KARASAL TELEVİZYON YAYINCILIĞI

21.yüzyılda sayısal teknolojinin hızlı gelişimi;
• İletişim ortamlarının çeşitlenmesini
• İletişim ortamlarının etkileşimli kullanımını
• Program içerik üretimini artırmıştır.

Yaklaşık yüz yıl önce Avrupa’da başlayan Karasal Televizyon Yayını (Terrestrial Television Broadcasting) günümüzde de önemini koruyarak devam etmektedir. Uzun yıllar Analog olarak yapılan yayınlar artık yerini sayısal yayınlara bırakmış ve Karasal Sayısal Yayınlar (Digital Terrestrial Television Broadcasting) olarak devam etmektedir.

Karasal televizyon yayını (terrestrial broadcasting), elektromanyetik dalgalarla bir vericiden yapılan yayındır. Elektromanyetik dalgalar, stüdyoda üretilen programların görüntüsünü sesiyle birlikte belirli mesafelerde bulunan izleyicilere taşır. Televizyon vericilerinden yapılan yayınlar, evlerin çatılarına yerleştirilen antenlerle alınarak izlenir. Yayınların tam olarak alınabilmesi için, çatı antenlerinin, televizyon vericisinin olduğu tarafa yönlendirilmesi gerekir. Ayrıca, vericinin anteniyle alıcının bulunduğu çatı anteninin arasında, herhangi bir engelin de olmaması gerekir.

Karasal Televizyon yayını şöyle tanımlanabilir: Bir televizyon yayın merkezinden görüntü, ses ve verilerin bir arada televizyon verici anteniyle yayınlanmasıdır

Karasal televizyon yayını için televizyon vericisi , yayın yapılacak bölgenin en yüksek yerine yerleştirilir. Bunun nedeni yayın sırasında elektromanyetik dalgaların herhangi bir engelle karşılaşmamasıdır.Yayınların alınabilmesi için, o bölgedeki tüm televizyon alıcı antenlerinin, vericiye yönlendirilmesi gerekir. Bir başka deyişle, verici antenle alıcı antenlerin birbirlerini görmeleri gerekir.

Televizyon yayınları uzun, orta ve kısa dalga radyo yayınlarınlarında olduğu gibi uzaklara mesafelere gidemez. Örneğin; bir UHF (Ultra High Frequency) vericisi ile yapılan yayın ancak o vericinin yayın yaptığı yerleşim bölgesiyle sınırlıdır. Televizyon vericileri sınırlı bir bölgeye yayın yapabilirler.

Ankara’daki karasal bir televizyon vericisinin sinyalleri, Eskişehir’deki bir televizyon alıcısı tarafından alınamaz. Bu nedenle karasal televizyon yayınlarının tüm ülkede alınabilmeleri için her yerleşim yerindeki en yüksek tepeye televizyon vericilerinin kurulması gerekir. Örneğin, Eskişehir’de 15 televizyon kanalı izlenecekse ve yayın analog ise 15 televizyon vericisinin kurulması gerekir.

Radyolinklerin asıl kullanım amacı yüksek frekanslar kullanılarak (GHz) ses iletişiminin sağlanmasıydı.

Radyolink kullanımının, geçen yüzyılın imkanları göz önüne alındığında, en önemli nedenlerinden bazıları şöyle açıklanabilir:
• Engebeli arazilerde telefon kablosu döşenmesi oldukça zor bazen de imkansızdır.
• Uzak mesafelere telefon kablosu döşenmesi zor ve maliyeti yüksektir.
• Abone sayısının artması kablo üzerinden telefon iletişimini sınırlamaktadır.

20. yüzyılın ikinci yarısında İngiltere, Almanya ve Fransa’da karasal televizyon yayınlarının yaygınlaştığı görülmektedir.

Ülkemizde ilk televizyon yayını Ankara’da 1968 yılında siyah beyaz olarak başladı. Diğer şehirlere yayın aktarılamıyordu. Buralarda haberler canlı olarak yapılırken, programlar banttan yayınlanmaktaydı. Televizyon yayınlarının ülke genelinde yaygınlaşması ve tek bir merkezden yayın gündeme geldiğinde bu yayınların, başka şehirlere aktarılmasında radyolinkler kullanıldı. Örneğin; Ankara’dan yapılan TRT televizyon yayınları radyolinkler aracılığı ile diğer şehirlere aktarıldı.

Radyolinkler; kablosuz ortamda elektromanyetik dalgalarla ses, görüntü ve verilerin bir noktadan diğer bir noktaya taşındığı sistemdir. İletim ortamı havadır. Geçmiş yıllarda yaygın olarak telefon haberleşmesi için kullanılmıştır. Radyolinkler, günümüzde de fiber optik kablo çekilemeyecek kadar engebeli arazilerde bulunan yerleşim merkezlerinin telefon iletişimini sağlamakta yaygın olarak kullanılmaktadır.

