RADYO VE TELEVİZYON YAYINCILIĞI

Radyo dalgalarının toplumsal kullanımına kafa yoran ve bunu başaran kişiyse Guglielmo Marconi adında bir İtalyandır. Dolayısıyla radyonun mucidi olarak bilinen, anılan kişi Marconi’dir. Her ne kadar Nikola Tesla adında bir Amerika Birleşik Devletleri vatandaşının radyonun gerçek mucidi olduğu ileri sürülüyorsa da Marconi, radyo konusundaki girişimleriyle hemen herkesçe radyonun mucidi olarak kabul edilir.

Günümüzde kullanılan radyo yayın tekniği 1906 yılında gerçekleşmiş ve kitle iletişiminde yeni bir türün kapıları ardına kadar açılmıştır.

Yayın yapan pek çok radyo birbirine yakın hatta aynı frekanstan yayın yapmaya girişince yayınlar karışır ve istasyonların yayını dinlenemez hale gelir. Çözüm en ilkel yöntemlere başvurularak aranır. Yayını karışan her istasyon verici gücünü yükselterek yayınını karıştıran diğer istasyonları bastırma çabasına girer. Ancak bu yolun gerçekçi bir çözüm getirmediği kısa sürede görülür. İstasyonlar bir yayın düzenlemesi gerekliliğinin farkına varmışlardır. Radyo istasyonları, aralarında oluşturdukları FRC (Federal Radio Comission / Federal Radyo Komisyonu) eliyle radyo yayınlarına çeki düzen vermeye çalışırlar

Fransa, İngiltere, Almanya, İtalya gibi gelişmiş Avrupa ülkelerinde radyo yayıncılığı Amerika Birleşik Devletlerinde olduğundan biraz farklı gelişmiştir. Bunda en önemli etken sözkonusu ülkelerde eski ve güçlü bir devlet geleneğinin bulunmasıdır. Güçlü ve toplumsal yaşama hakim merkezi devlet yapıları, radyo yayıncılığının gelişimine ya doğrudan müdahalede bulunmuş ya da gelişim sürecini etkilemiştir. Örneğin; İngiltere’de radyo yayıncılığı, radyo alıcısı üreten altı şirketin bir araya gelerek oluşturdukları bir birlik tarafından başlatılmıştır. Bu birlik üyeleri arasında ABD’de aynı alanda etkinlikte bulunan Westinghouse, General Motors gibi firmalar da vardır. Ticari tekel olarak adlandırılabilecek bu oluşumu isteyen ve dayatan ise İngiliz hükümetidir. Hükümet radyo üreticilerinin posta bakanlığından ayrı ayrı yayın lisansı taleplerini reddetmiştir. Bu reddedişin arka planında İngiliz hükümetinin bazı beklenti ve endişeleri bulunmaktadır.

Goebbels, Hitler’in “Kavgam” adlı kitabından bir cümleyi diline dolamıştır. “Savaş zamanı sözcükler birer silahtır”. Gerçekten de savaş yılları boyunca radyoyu etkili bir propaganda aracı olarak kullanan Goebbels, Almanya savaşı kaybetse de bir propaganda uzmanı olarak kayıtlara geçmiştir. Radyonun etkili bir propaganda aracı işlevini başarıyla gerçekleştirdiğini gören diğer ülkeler de radyoyu, benzer şekilde kullanma yoluna gitmişlerdir. Böylece radyo yayıncılığı savaş öncesi düşünülmeyen bir boyut kazanmıştır.

Başlangıcından günümüze radyo yayıncılığının izlediği gelişim çizgisine ilişkin kısa bir özet yapılırsa, radyo;
• Birteknik buluş olan radyo dalgalarının, ticari ve askeri alanda sağlayabileceği faydaları görülerek, teknik ve endüstriyel bir araç olarak geliştirilmiştir.
• Siyasal iktidarların, yapıp ettikleriyle ilgili olarak toplumların rızasını almak için etkili bir ikna; seçilebilmek için güçlü bir propaganda aracı olduğunu fark etmeleriyle iktidar kontrolünde örgütlenip yönetilen bir araç olarak konumlandırılmıştır.
• Ticari amaçlı kullanımı konusundaki kararlılık ve demokratik haklar konusunda artan talepler, gelişmiş ülkelerde devlet kontrolündeki yayıncılık tekelinden vazgeçilmesine ve alanın paylaşılmasına yol açmıştır. Böylece bir yandan kamusal olarak bilinen yayıncılık sürdürülürken özel girişimin ticari amaçlı yayıncılığına da izin verilerek karma ya da kamu özel ikili sistem olarak adlandırılan yayıncılık sistemleri geliştirilmiştir.
• Televizyonun ve ardından gelen internetin teknik üstünlüklerine ve cazibelerine karşın radyo bazı özellikleri nedeniyle varlığını sürdürmeyi başarmıştır. Bu özellikleri kısaca, kişisel bir araç imajı oluşturabilmesi, yayın ve alıcı maliyetlerinin düşük olması sebebiyle ucuz bir kitle iletişim aracı olması her yerde ve her zaman dinlenebiliyor oluşu, yalnızca kulağa hitap etmesi sebebiyle dinleyicilerin başka şeylerle ilgilenmesine uygun oluşu vb. nitelikler olarak sıralayabiliriz. Radyonun yalnızca kulağa hitap etmesini bir zayıflık olarak niteleyenler olduğu gibi, bunun bir avantaj olduğunu ileri sürenler de vardır. Avantaj olduğunu savunanlar, dinleyicinin ses yoluyla kendilerine iletilenler hakkında hayal gücünü kullanarak, içeriği kendi beklentilerine daha uygun biçimde tamamladıklarını, böylece daha yüksek doyum sağladıklarını ileri sürmektedirler.
• Çok sayıda radyonun yayın yapabilmesi, farklı ilgi alanlarına yönelik yayıncılığa olanak sağladığından, kişisel beklentilere yakın yayın yapılması mümkün olabilmekte, dinleyiciler radyoyu kendilerine özel bir iletişim aracı gibi algılamaktadırlar. Hemen hatıra gelebilen; çeşitli müzik türlerini odak alan, dini içerikli yayın yapan, sendikalar, dernekler, meslek kuruluşları, çevreciler, kadınlar gibi ilgi ve önceliklerini, toplumun tümü ya da hedefledikleri kesimleriyle paylaşmaya çalışanlar için radyo çok elverişli ve etkili kullanılabilecek bir araçtır. Ayrıca çok sayıda yayın yapan radyo istasyonlarının varlığı; dar kapsamlı bir yayıncılık ortamında duyulma şansı bulamayacak pek çok düşünce ya da sanatsal içeriğin dinleyicilere ulaşabilme şansı olarak da değerlendirilmektedir. Bütün bunların yanında, radyolarda çalışanlar müzik sektöründe çalışanların istihdamına aracılığı radyonun bir başka olumlu yönü olarak karşımıza çıkmaktadır.

