RADYO VE TELEVİZYON YAYINCILIĞI

Kuruluş aşamasında 1926 yılında, İçişleri Bakanlığı ile TTTAŞ arasındaki imzalanan radyo yayıncılığı imtiyaz sözleşmesi 1936 yılına kadar sürmüştür. 1936 yılında radyo yayıncılığı İçişleri Bakanlığına bağlı bir kuruluş olan Matbuat Umum Müdürlüğü’nün yetki ve sorumluluğuna devredilmiştir.

359 sayılı TRT kanununun 2. Maddesi kurumun sorumluluk alanlarını saptamaktadır. Görevlerin sayıldığı 2. Madde dört fıkradan oluşmaktadır. Maddenin ilk fıkrası TRT kurumunun haber verme, eğitim öğretime yardımcı olma, eğlendirme, yurdu içeride ve dışarıda tanıtma, yeterli ve tarafsız yayın yapmakla görevli olduğunu bildirmektedir.

Deneme yayınları şeklinde Ankara’da başlatılan televizyon yayınları 1971 yılından itibaren ülke düzeyinde hızla yayılmaya başlamıştır.

Türkiye’de devlet yayıncılığı tekelini gerçek anlamda sonlandıran girişim,  Star 1 televizyon kanalının yayına geçmesi olmuştur.

Yasal sınırlar içinde yayın yapmaları istenen radyo televizyon kuruluşlarının izledikleri yayın stratejilerinin ve buna bağlı olarak gözlenen yayın içeriklerinin oluşumunda değişik bazı etkenlerin varlığı söz konusudur. Yayın kuruluşlarının stratejilerinden öte, yasal yapının oluşumunu da belirleyen bu etkenler üç ana başlık altında incelenebilir.
Bunlar:
• Teknolojik yenilikler ve uluslararası ilişkilerin radyo televizyon yayıncılığına
etkileri,
• Siyaset kurumlarının radyo televizyon kuruluşlarını denetim altında tutma
isteğinden kaynaklanan etkiler,
• Ticari beklentilerden kaynaklanan etkilerdir.

Türkiye’de radyo yayıncılığının başlangıç tarihi olarak gösterilen 08.09.1926 tarihli sözleşme dönemin İçişleri Bakanlığı ile Telsiz Telefon Türk Anonim Şirketi (TTTAŞ) arasında imzalanmıştır. Doğru cevap D'dir.

“Neşelenmek için radyodan başka aracı olmayan geniş vatandaş kitlesini neşelendirmek, memnun etmek” çok partili siyasi dönemle birlikte değişen görev anlayışlarından biridir. Diğer seçeneklerinde yer alan ifadeler tek parti döneminde radyodan yerine getirmesi beklenen görevlerdendir. Doğru cevap A'dır.

1945 yılında Türkiye ile ABD arasında imzalanan “Askeri Kolaylıklar” anlaşması uyarınca radyo yayını yapılmaya başlayan ABD askeri üsleri; İzmir, Adana, Karamürsel, Samsun, Trabzon ve Sinop’tur. Diyarbakır bu üslerden biri değildir. Doğru cevap E'dir.

369 sayılı TRT Kanunu 1961 Anayasasının 121.maddesine dayanılarak çıkarılmıştır. 31 Ocak 1968 tarihinde TRT, Ankara iline yönelik olarak televizyon yayınını başlatmıştır. TRT kurumuna sağlanan özerklik 1971 yılında yine askerlerin iktidara verdikleri 12 Mart Muhtırası’na dayanılarak kaldırılmıştır. 1982 yılında deneme yayınlarıyla renkli yayına geçilmiştir. Radyo televizyon yayınlarını yasal bir çerçeveye oturtması, görev ve sorumluluklarının sınırlarını çizmesi açılarından üzerinde durulmaya değer bir düzenleme olan 359 sayılı TRT Kanunu 1964 yılında çıkarılmıştır. Doğru cevap B'dir.

3517 sayılı kanun 1989 yılında yürürlüğe girmiştir. 4676 sayılı kanun Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından veto edildiği için yasallaşmamış yeniden meclise gönderilen teklif üzerinde değişiklik yapılmadan 4756 sayı ile kabul edilmiştir. 4771 sayılı kanun ise 2002 yılında yürürlüğe girmiştir. 1972 yılında yürürlüğe girerek TRT kurumunun özerkliğini kaldıran 1568 sayılı kanundur. Doğru cevap A'dır.

Ulusal Video Türkiye’ de ilk özel televizyon stüdyosunu kurmuş; 1986 yılında açılan TV2 ile çok kanallı yayıncılığa adım atılmış; Star TV ve Cine 5 ilk özel televizyon kanalı olarak açılmıştır. ODVİ(Orta Doğu Video İşletmeleri) adlı program üretim ve dağıtım şirketi 1981 yılında sıkıyönetim kararı ile durdurulan kablolu yayıncılık girişimini başlatmıştır. Doğru cevap D'dir.

Tele On, Show, BRT ve HBB yayına başlayan ilk televizyon kanallarından olmakla beraber Magic Box Star1, Almanya üzerinden Türkiye’ye yönelik olarak yayına başlayarak Türkiye’de devlet yayıncılığı tekelini sonlandıran televizyon kanalıdır. Doğru cevap C'dir.

A, B, C ve E seçeneklerinde bahsedilen ifadeler 4756 sayılı yasa ile getirilen yeniliklerdir. Doğru cevap D'dir.

6112 sayılı kanunda göze çarpan yenilikler; izleyici temsilciliği, koruyucu sembol sisteminin kullanımı, ürün yerleştirme; önceki düzenlemede beş yılla sınırlı yayın lisans süresinin on yıla çıkarılmış olması gibi değişikliklerdir. Üst kurulunun dokuz üyeden oluşması, 4756 sayılı yasanın 6. maddesi ile kararlaştırılmıştır. Doğru cevap B'dir.

A, B, D ve E seçenekleri 3984 sayılı yasada yer alan yükümlülüklerdir. Yaşanan gelişmeler sonucunda bu yükümlülükler 6112 sayılı kanunla değiştirilmiştir. Korsan olarak tanımlanan çanak anten ve belediyelerin yeniden iletim ile uydu yayınlarını topluma ulaştırılmasının önüne geçilemeyeceğinin anlaşılmasıyla sistemin yasallaştırılması çalışmaları başlamıştır. Doğru cevap C'dir.

Türkiye’de radyo yayıncılığının başlangıç tarihi olarak 08.09.1926 tarihli bir sözleşme gösterilir. Bu sözleşme, dönemin İçişleri Bakanlığı ile Telsiz Telefon Türk Anonim Şirketi (TTTAŞ) arasında imzalanmıştır. Doğru cevap B’dir.

1936 yılında radyo yayıncılığı İçişleri Bakanlığına bağlı Matbuat Umum Müdürlüğü’nün yetki ve sorumluluğuna devredilmiştir. Doğru cevap A’dır.

Kültür ve sanat yayınları ağırlıklı olarak radyo tiyatrosu, kitap saati, şiir dinletisi gibi programlardan oluşmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Türkiye’de devlet yayıncılığı tekelini gerçek anlamda sonlandıran girişim Magic Box Star1 televizyonunun yayına geçmesi olmuştur. Doğru cevap E’dir.

1993 yılında ilk şifreli kanal olarak Cine 5 yayına başlamıştır. Doğru cevap D’dir.