İletişim uyduları ekvatora paralel olarak 36.000 Km mesafedeki bir yörüngeye oturtulur. Yüzlerce uydu bu mesafede tespih taneleri gibi belirli aralıklarla yan yana dizilmişlerdir. Bir ülkeden yapılan televizyon yayını uydular aracılığıyla dünyanın herhangi bir yerine aktarılarak izlenebilir. Böylece zaman sınırı olmaksızın haberler, borsa bilgileri ve spor karşılaşmaları gibi etkinlikler 24 saat boyunca dünyanın her yerine ulaştırılabilir.

Stüdyo çıkışı sinyali, uydu vericisine bağlı olan çanak (up link) antene gönderilir. Çanak antenden çıkan sinyal, dünyadan 36.000 kilometre uzaklıkta ve ekvatora paralel bir yörüngede bulunan iletişim uydusuna gönderilir. Uydu üzerindeki anten gelen sinyali alır, frekansını değiştirerek kapsama alanı önceden belirlenen bölgeye yayınlar (down link). Her yerleşim bölgesinde bulunan uydu alıcıları, bu yayını alır ve orada bulunan karasal televizyon vericisine vererek, kente yayın yapılır. Bu sistem, tüm ülke genelinde belirli yükseltilerde bulunan vericilerin olduğu yerde yapılır.

Radyo ve televizyon gibi bir vericiyle yapılan yayınlarda, anten çıkışındaki elektromanyetik dalgaların yayılımı şöyledir: 

• Yer Dalgası (Ground Wave)
• Gök Dalgası (Sky Wave)
• Direkt Dalga (Direct Wave)

Yer Dalgası, yeryüzüne paralel olarak yayılır.

Gök Dalgası, İyonosfer tabakasından yansıyarak yayılır.

Direkt Dalga ile yapılan yayınlar, yüksek frekanslı yayınlardır. Özellikle radyolink ve uydu yayınları, noktadan noktaya yönlendirilmiş yayınlar olup, kullanılan frekans 3- 300 GHz aralığındadır.

Modülasyon kısaca söyle tanımlanabilir: İletilecek sinyalin bozulmadan ve özelliğini kaybetmeden, kendisinden daha yüksek frekanslı bir taşıyıcı üzerine yerleştirilerek alıcıya kadar gönderilmesidir.

Genlik Modülasyonu (Amplitude Modulation), Uzun, Orta, ve Kısa Radyo Yayınlarında kullanılır. PAL televizyon yayın sisteminde Görüntü (Video) Genlik Modülasyonu ile yayınlanır.

Frekans Modülasyonu (Frequency Modulation), FM Radyo yayınlarında kullanılır. PAL televizyon yayın sisteminde Ses (Audio), Frekans Modülasyonu ile yayınlanır. Bu nedenle PAL sistemiyle yayın yapılan ülkelerde, herhangi bir televizyon yayın kanalının sesi iyi bir FM radio alıcısıyla dinlenilebilir.

Türkiye’deki analog yayın sistemi PAL (Phase Alternating Line)’ dır. PAL sistemi renkli olarak 1967 yılında Almanya’da var olan siyah beyaz televizyon sistemiyle uyumlu bir renkli televizyon sistemi olarak kabul edildi. PAL sisteminin özelliği, saniyede 25 kare gösterilmesidir. Çünkü; Almanya dahil Avrupa’da, şehir şebeke frekansı 50 Hz’dir. Her karede görüntü 625 satırla taranır. Sistem 625/50 olarak tanımlanır. Birçok Avrupa, Afrika ve Asya ülkesinde PAL sistemi kullanılmaktadır.

NTSC sisteminin özelliği, saniyede 30 kare gösterilmesidir. Çünkü; ABD’de şehir şebeke frekansı 60 Hz’dir. Her karede görüntü 525 satırla taranır. Sistem 525/60 olarak tanımlanır. NTSC sisteminin kullanıldığı ülkeler ABD, Kanada, Japonya, Filipinler ve Güney Kore’dir.

1967 yılında Almanya’da renkli yayına geçildi. PAL sisteminin özelliği, saniyede 25 kare gösterilmesidir. Almanya dahil Avrupa’da şehir şebeke frekansı 50 Hz’dir. Her karede görüntü 625 satırla taranır. Sistem 625/50 olarak tanımlanır. Türkiye’de PAL sistemi kullanılmaktadır. PAL sistemi, birçok Avrupa, Afrika ve Asya ülkesinde kullanılmaktadır.

1967 yılında Fansa’da renkli yayına geçildi. SECAM sisteminin özelliği saniyede 25 kare gösterilmesidir. Avrupa’da şehir şebeke frekansı 50 Hz’dir. Her karede görüntü 625 satırla taranır. Sistem 625/50 olarak tanımlanır.SECAM sistemi Fransa gibi bazı Avrupa ülkelerinde, Rusya’da, Orta Asya Cumhuriyetleri ve bazı Afrika ülkelerinde kullanılmaktadır.

