın “insanlar medya ile ne yaparlar?” sorusunu (aktaran Lull, 2001:127) merkeze alan “kullanımlar ve doyumlar” yaklaşımı pasif izleyici fikrini sorgulamakta, izleyicinin pek öyle sanıldığı gibi pasif olmadığını ileri sürmektedir. Doğru cevap E'dir.

1789 Fransız İhtilali’nin gerçekleştiği,1792 İnsan Hakları eserinin yazarı Tom Paine’nin duruşmasının görüldüğü, 1840 Osmanlı İmparatorluğuna basının girişi, 1876 I.Meşrutiyet’in ilan edildiği yıldır. Osmanlı İmparatorluğu sadrazamı Ali Paşa zaten sıkı denetim altındaki basının özgürlüklerini daha da kısıtlayan “Ali Kararname” yi 1862 yılında yayınlamıştır. Doğru cevap D'dir.

Eğitime öncelik verilmesi ve rating’e değil kaliteye önem verilmesi kamu yayıncılığının karakteristik özelliklerindendir. Kültürel çeşitliliği yansıtması ve farklılaşan ihtiyaçlara yanıt verebilmesi ise korsan(özgür) radyoların karakteristik özelliklerindendir. Merkezi kontrol olanağı ve etkiliğine olan inanç, Avrupa ülkelerinde, radyo yayıncılığının devlet eliyle yapılması tercihine yol açmıştır. Doğru cevap C'dir.

Basılı yayıncılık yazılı basını, ticari yayıncılık gelir elde etmek amacıyla yapılan radyo televizyon yayıncılığını, siyasal yayıncılık siyasal iktidar veya herhangi bir çıkar grubuna yakın olarak yapılan yayıncılığı tanımlamaktadır. Kamu yayıncılığı ile kastedilen, radyo ve televizyon yayıncılığının ya da her ikisinin birden finansmanının kamusal fonlardan karşılandığı yayıncılık türü olup devlet yayıncılığıyla sıkça karıştırılmaktadır. Bir siyasal otorite kontrolünde yapılan yayıncılığa devlet yayıncılığı adı verilmektedir. Doğru cevap A'dır.

BBC İngiltere’de, RAI İtalya’da, ARD Almanya’da, ABC Avustralya’da, kamu yayınlarının yapıldığı hizmet ağıdır. Amerika Birleşik Devletleri’nde Public Broadcasting Service (PBS) adında kamu yayınlarının yapıldığı bir hizmet ağı bulunmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Klasik ekonomi politikçiler, radyo televizyon yayınlarının, diğer ekonomik faaliyet alanlarında olduğu gibi, ticari alanın konusu olduğu görüşünü savunurken; eleştirel ekonomi politikçiler pazar sisteminin bozukluklarına işaret ederek bazı alanlara devlet müdahalesinin gerekliliğini savunurlar. Fairness Doktrini, Amerika Birleşik Devletlerinde, kamusal hizmet anlayışının somut göstergesi sayılabilir. White Paper, İngiliz hükümetinin radyo televizyon yayıncılığına bakışını ve alanla ilgili değerlendirmelerini yansıtan adlı yıllık rapordur. 17. Yüzyılın ilk yarısında İngiltere’de ortaya çıkan ve günümüzde de referans olarak kabul edilen Anglo Saxon modeli, toplumdaki ekonomik güçlerle iletişim araçları arasında yakın ilişki ve devletle sürekli gerilim üzerine kuruludur. Doğru cevap D'dir.

Başka iş sahalarında faaliyet gösterirken medya alanına giren büyük sermaye sahiplerinin yayıncılığa yönelmelerinde, medyanın kamuoyu oluşturma gücünden yararlanma, politikaya nüfuz etme ya da politikacıları etki altına alma, gerek yayıncılık etkinlikleriyle ilgili, gerek diğer iş sahalarında sağlanan teşvikler etken olmaktadır. Çevre gözetimi, bilgilendirme ve haber sağlamaya yönelik hizmetleri anlatan medya işlevidir. Doğru cevap C'dir.

Radyo televizyon kuruluşlarının kamu üzerindeki etkisine duyulan inancın günümüzde de etkin biçimde sürmesine yol açan olaylarlara; Nixon-Kennedy tartışmasını, Vietnam, Irak ve Falkland savaşlarını verebiliriz. Karabağ savaşı örnek olarak verilemez. Doğru cevap A'dır.

Tele On, BRT ve HBB ülkemizde yayına başlayan ilk televizyon kanalları, ODVİ(Orta Doğu Video İşletmeleri) adlı program üretim ve dağıtım şirketi 1981 yılında sıkıyönetim kararı ile durdurulan kablolu yayıncılık girişimini başlatmıştır. 1991 yılı Ekim ayında yapılan erken genel seçim öncesi, bir siyasi parti kendi propagandasını yapmak amacıyla Mega 10 adıyla bir televizyon kanalı kurmuş, seçimler yapıldıktan sonra bu kanalın yayını sona erdirilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Alışkanlık, arkadaş olarak yararlanma, kişisel duyguların tatmini, toplumsal grup aidiyeti duygusu yaşama, haz alma bireysel gereksinimler insanların, radyo ve televizyon yayınlarını izlemelerini açıklayan işlevlerdir. Kültürel liderlik, toplumdaki egemen grupların, kendi yüksek beğeni standartlarını ve hayat görüşlerini, toplumun geri kalanına genel doğru olarak kabul ettirme arayışında ifadesini bulan bir yaklaşımdır. Doğru cevap D'dir.

BBC kanalı İngiliz kamu yayıncılığına örnektedir. Doğru cevap E’dir.