ULUSLARARASI RADYO TELEVİZYON YAYINCILIĞI

Birincisi; ekonomik ve teknolojik belirleyicilerin kılavuzluğunda küresel çapta yayılmayı sürdüren ve somut sonuçlarıyla gerçekliği daha belirgin izlenebilen radyo televizyon yayıncılığı boyutudur. İkincisi; tartışmaların da ana malzemesini oluşturan düşünsel tabanı nedeniyle, daha soyut yorumlanabilecek olan, içerik ve sunuş şekliyle ilgili boyutudur.

Radyo televizyon yayıncılığının etkileri, gücü, toplumsal organizasyon olarak yapılanma biçimi, yüklendikleri görevler gibi, toplumdan topluma farklılık gösteren
yönlerinin, küresel bütünlük içinde nasıl bir standarda kavuşturulacağı gibi alt
başlıklarda değerlendirilebilmektedir.

Küresel düzeyde serbest ticareti savunan ABD yayıncılık faaliyetini de bu kapsamda görmekte, mal ve hizmetlerin serbest dolaşımı önündeki bütün engellerin kaldırılmasını savunurken oluşturulan her türlü istisnayı, bu özgürlüğü kısıtlayıcı önlem olarak değerlendirmektedir. Radyo yayıncılığının başlangıcından günümüze kadar kamu yayıncılığı sistemine alışkın Avrupa merkezli ülkeler ise radyo televizyon yayıncılığını kamusal hizmet, içeriklerini de kültürel ürünler olarak kabul etmişlerdir.

Esas olarak, İkinci Dünya Savaşının hemen ardından, özgür haber dolaşımı düşüncesinin çeşitli zeminlerde tartışmaya açılmasıyla atılmıştır.

Dış pazarlarda yüz milyarlarca dolarlık yatırım yapmış bulunan ABD holdinglerinin, uluslararası iş örgütlenmelerini etkili biçimde yönetebilmeleri için, sorunsuz işleyen uluslararası iletişim ağlarına ihtiyacı vardır. “Haber ve bilginin serbest dolaşımı” fikri, işte bu şartlar altında ortaya atılmıştır.

Politik manevra olduğu da ileri sürülen ABD ve İngiltere’nin UNESCO’dan çekilmeleridir.

Uluslararası iletişim sorunlarının tespiti ve çözümü yönünde, UNESCO çatısı altında sürdürülen çalışmalar UNESCO genel kuruluna sunulup kabul edilen bir raporla sonuçlanmıştır. Komisyon başkanının adından esinlenilerek MacBride raporu adıyla anılmıştır.

1980 yılında kabul edilmiştir.

ABD ve İngiltere, raporun Sovyetler Birliği ve bazı üçüncü dünya ülkelerinin kitle
iletişimi üzerinde vesayet oluşturma isteklerine hizmet edeceğini, UNESCO’nun da iletişim özgürlüklerini ortadan kaldıracak böyle bir girişime alet edildiğini ileri sürmüşlerdir

MacBride raporu tüm sonuçlarıyla reddedilmiş ve ardından ABD ile İngiltere UNESCO’ya dönmüşlerdir.

Bu oluşumla merkezi yer dağıtım istasyonları devreden çıkarılmış, çanak anten sahibi olan herkes kapsama alanına girdiği uydu yayınlarını aracısız izler hale gelmiştir.

Bir yandan internet üzerinden yayını olanaklı kılarken diğer yandan kablolu sistemin uluslararası yayıncılıkla bütünleşmesini sağlamıştır.

Murdoch’un 1989 yılında kurduğu Sky Channel İngiliz kamu kuruluşu olarak kurulan İngiliz Uydu Yayın (BSB / British Satellite Broadcast) şirketine ortak olmak istemiş, ancak o dönemde bu teklif reddedilmiştir. Bunun üzerine Murdoch BSB ile sert bir rekabete girmiş bu rekabetten her iki taraf da ciddi mali kayıplara uğramıştır. Sonunda BSB’nin direnci kırılmış, 1990 yılında Murdoch ile yarı yarıya ortak olmak zorunda kalmıştır.

Ulusal sınırları hükümsüz kılarak, ulusal sınırlar içindeki siyasal iktidarlar gözetiminde yapılan yayıncılığın egemenliğine son veren uydu yayıncılığı, kuşkusuz birdenbire ve kendiliğinden ortaya çıkmamıştır. Bu gelişmelerin ardında ABD’nin yönlendirmesiyle İngiltere, Japonya gibi gelişmiş ülkelerin, telekomünikasyon
hizmetlerini özelleştirerek ticari girişime açmalarının büyük etkisi olmuştur.

Türkiye’de önce telsiz kanunu değiştirilerek tele iletişim alanı özel girişime de açılmış, ardından posta ve tele iletişim hizmetlerini elinde bulunduran tekel konumundaki PTT kurumu özelleştirilerek bu alandaki kamusal tekele son verilmiştir.

Asya Pasifik Yayın Birliği (ABU), Kuzey Amerika Yayıncılar Birliği (NABA), Avrupa Yayın Birliği (EBU) ve benzerleridir

Fikir ve sanat ürünü niteliklerine sahip ürünlerin yasal düzenlemeler çerçevesinde dağıtım ve tüketimi konularında eser sahiplerinin haklarını izleyen önemli bir kuruluştur.

Bu kuruluşun başlıca görev alanı, küresel spektrumun ülkeler arasında bölüşümü ve kullanımını düzenlemek olarak özetlenebilir.

Hollywood’un tanıdık, popüler sunuş anlatım tekniklerinin yanı sıra, ABD merkezli kuruluşların ucuz program satışları diğer ülkelerdeki program üreticilerinin rekabet gücünü kırmaktadır.

• Kullanıcıların hem teknolojiden yararlanmaları hem içeriğe ulaşmaları nasıl
uyumlaştırılacak ?
• Kullanıcılar için hizmet ve maliyet dengesi nasıl sağlanacak ?
• Kullanıcılara serbest seçim ve makul ücret garantisi nasıl verilecek ?
• Kamu iletişim hizmetiyle ücrete tabi özel bilgi ve içerik nasıl ayrıştırılacak ?
• Kültürel ve ekonomik gelişmenin ikisi birden nasıl desteklenecek ?
• Kullanıcı hem yurttaş hem tüketici olarak nasıl bir arada bulunacak?