John Baird 1924 yılında ilk televizyon görüntüsünü laboratuarında aktarmıştır.

Almanlar 1936 Berlin Olimpiyatları sırasında televizyon ile tanışmışlardır. Beş altı Alman kentinde, halka açık alanlara konulan televizyon alıcılarıyla yaklaşık yüz altmış bin Alman olimpiyat görüntülerini izlemiştir.

Radyo yayıncılığının ilk dönemlerinde radyoyu cazip kılan önemli bir faktör okuma yazma bilmeyi gerektirmemesiydi. Geçmişin müzmin sorunlarından biri olan kırsal bölgelere ulaşma sorunu da radyo ile ortadan kalkmıştır. Yol, dağıtım şebekesi gibi gereksinimleri olmayan radyo, bir alıcı cihaz edinen herkese, radyo dalgalarının ulaştığı her yerde, mesaj iletebilen bir araçtır. Radyo, gazetede olduğu gibi, baskı saati beklemeyen bir araçtır. Televizyonla karşılaştırıldığında, uygun görüntülerin bulunması, kurgulanarak yayına hazırlanması gibi sıkıntıları da yoktur. Hatta mobil telefon şebekesinin bulunduğu ve kullanılabildiği ortamlarda yayıncının kullanacağı mikrofona da ihtiyacı yoktur. Telefon ağını kullanabilen yayıncı ya da yayına katılmak isteyen bir dinleyici cep telefonuyla saniyeler içinde yayında yer alabilmektedir. Kısaca, radyo kitlesel ulaşım açısından diğer kitle iletişim araçlarından daha hızlı olduğu gibi, etkileşimli yayını daha kolay gerçekleştirebilmektedir.

Yenilik: İçeriklerin tüketimi bir defalık bir durumdur. İzleyici aynı içeriği bir kez daha tüketse (yeniden izlese ya da dinlese) bile bu, yeni içeriklerle rekabete sokulmuş bir yeniden sunumdur. Her zaman ilk olma; yeniyi, farklıyı sunabilme, bu yüzden çok önemlidir.

Amerika Birleşik Devletleri liderliğinde Irak’a karşı yürütülen birinci körfez savaşında görevli CNN savaş muhabiri  Peter Arnett dünyanın tanıdığı bir televizyon yıldızı oldu. Doğru cevap A seçeneğidir.

Anılan ifade Raymond Williams'a aittir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Radyo dalgalarını bulan Heinrich Hertz, teknik bir buluş yapmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Radyo dalgalarının toplumsal kullanımına kafa yoran ve bunu başaran kişiyse Guglielmo Marconi adında bir İtalyandır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Frank Konrad Amerika Birleşik Devletleri’nde Westinghouse şirketinde çalışan ve radyo ile yakından ilgilenen bir elektrik mühendisidir. Şirket Konrad’ı işin başına getirir ve Pittsburgh’taki fabrikanın çatısına 200 watt gücünde bir verici anten kurarak yayına başlarlar. Doğru cevap A seçeneğidir.

Naziler döneminde Almanya’da üretilen radyo alıcıları yalnız Alman istasyonlarını alabilecek biçimde üretilmiş, yabancı istasyonların dinlenmesini suç sayan yasal düzenlemeler yapılmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Alman AEG firması tarafından gerçekleştirilen plastik zemin üzerine manyetik ses kaydının gerçekleştirilebildiği teyp bandı Alman AEG firması tarafından üretilmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Özgür radyoların atası 1960 yılında Hollanda kıyılarından biraz açıkta Flamanca yayına başlayan “Radyo Veronica”dır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Televizyon tekniğiyle görüntü aktarmayı tam anlamıyla başaran ilk kişi olarak, tarih kayıtlarına düşülen isim, İskoç bilim adamı
John Baird olmuştur. Doğru cevap A seçeneğidir.

ABD tarafından uzaya fırlatılan Early Bird adlı uydu, televizyon yayıncılığını kıtalar arası hale getirmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.