Kameralarda ve alıcılarda görüntü en boy oranı 4 :3’ dür. Ekranın eni 4 birim, yüksekliği 3 birimdir. Bu oranın değeri 1.33’dür. Benzer oran bazı sinema filmlerinde de aynıdır. Bunun nedeni, filmin televizyonda gösterilişinde, karelerde görüntü kaybının olmamasıdır. Ekrandaki görüntü 10 derecelik bir açıyla seyredilir. Ekrandaki görüntünün,rahat algılanabilmesi için, ekran yüksekliğinin 7 katı bir mesafeden seyredilmesi daha uygundur. Üretilen ve alıcılarda dinlenen ses mono (tek ses)’dir.

• Ses Mono, bir başka deyişle tek seslidir. Ses kalitesi iyi değildir.
  • Görüntü çözünürlüğü (kalitesi) düşüktür.
  • Ekranın en boy oranı (aspect ratio) 4:3’ dür. Ekran 10 derecelik dar bir açı
  ile izlenebilmektedir.
  • Her televizyon kanalı için ayrı bir verici kullanmak gerekmektedir.
  • Televizyon kanalları, her yayın bölgesi için, farklı bir frekans kullanmak
  zorundadır. Her bölgede farklı frekansların kullanılması, yayınların birbirlerini bozmalarına yol açmaktadır.
  • Her bir kanalın bant genişliği 7 veya 8 MHz’dir. Yayın sayısı arttıkça kanal
  sıkıntısı baş göstermektedir. Bu bant genişliğinden ancak, bir kanal, yayın
  yapılabilmektedir. Sistem analog olduğu için, sıkıştırma teknikleri kullanılarak, kanal sayısı artırılamamaktadır.
  • Veri yayını çok sınırlı olarak yapılabilmektedir.
  • Etkileşimli yayın yapılamamaktadır

• Resim ve ses kaliteleri bozulmadan, değişik sıkıştırma teknikleri kullanılarak sıkıştırılabilir (MPEG-2, MPEG-4, MJPEG, JPEG gibi). Sıkıştırma yapıldığında, belleklere daha fazla veri kaydı yapılabilir. Böylece kaydın yapıldığı belleğin kapasitesini artırmak olanaklıdır.
• Benzer sıkıştırma teknikleri kullanılarak, zengin içeriklerin, resim ve ses kalitesi bozulmadan, yüksek hızlarda kullanıcının erişimine sunulması olanaklıdır.

İzleyicilerin talepleri genel olarak şunlardır:
• Etkileşimli program,
• Yüksek çözünürlü görüntü,
• Daha fazla kanal izleme,
• Stereo ses.

Program üreticilerinin genel talepleri şunlardır:
• Yüksek çözünürlü elektronik program,
• Yüksek çözünürlü kayıt,
• Yüksekçözünürlü efekt,
• Yüksek çözünürlü kurgu,
• Yüksek çözünürlü program çoğaltım ve dağıtımı.

Sayısal teknolojinin getirdiği yeniliklerden bazıları şunlardı:
• Yüksek çözünürlü kameralar,
• Yüksek çözünürlü alıcılar,
• Görüntü sıkıştırma sistemleri,
• Elektronik kayıt ortamları (disk, hard disk ve flash bellek gibi),
• Mobil alıcılar

Dünya genelinde, üç sayısal televizyon sistemi kabul edilmiştir.
• DVB (Digital Video Broadcasting): Avrupa’da geliştirilmiştir. Türkiye dahil
olmak üzere Avrupa, Avustralya, Singapur ve Hindistan gibi ülkelerin kabul ettiği sayısal televizyon sistemidir.
• ATSC (Advanced Television System Committte): ABD tarafından geliştirilmiştir. ABD, Kanada, Meksika ve Güney Kore’nin kabul ettiği sayısal televizyon sistemidir.
• ISDB (Integrated Services Digital Broadcasting): Japonya tarafından geliştirilmiştir. Japonya’da kullanılmaktadır.

Sayısal Karasal Yayıncılığın üstünlükleri şöyle özetlenebilir:
• Stereo ses kalitesine sahiptir.
• Görüntü çözünürlüğü yüksektir. HD (High Definition) yayın imkanı sağlamaktadır.
• Ekran en boy oranı 16:9 dur. Ekran 30 derecelik bir açı ile izlenebilmektedir.
• 7 veya 8 MHz’lik bant genişliğinden en az dört kanal SD (Standard Definition) ve bir kanal HD yayın yapılabilir.
• Mobil cihazlarla hareket halinde televizyon yayını alınabilmektedir
(DVB-H).
• Tek Frekans Ağı (SFN) teknolojisi kullanması. Televizyon kanalları her yayın bölgesi için tek frekans kullanmaktadır. Böylece frekanslar etkin ve verimli kullanılabilmekte ve kanallar birbirlerini etkileyip bozmamaktadır.
• Her kanal için ayrı bir verici kullanılması gerekmemektedir. Tek bir televizyon anteniyle birden fazla kanal yayınlanabilmektedir.Böylece daha az
verici kullanılmaktadır..
• Televizyon yayınları içinde veri yayını yapılabilmektedir.
• Etkileşimli yayınlar yapılabilmektedir.