RADYO VE TELEVİZYON YAYINCILIĞI

Türkiye’de radyo yayıncılığının başlangıç tarihi olarak 08.09.1926 tarihli bir sözleşme gösterilir.

1936 yılında radyo yayıncılığı İçişleri Bakanlığına bağlı bir kuruluş olan Matbuat Umum Müdürlüğü’nün yetki ve sorumluluğuna devredilmiştir.

Eğitici yayınlar: İlk eğitim programları örnekleri olarak bilinenler; yabancı dil dersleri, yurttaşlık bilgisi, iktisat saati, hukuk bilgisi gibi yeni devletin vatandaşları için, bilinmesi gerekli bilgilerin verildiği programlardır.

1952 yılında yayına başlayan polis radyosundan da bu bağlamda söz edilebilir.

359 sayılı TRT kanununun 2. Maddesi ise kurumun sorumluluk alanlarını saptamaktadır. Bu düzenlemenin de İtalyan Anayasa Mahkemesince alınan “kamu hizmeti tekeline sahip yayın kuruluşlarının kamu çıkarlarının gereklerine uygun çalışabilmesi için yükleneceği görevler belirlenmelidir” kararından esinlendiği belirtilmektedir.

TRT, 31 Ocak 1968 tarihinde Ankara iline yönelik olarak televizyon yayınını başlatmıştır.

Almanya, TRT kurumuna 5 KW.lık bir verici hediye etmiş ve süreç beklenmedik biçimde hızlandırılmıştır.

1982 yılında deneme yayınlarıyla renkli yayına geçilmiş, 1986 yılında ise TV2 kanalı ile çok kanallı yayıncılığa adım atılmıştır. TRT kurumunun çok kanallı yayın girişimleri ikinci kanaldan sonra da sürdürülmüştür.

Mart 1993’de ilk şifreli kanal olan Cine 5 yayına başlamıştır.

1991 yılı başında patlak veren Birinci Körfez Savaşı’nı simultane tercümanlar kullanarak CNN’den aktardığı görüntülerle naklen yayınlaması Star1 televizyonuna büyük prestij sağlamıştır. İncirlikten kalkan Amerikan savaş uçaklarının bombardımana katıldığı şeklinde CNN televizyonun- dan yayınlanan haberleri TRT sansürlerken Star1 eksiksiz yayınlayarak TRT haberlerine güvenin ciddi biçimde sarsılmasına yol açmıştır

Radyoda yapılan söz yayınları şunlardır:

Kültür ve sanat yayınları, ağırlıklı olarak radyo tiyatrosu, kitap saati, şiir dinletisi gibi programlardan oluşmaktadır.

Demokrat Parti iktidarının radyodan sorumlu bakanına göre radyonun görevi yıllar boyu gülmeyi unutmuş ve neşelenmek için radyodan başka aracı olmayan geniş vatandaş kitlesini neşelendirmek, memnun etmektir.

Demokrat Parti'nin radyoyu "partizan" kullanımı, TRT kurumunun kuruluş gerekçelerinden biridir.

TRT'nin siyasal iktidarlardan bağımsızlığını garanti altına alan özerk yapı, bir görüşe göre Alman yayın sisteminden devşirilmiştir.

TRT'nin görevlerinin sayıldığı 359 sayılı TRT kanunun 2. maddesi 4 fıkradan oluşmaktadır. Maddenin ilk fıkrası TRT kurumunun haber verme, eğitim öğretime yardımcı olma, eğlendirme, yurdu içeride ve dışarıda tanıtma, yeterli ve tarafsız yayın yapmakla görevli olduğunu bildirmektedir. İkinci fıkra, radyo TV yayınlarının yapılabilmesi ve geliştirilmesi için teknik yükümlülükleri saymakta; üçüncü fıkra, kurumun temsil görev ve sorumluluklarını belirtmektedir. Son fıkra, TRT kurumunu yayıncılıkla ilgili araştırma geliştirme etkinlikleri yapmakla sorumlu kılmaktadır.

Almanya, TRT kurumuna 5 KW'lık bir verici hediye etmiş ve TV yayını sürecini hızlandırmıştır. Amaç, Avrupa'da süresini doldurmak üzere olan siyah beyaz televizyon yayın teknolojisinin Türkiye'ye satılmasıdır.

Ulusal Video, Türkiye'de ilk özel TV stüdyosunu kurmuş, önce video sektörü ve TRT için üretim yapmış, özel televizyonların yayına başlamasından sonra pek çok kanalla yoğun iş birliği yaparak günümüze değin varlığını sürdürmüştür. Uğur Dündar ile birlikte hazırlanan "Hodri Meydan" adlı haber araştırma programı, "Bir Başka Gece" adlı müzik eğlence programı Ulusal Video'nun TRT için hazırladığı ve halen hatırlanan programlarıdır.

1989 yılında Turgut Özal hükümeti tarafından çıkarılan 3517 sayılı yasa ile TRT kurumunun elinde bulunan radyo televizyon vericilerinin PTT'ye devri, radyo  televizyon yayıncılığında radikal bir dönüşümün ilk adımı olmuştur.

15 Mart 1993 tarihinde Türkiye'de yayın yapan özel radyoların yayını durdurulmuştur. Gerek kapatılan kanalların sahip ve çalışanlarından, gerek halktan gelen tepkiler, siyasilerden de destek bulmuştur. "Radyomu İstiyorum" sloganının kullanıldığı ve "siyah kurdele"nin sembol olduğu protesto kampanyasına kamuoyunca iyi bilinen bazı siyasetçilerden de destek gelmiştir. Yayıncılık alanındaki kaos ve radyo kapatma kararı karşısında artan tepkiler sonucu Türkiye Büyük Millet Meclisinde yayıncılık yasası hazırlıkları hızlanmıştır.